Fast track αποφάσεις που ανοίγουν πληγές σε μοναδικά μνημεία και τόπους όπως η Κοιλάδα των Μουσών
«Προκαλεί εντύπωση η ομόφωνη, όπως έμαθα, απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ). Δεν είμαι εναντίον της εγκατάστασης ανεμογεννητριών, αρκεί να μη γίνεται ανεξέλεγκτα, αλλά εδώ το ΚΑΣ αδειάζει την τοπική υπηρεσία του, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας. Δεν δέχτηκε ούτε τις αντιδράσεις του δήμου και σχεδόν όλων των κατοίκων της Άσκρης». Ο δήμαρχος Αλιάρτου – Θεσπιέων Γιώργος Ντασιώτης περιέγραψε αδρά πώς δόθηκε το πράσινο φως σε αιολικό πάρκο δέκα ανεμογεννητριών στον Ελικώνα, ακριβώς στα όρια του αρχαιολογικού χώρου, ενός «εμβληματικού σημείου» όπως το χαρακτήρισε, «ένα τοπίο που μας ήρθε αναλλοίωτο από τα βάθη της Ιστορίας, από τον Ησίοδο που καλλιεργούσε την ποικιλία μούχταρο που υπάρχει ακόμη. Τις Μούσες και τους μύθους που μαθαίνουμε και στο σχολείο πώς να τους παρακάμψουμε;».
Η στάση τού υπό τη Λίνα Μενδώνη υπουργείου Πολιτισμού απέναντι σε επιχειρηματικά συμφέροντα είναι πασίγνωστη. Αφού πρώτα άλλαξε τη σύνθεση του ΚΑΣ, πέρασε με δύο αρνητικές ψήφους την απόσπαση των μοναδικών αρχαιοτήτων από τον σταθμό Βενιζέλου στο υπό κατασκευή μετρό της Θεσσαλονίκης αλλάζοντας την προηγούμενη απόφαση του ίδιου οργάνου που είχε εγκρίνει την κατά χώραν διατήρησή τους. Μια απόφαση κόντρα στη γνώμη πολλών πολιτών, αρχαιολόγων, των (συντηρητικών) βυζαντινολόγων και παγκόσμιας εμβέλειας προσωπικοτήτων και οργανώσεων. Όσοι από το ΚΑΣ δεν ήταν στη γραμμή Μενδώνη άλλαξαν. Είναι το ίδιο όργανο που πέρασε ό,τι ήθελαν οι επενδυτές του Ελληνικού, αποφάσισε να «κοντύνει» ελαφρώς κατά δύο ορόφους το ξενοδοχείο στη Φαλήρου 5 αντί να θέσει εξαρχής το όριο που θέτει η «συνταγματική επιταγή για τη διηνεκή και αποτελεσματική προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος», όπως ξεκαθάρισε αργότερα και το Συμβούλιο της Επικρατείας με δύο ιστορικές αποφάσεις. Είναι η ίδια διοίκηση και διακυβέρνηση που πριμοδοτεί το υπό ανέγερση και με κρατική χρηματοδότηση ξενοδοχείο στη Μισαραλιώτου 7-11. Δύο πολυώροφα κτίρια που θα σήκωναν ανάστημα μπροστά στον βράχο της Ακρόπολης, το μοναδικό τοπόσημο που αχνοφαίνεται στην τσιμεντένια πολυκατοικιοποίηση του αστικού ιστού.
Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις υπέρ του χωρίς όρια επιχειρείν, όπως η νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών και καταπατήσεων κοινόχρηστων χώρων στην Αίγλη Ζαππείου που είχαν διαπιστωθεί από το 1993, η επιστροφή της έκπτωτης iKnowHow Πληροφορική ΑΕ, η χρήση της Ακρόπολης στον λογότυπο της Coca-Cola και η έγκριση του ΚΑΣ σε χορηγία της Microsoft στην Αρχαία Ολυμπία, η οποία όμως θα συλλέγει επιστημονικά δεδομένα του αρχαιολογικού χώρου και των εκθεμάτων του μουσείου μέσω ειδικής επιτροπής, παρακάμπτοντας την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία! Τελικά, με τη φόρα που έχουν πάρει υπουργείο και ΚΑΣ θα βάλουν ανεμογεννήτριες και στην Ακρόπολη;
Χωρίς εξαίρεση ο κανόνας
Ύστερα από αυτές τις κινήσεις η απόφαση του ΚΑΣ για άλλο επενδυτικό σχέδιο, στην κηρυγμένη ως αρχαιολογικό χώρο Κοιλάδα των Μουσών αυτήν τη φορά, αναμενόταν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αλλά η… ρουτίνα δεν άλλαξε. Η ομόφωνη απόφαση που λήφθηκε στη συνεδρίαση με τηλεδιάσκεψη στη 1.30 τα ξημερώματα της Τετάρτης 9 Σεπτεμβρίου επιβεβαίωσε τον κανόνα της εξυπηρέτησης των επιχειρηματικών πλάνων σε βάρος της πολιτιστικής κληρονομιάς, αυτής που «πουλάει» ακόμη στο εξωτερικό. Ανεμογεννήτριες θα σπαρθούν στο ιερό άλσος των Ελικωνίων Μουσών στις ανατολικές υπώρειες του Ελικώνα, εκτός αρχαιολογικού χώρου μεν, σύρριζα στα όριά του δε, ύστερα από προσπάθειες χρόνων, όπως καταγγέλλει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Όπως αιτιολογεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, οι παρεμβάσεις θα επιφέρουν διηνεκή και μη αναστρέψιμη βλάβη τόσο στα μνημεία όσο και στο τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους που τα περιβάλλει. Και αυτό διότι «κατά την άποψη της υπηρεσίας μας η Κοιλάδα των Μουσών οφείλει να αντιμετωπίζεται ως σύνολο με επίκεντρο τα μνημεία της λατρείας των Μουσών, όπως ακριβώς παραδίδεται από τις αρχαίες πηγές». Εκεί βλέπει κανείς λείψανα και ευρήματα από τους αρχαίους έως τους νεότερους χρόνους, όπως στη θέση «Εννέα Μούσες», όπου και το ομώνυμο ιερό με τα αγάλματα των εννέα Μουσών, το αρχαίο θέατρο, ενώ στην κορυφή του Ελικώνα, σε υψόμετρο 1.500 μ., συναντάμε την Ιπποκρήνη, κρηνική κατασκευή κλασικών χρόνων, στο σημείο όπου σύμφωνα με τον μύθο ανάβλυσε νερό από το χτύπημα της οπλής του Πήγασου.
Στην Κοιλάδα των Μουσών ανασκάπτει η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, η διευθύντρια της οποίας Βερονίκ Τσανκοφσκί τόνισε σε επιστολή της προς την υπουργό ότι «η εγκατάσταση των αιολικών θα βλάψει το περιβάλλον, που διατηρείται αναλλοίωτο εδώ και χιλιετίες, και θα καταργήσει επί της ουσίας κάθε προσπάθεια ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου στην οποία έχουμε πρόθεση να συμβάλουμε». Για το ζήτημα παρενέβη και ο Ντενί Κνεπφλέρ, διάσημος καθηγητής και ακαδημαϊκός που έχει κάνει έρευνες στην περιοχή. Σε επιστολή του προς τη Λίνα Μενδώνη τη χαρακτηρίζει «ξεχωριστή» και «πατρίδα του πρώτου ποιητή της Ελλάδας [και άρα της Ευρώπης!]», ενώ ο βουλευτής του ΚΙΝΑΛ Γιώργος Μουλκιώτης σε ερώτησή του προς την υπουργό Πολιτισμού αναφέρει ότι η Κοιλάδα των Μουσών είναι «το τελευταίο κομμάτι γης ανέγγιχτο από ανθρώπινες παρεμβάσεις επί χιλιετίες και έτσι οφείλει να διαφυλαχθεί».
Η αξιοζήλευτη σπουδή
Όπως καταγγέλλει ο δήμαρχος κ. Ντασιώτης, έμαθε «ανεπίσημα την ύπαρξη του θέματος αυτού στο ΚΑΣ» και κατόπιν επιστολής του στη συνεδρίαση της 26ης Αυγούστου αποφασίστηκε η αυτοψία του χώρου. Μετά την αυτοψία στις 4 Σεπτεμβρίου, την ίδια ακριβώς μέρα το θέμα μπήκε στην ημερήσια διάταξη της επόμενης συνεδρίασης στις 8 Σεπτεμβρίου. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας σημείωσε στην έκθεσή της ότι το 2002 δεν είχε εγκρίνει εγκατάσταση αιολικού πάρκου σε άλλη θέση εντός της Κοιλάδας των Μουσών καθώς θα προκαλούσε «έμμεση βλάβη επ’ αυτού». Υπογράμμιζε επίσης ότι δέχεται πλήθος αντίστοιχων αιτημάτων σε ετήσια βάση από τα οποία προκύπτει ότι «όλοι οι ορεινοί όγκοι περιμετρικά της Κοιλάδας των Μουσών θα καλυφθούν με ανεμογεννήτριες, ενώ σε συνδυασμό με τις διανοίξεις οδοποιίας και τους αναγκαστικούς εκβραχισμούς η ευρύτερη περιοχή θα μετατραπεί σε έναν απέραντο εργοταξιακό χώρο». Επισημαίνει μάλιστα ότι «δεν αρνείται αδιακρίτως την εγκατάσταση αιολικών πάρκων στην περιοχή αρμοδιότητάς της, αντιθέτως γνωμοδοτεί θετικά όταν αυτά δεν επηρεάζουν αρνητικά τα μνημεία και το περιβάλλον τους».
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας στην εισήγησή της εκτιμούσε τη διαγραφόμενη κατάσταση: «Η εγκατάσταση μιας σειράς ανεμογεννητριών, οι οποίες θα “επικρέμονται” πάνω από τον αρχαιολογικό χώρο, δεν θα σώσουν αφενός το ενεργειακό πρόβλημα της περιοχής, αφετέρου, δε, θα αποτελέσουν το έναυσμα της περαιτέρω εκμετάλλευσης του αρχαιολογικού χώρου από ιδιώτες, τα αιτήματα των οποίων θα πρέπει επίσης –με την ίδια λογική– να ικανοποιηθούν».
Αναζητώντας τις εταιρείες που πήραν το πράσινο φως σκοντάφτει κανείς σε έναν κυκεώνα. Η Greenfield Wind του Παναγιώτη Πετρόχειλου που έλαβε άδεια την παραχώρησε τον Μάρτιο στη Wired Res. Ο ιδιοκτήτης εμφανίζεται να έχει συστήσει τη ΡΙΚΙΑ Ενεργειακή μαζί με τον αδερφό του Χρήστο που είναι γενικός διευθυντής στην κατασκευαστική kIEFER, που συνεργάζεται με μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, και στην κυπριακή Kiefer Investments, ενώ διαχειρίζεται τη CP & MES Φωτοβολταϊκά.
Για «κρυφές διαδικασίες» που ακολουθούνται από τις κρατικές υπηρεσίες και τις εταιρείες έκανε λόγο ο κ. Ντασιώτης, με τις οποίες επιδιώκουν να «παγιδεύσουν την τοπική αυτοδιοίκηση», σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «ζητούσαν από τον δήμο εντός ενός μηνός γνωμοδότηση στις 16 Μαΐου 2019, πριν από τις εκλογές. Ποιος θα έπαιρνε απόφαση ενώ το δημοτικό συμβούλιο θα άλλαζε; Πρόκειται για εμπαιγμό» καταγγέλλει.
Αέρας κοπανιστός;
Ποια είναι τα οφέλη της αιολικής ενέργειας για να υποταχθεί η πολιτιστική κληρονομιά; Εκατό Γερμανοί καθηγητές και διανοούμενοι έθεσαν μια άλλη πτυχή, σημειώνοντας ότι η εν λόγω ικανότητα παραγωγής είναι συγκριτικά χαμηλή: η Γερμανία που διαθέτει πάνω από 5.000 ανεμογεννήτριες παράγει λιγότερο από το 1% της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Στη Νορβηγία τις μπλόκαραν οι μαζικές αντιδράσεις, ενώ στις ΗΠΑ έχουν απομείνει πλέον μεταλλικά κουφάρια να σκουριάζουν στις βουνοκορφές, καθώς η αποξήλωσή τους έχει καταστεί δαπανηρή.
Σύμφωνα με αποτελέσματα έρευνας από το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων με επιστημονική υπεύθυνη την αναπληρώτρια καθηγήτρια Βασιλική Κατή, οι ανεμογεννήτριες που ήδη βρίσκονται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης για περιοχές εκτός Natura επαρκούν για να υπερκαλυφθεί κατά δύο έως τρεις φορές ο εθνικός στόχος για το 2030. Εντούτοις, εκκρεμεί η αδειοδότηση για άλλες περίπου 5.500 ανεμογεννήτριες μέσα σε προστατευόμενες περιοχές.