Ο Κοσταρικανός συγγραφέας Κάρλος Φονσέκα, ένας από τους σημαντικότερους της γενιάς του, μας μίλησε για το νέο του βιβλίο, την επιρροή που του άσκησαν ο Στράβων αλλά και ο Αλεξάντερ ΜακΚουίν.
Γνωρίσαμε τον Κάρλος Φονσέκα το 2019, όταν είχε επισκεφτεί το 11ο Φεστιβάλ ΛΕΑ με την ευκαιρία της έκδοσης στα ελληνικά του μυθιστορήματός του «Ο συνταγματάρχης δεν έχει πού να κλάψει». Το βιβλίο έχει θέμα τη ζωή του αινιγματικού μαθηματικού Αλεξάντερ Γκρότεντικ, ο οποίος έχοντας ζήσει τα μεγαλύτερα γεγονότα του 20ού αιώνα αποφάσισε να αποσυρθεί στα Πυρηναία και να γράψει μια εγκυκλοπαίδεια για την ιστορία του κόσμου. Πριν από λίγο καιρό ο Κοσταρικανός συγγραφέας και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ επισκέφτηκε για δεύτερη φορά την Ελλάδα, αυτήν τη φορά στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ ΛΕΑ, για να μιλήσει για το «Μουσείο φυσικής ιστορίας».
Πρόκειται για ένα καλειδοσκοπικό μυθιστόρημα το οποίο όταν κυκλοφόρησε από τον οίκο Anagrama το 2017 έκανε μέρος της διεθνούς κριτικής να χαρακτηρίσει τον Φονσέκα έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς της γενιάς του. Κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας μουσειολόγος από την Καραϊβική, ο οποίος δέχεται πρόσκληση να συνεργαστεί με μια διάσημη σχεδιάστρια μόδας πάνω σε μια περίεργη έκθεση που εμπνέεται από το ζωικό βασίλειο. Επτά χρόνια μετά τον θάνατό της εκείνος θα συνεχίσει το πρότζεκτ το οποίο θα τον οδηγήσει σε απρόσμενες συναντήσεις. Με τον «πολυμήχανο και επίμονο εξερευνητή της αβύσσου», όπως χαρακτήρισε τον Φονσέκα ο Ενρίκε Βίλα-Μάτας, βρεθήκαμε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα.
Εξεπλάγην ευχάριστα όταν πληροφορήθηκα πως εμπνευστήκατε το βιβλίο σας από τα «Γεωγραφικά» του Στράβωνα.
Ημουν γύρω στα είκοσι όταν έλαβα μια υποτροφία για το Μπουένος Αϊρες, όπου θα έπαιρνα συνεντεύξεις από Λατινοαμερικανούς συγγραφείς της νέας γενιάς, δηλαδή τους τριαντάρηδες. Μια μέρα που έψαχνα σε ένα βιβλιοπωλείο της πόλης έτυχε να πέσει στα χέρια μου το βιβλίο του Στράβωνα. Μου έκανε τόση εντύπωση ώστε θέλησα να γράψω κάτι αντίστοιχο. Μια γεωγραφία δηλαδή όχι με την κλασική έννοια, αλλά ένα βιβλίο που να περιλαμβάνει ταξίδια και συναντήσεις. Ενα βιβλίο για όσα αναμένει κάποιος που ξεκινά ένα ταξίδι και για όσα συναντά στον δρόμο του. Στην ουσία δηλαδή μια διαδρομή ανάμεσα στην προσδοκία και την πραγματικότητα.
Η γοητεία που σας άσκησε ο Στράβων ίσως να μην είναι τόσο τυχαία. Γεννηθήκατε στην Κόστα Ρίκα, μεγαλώσατε στο Πουέρτο Ρίκο, ταξιδέψατε στη Λατινική Αμερική, ζήσατε στις ΗΠΑ και τα τελευταία έντεκα χρόνια έχετε εγκατασταθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πώς επηρέασε αυτό τη γραφή σας;
Φύγαμε από την Κόστα Ρίκα όταν ήμουν επτά ετών. Ακόμη θυμάμαι πόσο περίεργα ένιωθα διότι το σπίτι για μένα ταυτίστηκε με κάτι απατηλό και δυσνόητο. Ισως αυτές οι μετακινήσεις μου έδωσαν τη δυνατότητα να γράφω για χαρακτήρες που άφησαν πίσω τη ζωή τους, που ταξιδεύουν και ψάχνουν να βρουν μια νέα πατρίδα μέσα από διάφορα πρότζεκτ.
Τι επιρροή άσκησε στο βιβλίο σας το έργο του Αλεξάντερ ΜακΚουίν;
Το 2011, λίγο καιρό μετά την αυτοκτονία του Βρετανού σχεδιαστή μόδας, μου πρότεινε η γυναίκα μου να πάμε στην επίδειξη μόδας «Savage beauty» στο Metropolitan Museum of Art στο Μανχάταν. Αρχικά δίστασα. Τι δουλειά είχα εγώ σε μια επίδειξη μόδας; Ομως αποδείχθηκε από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που έχω δει. Μου έκανε εντύπωση πώς ο ΜακΚουίν αποτύπωνε μέσα από τη μόδα τη σκέψη του πάνω στο ανθρώπινο και το ζωώδες και τον τρόπο που αυτά ενίοτε είναι αδιαχώριστα. Το σόου αυτό με επηρέασε τόσο ώστε ο χαρακτήρας της Τζοβάνα Λούξεμπουργκ στο βιβλίο αποτελεί τη γυναικεία εκδοχή του ΜακΚουίν.
Είμαστε σε θέση να αποδεχτούμε τη ζωώδη φύση μας;
Ενα από τα βασικά χαρακτηριστικά της νεωτερικότητας είναι ότι η ανθρώπινη φύση θεωρείται το άκρως αντίθετο της ζωώδους. Ωστόσο πιστεύω, και αυτό είχε για μένα ενδιαφέρον και στην έκθεση του ΜακΚουίν, πως όσα συμβαίνουν στον κόσμο των ζώων μάς δίνουν τη δυνατότητα να κατανοήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος την ανθρώπινη συμπεριφορά, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο δομούνται οι κοινωνίες.
Συνηθίζετε να δημιουργείτε ιστορίες στις οποίες εμπλέκεται η πραγματικότητα με τη μυθοπλασία. Μεταξύ των χαρακτήρων που συναντάμε στο βιβλίο σας είναι κι εκείνος του Μπ. Τράβεν, ενός από τους πιο αινιγματικούς συγγραφείς του περασμένου αιώνα.
Με γοητεύει πολύ ο Μπ. Τράβεν για τον τρόπο που παίζει με το όνομά του. Κατά τη διάρκεια της ζωής του χρησιμοποίησε διάφορα ψευδώνυμα. Με εξιτάρει ο τρόπος που προσπαθεί να κρατήσει κρυφή την ταυτότητά του. Τώρα που το σκέφτομαι, όλο το βιβλίο αφορά ανθρώπους που προσπαθούν να κρύψουν μέρος της ταυτότητάς τους, που προσπαθούν να ξεφύγουν από το παρελθόν τους.
Είναι εφικτό αυτό;
Σε δεδομένες στιγμές όλοι θέλουν να ξεφύγουν από το παρελθόν. Τουλάχιστον προσπαθούν.
INFO
Το μυθιστόρημα «Μουσείο φυσικής ιστορίας» του Κάρλος Φονσέκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση της Αγγελικής Βασιλάκου
