Οι πιέσεις έτσι κι αλλιώς ήταν ασφυκτικές. Ειδικά σε μια αγορά όπως η ελληνική στην οποία τα φαινόμενα αισχροκέρδειας μέσα από εναρμονισμένες πρακτικές καθορισμού ενιαίας τιμής έχουν χτυπήσει κόκκινο και ουδείς από την κυβέρνηση Μητσοτάκη ασχολείται σοβαρά ή μάλλον καλύτερα υπονομεύει τη δράση της Επιτροπής Ανταγωνισμού αρνούμενοι κατ’ ουσία να την ενισχύσουν με στελεχιακό δυναμικό. Αλλωστε με την άρνηση κινητοποίησης των ελεγκτικών μηχανισμών και διά του ΦΠΑ εξυπηρετείται το αφήγημα της φορομπηχτικής ανάπτυξης του ΑΕΠ.
Ολο αυτό το σκηνικό επέφερε τεράστιες συγκρούσεις ανάμεσα στον πρόεδρο της επιτροπής Ιωάννη Λιανό, διακεκριμένο πανευρωπαϊκά επιστήμονα στον χώρο του Δικαίου του Ανταγωνισμού, και σε κυβερνητικά στελέχη που εκ της θέσεώς τους ευθύνονται τα μέγιστα για την ακρίβεια που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία, όπως ο πρώην υπουργός Ανάπτυξης Αδωνης Γεωργιάδης αλλά και ο νυν υπουργός Κώστας Σκρέκας. Τώρα με εισήγηση Σκρέκα ο καθηγητής Ι. Λιανός απαλλάσσεται από τα καθήκοντά του ως προέδρου της ελληνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού από τις 3 Ιανουαρίου 2024, δίνοντας τη θέση του στην πρώην πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας Μαίρη Σαρπ.
Λες και δεν ήξερε
Σε όλο αυτό τον «πόλεμο δηλώσεων» χαρακτηριστική είναι η τελευταία τοποθέτηση του Κ. Σκρέκα περί τα τέλη Οκτωβρίου, όταν και δήλωσε ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν διεξάγει ελέγχους αλλά κάνει ρεπορτάζ. Λες και δεν ήξερε ο υπουργός Ανάπτυξης –αν ο Κ. Σκρέκας δεν γνώριζε, γιατί ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο;– ότι εκ του νόμου η Επιτροπή Ανταγωνισμού δεν έχει αρμοδιότητες αγορανομίας ούτε μπορεί να επεμβαίνει για κάθε είδους αισχροκέρδεια, αλλά μπορεί να ελέγχει και να επιβάλλει κυρώσεις μόνο σε δύο περιπτώσεις:
• όταν υφίσταται καρτέλ, δηλαδή όταν μεγάλες επιχειρήσεις ενός κλάδου με εναρμονισμένες πρακτικές διαμορφώνουν στην ουσία ενιαία τιμή στις προσφερόμενες υπηρεσίες ή στα προϊόντα τους,
• όταν επιχείρηση καταχράται τη δεσπόζουσα θέση της (μερίδιο τουλάχιστον 40%) σε έναν κλάδο.
Είναι προφανές ότι η διά δηλώσεων σύγκρουση του Κ. Σκρέκα με τον Ι. Λιανό ήταν μια προσπάθεια του πρώτου να απεκδυθούν αυτός ως υπουργός Ανάπτυξης αλλά και η κυβέρνηση Μητσοτάκη τις βαριές ευθύνες τους κατασκευάζοντας ως εξιλαστήριο θύμα την Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία υπολειτουργεί επειδή η «επιτελική» κυβέρνηση αρνείται από το 2019 να προσλάβει προσωπικό. Αν κάποιος διαβάσει τα συστημικά ΜΜΕ, θα εντοπίσει ως κύρια αιτία της κυβερνητικής άρνησης να ανανεωθεί η θητεία του Ι. Λιανού τις διαρκείς δηλώσεις και πιέσεις του ώστε να προσληφθούν στελέχη.
Αυτήν τη στιγμή η στελέχωση είναι λίγο πιο κάτω από το 35% των οργανικών θέσεων, με μεγάλη έλλειψη ιδίως σε προσωπικό ελέγχου νομικών προσώπων – δεν τους αγγίζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη ούτε με τον προσφάτως ψηφισθέντα νόμο. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Ι. Λιανός είχε αποστείλει περισσότερες από δέκα επιστολές αρμοδίως από το 2020.
Προκάλεσαν πάταγο
Ομως έστω και υποστελεχωμένη η Επιτροπή Ανταγωνισμού υπό την προεδρία του Ι. Λιανού διεξήγαγε δυο μεγάλες έρευνες που αφορούν τον κλάδο των καυσίμων και τον τραπεζικό κλάδο. Είναι ήδη έτοιμες από τις 12 Σεπτεμβρίου αλλά δεν έχουν δημοσιοποιηθεί. Ο λόγος, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, έγκειται στο γεγονός ότι έχουν εντοπιστεί παράνομες εναρμονισμένες πρακτικές που αφορούν διαμόρφωση ενιαίας τιμής σε επιτόκια και πώληση των καυσίμων. Ας μην ξεχνάμε ότι τα κέρδη των δύο διυλιστηρίων της χώρας για το 2022 σημείωσαν αύξηση 380% σε σχέση με το 2021.
Από την άλλη, η διαφορά επιτοκίων στα δάνεια σε σχέση με τα επιτόκια καταθέσεων (αυτή την εβδομάδα η Τράπεζα της Ελλάδος ενημέρωσε ότι για τον Οκτώβριο το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων αυξήθηκε στο 0,46% ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των νέων δανείων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 6,17%) είναι τέτοια που αποτελεί πρόκληση για την οικονομία.
Γι’ αυτές τις δύο έρευνες σε τραπεζικό κλάδο και πετρελαιοειδή ο Ι. Λιανός έχει αναφέρει ότι εξετάζουν αν η στρέβλωση οφείλεται σε πρακτικές εναρμόνισης και είχε αναφέρει την ισχυρή πιθανότητα να καταλήξουν σε δομικά μέτρα και πρόστιμα. Ωστόσο και παρότι ο ίδιος είχε αναφέρει στις 12 Σεπτεμβρίου 2023 σε συνέντευξή του ότι ολοκληρώθηκε η έρευνα για τις τράπεζες ενώ αυτή των διυλιστηρίων βρίσκεται στο τελικό στάδιο και ότι θα δημοσιευτούν στις επόμενες εβδομάδες, μέχρι σήμερα έχουν κρατηθεί στο συρτάρι.
Τον πίεζαν να κάνει αλλαγές
Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι η έγκριση της τοποθέτησης της Μ. Σαρπ από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής και η ανάληψη των καθηκόντων της από τις 3 Ιανουαρίου 2024 με την ταυτόχρονη αποπομπή του Ι. Λιανού έχει κύρια αιτία αυτές ακριβώς τις έρευνες. Οπως προκύπτει από διασταυρωμένες πληροφορίες, ο Ι. Λιανός ήταν αποδέκτης ασφυκτικών πιέσεων ώστε να μην προβεί σε
δημοσίευση αυτών των ερευνών και να τις τροποποιήσει προς το συμφέρον των καρτέλ. Μέχρι τώρα ως προς το πρώτο σκέλος αυτές οι πιέσεις έχουν ευοδωθεί, ενώ ως προς δεύτερο σκέλος, αυτό της τροποποίησης, ουδείς γνωρίζει τι έχει συμβεί. Σε κάθε περίπτωση ο Ι. Λιανός έχει όχι μόνο ηθική αλλά και νομική υποχρέωση –άλλως πράττει παράβαση καθήκοντος– να μην αφήσει αυτό το βάρος στη διάδοχό του Μ. Σαρπ.
Διαβάστε επίσης: Νέα πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού η Μαίρη Σαρπ
Πολάκης: Να δημοσιοποιηθούν οι έρευνες της Επιτροπής Ανταγωνισμού για Τράπεζες και διυλιστήρια
