Η Καναδή πανεπιστημιακή βοηθός καθηγητή μιλάει για τη Μακεδονία του Αλέξανδρου και την πολυπολιτισμική κοινωνία της χώρας της.
Το βιβλίο «Αρχαία Μακεδονία» της Κάρολ Τζ. Κινγκ, βοηθού καθηγητή στο Πανεπιστήµιο Memorial of Newfoundland στον Καναδά, προσφέρει µια εµπεριστατωµένη καταγραφή της διαδροµής από την άνοδο έως την πτώση της µακεδονικής ισχύος στη Βαλκανική και την περιοχή του Αιγαίου από τον 7ο έως τον 2ο αιώνα πΧ. Η έρευνά της βασίζεται στην υλική τεκµηρίωση που προέρχεται από τα επιστηµονικά πεδία της αρχαιολογίας, της επιγραφικής και της νοµισµατικής. Αναζητήσαµε την ακαδηµαϊκό για να συζητήσουµε για κάποια από τα ζητήµατα που θέτει η έρευνά της.
Το βιβλίο σας είναι γραµµένο µε τρόπο που να γίνεται κατανοητό και από εκείνους που δεν ανήκουν στην ακαδηµαϊκή κοινότητα. Ηταν µια συνειδητή επιλογή;
Αντιλαµβάνοµαι τον εαυτό µου περισσότερο ως καθηγήτρια παρά ως ακαδηµαϊκό. Οπότε ήταν συνειδητή επιλογή µου να γράψω σε ύφος το οποίο πρώτα θα είχε απήχηση στους σπουδαστές µου και στη συνέχεια σε ένα ευρύτερο κοινό πέραν της ακαδηµαϊκής κοινότητας. Έχω µεγάλο πάθος για την αρχαία ιστορία, ειδικότερα για την ιστορία του Αλέξανδρου και των Μακεδόνων. Ελπίζω ότι το βιβλίο µου θα µπορέσει να µεταδώσει λίγο από τον ενθουσιασµό µου στους άλλους. Από την εµπειρία µου έχω διαπιστώσει ότι αρκετοί στη σύγχρονη κοινωνία δεν σκέφτονται πολύ ούτε ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την Ιστορία. Αν ως ιστορικός µπορώ να εµπνεύσω το ενδιαφέρον και την εκτίµηση για το µακρινό παρελθόν ως µέρος µιας κοινής πολιτιστικής κληρονοµιάς, θα έχω καταφέρει κάτι αξιόλογο.
Πιθανώς είστε ενήµερη για τις έντονες πολιτικές διαβουλεύσεις σχετικά µε το µακεδονικό ζήτηµα και τη συνθήκη των Πρεσπών. Ποια είναι η άποψή σας για το θέµα;
Όταν ακούω να µιλούν για τις Πρέσπες η πρώτη µου σκέψη πηγαίνει στα φασόλια. ∆εν είµαι Ελληνίδα, ωστόσο αισθάνοµαι βαθιά σύνδεση µε την αρχαία ιστορία, τα µνηµεία και την πολιτιστική κληρονοµιά αυτού που είναι η σηµερινή Ελλάδα. Έχω ταξιδέψει στην Ελλάδα από άκρο σε άκρο, από τη Ρόδο έως την Κέρκυρα, από την Κρήτη έως τη Θάσο· στον βορρά από τους Φιλίππους έως τις λίµνες των Πρεσπών. Ακολουθώντας τα βήµατα του Αλέξανδρου ταξίδεψα από την Τουρκία έως το Ιράκ, ενώ διέσχισα τον Ευφράτη και τον Τίγρη προσπαθώντας να φτάσω στα Γαυγάµηλα. Ως ιστορικός της αρχαιότητας ενδιαφέροµαι για τον αρχαίο κόσµο, όταν τα έθνη όπως τα γνωρίζουµε σήµερα δεν υπήρχαν µε τη σύγχρονη µορφή. Φυσικά γνωρίζω για τις έντονες πολιτικές διαβουλεύσεις, ωστόσο δεν αναµειγνύοµαι σε αυτές και δεν αφορούν την έρευνά µου ως ιστορικού. Η αφήγησή µου τελειώνει το 167 πΧ. Οπότε όταν χρησιµοποιώ τον όρο «Μακεδονία» αναφέροµαι αυστηρά στον αρχαίο κόσµο. Η αφήγησή µου δεν γράφτηκε ως υπόβαθρο για οποιαδήποτε σύγχρονη αντιπαράθεση. Στον νου µου οι σύγχρονες πολιτικές διαβουλεύσεις αποτελούν ένα ξεχωριστό ζήτηµα από την αρχαία Μακεδονία και την αυτοκρατορία των Μακεδόνων βασιλέων.
Ζείτε στον Καναδά, ένα δηµοκρατικό χωνευτήρι πολιτισµών, µια πολυπολιτισµική κοινωνία. Η Μακεδονική Αυτοκρατορία φιλοξενούσε πολλές διαφορετικές εθνότητες και πολιτιστικές παραδόσεις. Παρόλο που έχουµε να κάνουµε µε ριζικά διαφορετικά καθεστώτα και περιόδους, µπορούµε να αναγνωρίσουµε κάποια κοινά σηµεία στις συγκεκριµένες κοινωνίες;
Η έξωθεν άποψη για το δηµοκρατικό χωνευτήρι είναι ιδεαλιστική. Τολµώ να πω ότι η καναδική πολυπολιτισµική κοινωνία είναι ένα έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη. Για παράδειγµα, πολλά γίνονται σήµερα σε κυβερνητικό επίπεδο για την αλλαγή µακροχρόνιων απεχθών πολιτικών όσον αφορά τον αυτόχθονα πληθυσµό. Κατάγοµαι από αποίκους, είµαι η δωδέκατη γενιά τους. Από την εµπειρία µου διαπιστώνω την ανάγκη στην κοινωνία για περισσότερη ανοχή και αποδοχή διαφορετικών πολιτισµών και παραδόσεων. Πιστεύω, σε σχέση µε την αρχαιότητα, ότι ο Αλέξανδρος προσπάθησε να βρει ή να δηµιουργήσει κοινά στοιχεία µεταξύ των Μακεδόνων και των Περσών. Οι φοιτητές µου αυτό το τρίµηνο συζητούσαν και προβληµατίζονταν αν ο Αλέξανδρος ακολουθούσε µια πολιτική ενσωµάτωσης ή όχι. Τα αρχαία στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο ίδιος ο Αλέξανδρος µαζί µε µερικούς από τους στενούς συντρόφους του υιοθέτησαν νέες πολιτιστικές πρακτικές και παραδόσεις. Ο Πευκέστας, για παράδειγµα, έµαθε την περσική γλώσσα και απολάµβανε τον σεβασµό των Περσών ως κυβερνήτης της σατραπείας της Περσίδος. Γνωρίζουµε ότι ο Αλέξανδρος άλλαξε την ενδυµασία του και το πρωτόκολλο της αυλής του σε µια προσπάθεια ανάµειξης των περσικών και των µακεδονικών πρακτικών της αυλής ενώ προσπαθούσε να παρουσιάσει τον εαυτό του ως βασιλέα όχι µόνο των νικητών αλλά και των κατακτηµένων. Το αν το έπραξε αυτό για ρεαλιστικούς ή περισσότερο ιδεαλιστικούς λόγους πιθανόν µόνο ο Αλέξανδρος θα µπορούσε να το απαντήσει. Οι ακαδηµαϊκές απόψεις έχουν µετατοπιστεί από την ιδεαλιστική άποψη στη ρεαλιστική άποψη κατά τα τελευταία εβδοµήντα χρόνια περίπου.
Ο πολιτισµός της Μακεδονικής Αυτοκρατορίας ταυτίζεται µε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισµό;
Υπάρχουν σηµεία διαχωρισµού και διαφοροποίησης. Ορισµένα από αυτά περιορίστηκαν µε την πάροδο του χρόνου, άλλα πάλι όχι. Η βασιλεία διαφοροποιεί τον µακεδονικό πολιτισµό. Μέχρι να επιβάλουν οι Ρωµαίοι την αλλαγή στους τελευταίους, οι Μακεδόνες δεν δοκίµασαν ποτέ οποιονδήποτε άλλον τύπο διακυβέρνησης και αυτό παρόλο που, όπως ορίζει ο Αριστοτέλης, επέκτειναν τις δηµόσιες θέσεις. ∆εν πρόκειται για τη µοναδική βασιλεία, αλλά είναι χαρακτηριστική. Η δυαδική βασιλεία των Σπαρτιατών ήταν κληρονοµική, όπως η µακεδονική βασιλεία, και οι Σπαρτιάτες βασιλείς ήταν στρατιωτικοί ηγέτες, αλλά σε αντίθεση µε τους Μακεδόνες βασιλείς υπόκειντο σε ελέγχους και σε µηχανισµούς εξισορρόπησης. Επίσης, οι µακεδονικές ταφές είναι χαρακτηριστικές: δεν υπάρχει τίποτε συγκρίσιµο µε αυτές. Οι αρχαίες πηγές χρησιµοποιούν δύο όρους, Μακεδόνες και Έλληνες. Γιατί συµβαίνει αυτό δεν το γνωρίζω. Στην αυλή οποιουδήποτε από τους Μακεδόνες βασιλείς, από τον Αλέξανδρο Α΄ (ο οποίος αυτοπροσδιορίζεται ως ένας Έλληνας ο οποίος κυβερνά τους Μακεδόνες) και έπειτα, αν όχι και προηγουµένως, µπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι οι Μακεδόνες και οι Έλληνες συνυπήρχαν εµφανώς αρµονικά. Η γεωγραφική περιοχή φαίνεται ότι είχε αποτέλεσµα έναν διαχωρισµό και µια διαφοροποίηση στον τρόπο που θεωρούσαν τους Μακεδόνες οι κλασικοί Έλληνες στον νότο καθώς και οι µετέπειτα Ελληνες και Ρωµαίοι που έγραψαν γι’ αυτούς.
INF0
Το βιβλίο «Αρχαία Μακεδονία. Η ιστορία του βασιλείου από την ίδρυσή του έως και τη ρωμαϊκή κατάκτηση» της Κάρολ Τζ. Κινγκ κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Historical Quest
