Λίγους μήνες αφότου ήρθε στην εξουσία η κυβέρνηση της ΝΔ επιδόθηκε σε «πάρτι» απευθείας αναθέσεων των δημόσιων συμβάσεων και προμηθειών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημόσιων Συμβάσεων, στο διάστημα από 1/1/2020 έως 30/4/2021 164.040 δημόσιες συμβάσεις επί συνολικού αριθμού 269.900 δόθηκαν με απευθείας ανάθεση, ήτοι ποσοστό 60,77%, και 1,9 δισ. ευρώ δημόσιου χρήματος κατέληξε σε εταιρείες προεπιλεγμένες από οργανισμούς και φορείς εποπτευόμενους από την κυβέρνηση με αδιαφανείς διαδικασίες.
Όταν όμως ένα «πάρτι» απευθείας αναθέσεων παίρνει μεγάλες διαστάσεις, η κυβέρνηση χάνει τον μπούσουλα και τώρα φέρνει περίεργες τροπολογίες για να… μαζέψει τα ασυμμάζευτα.
Ο λόγος αφορά την τροπολογία 1189/104 που κατατέθηκε στις 17 Ιανουαρίου από το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας ως προσθήκη στο νομοσχέδιο περί εκσυγχρονισμού του δικαίου ανταγωνισμού του υπουργείου Ανάπτυξης, που πέρασε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή.
Η τροπολογία 1189/104 επέφερε αλλαγές στο άρθρο 145 του νόμου 4831/2021, με το οποίο είχε επιτραπεί στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΣ), κατά παρέκκλιση κάθε σχετικής διάταξης και της σχετικής αρμοδιότητας του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνας και Τεχνολογίας, να προμηθεύεται και να διακινεί self tests για διάστημα τεσσάρων μηνών, από τις 23/9/2021 που δημοσιεύτηκε ο σχετικός νόμος ως τις 31/1/2021.
Δύο αλλαγές σε ένα μήνα
Το ίδιο άρθρο είχε τροποποιηθεί ξανά πριν από λίγες μέρες, στις 23 Δεκεμβρίου, προκειμένου να δοθεί παράταση στη δυνατότητα της ΓΓΠΠ να προμηθεύεται και να διακινεί self tests για άλλους δυο μήνες, ως τις 31/3/2022.
Ποια ανάγκη λοιπόν επέβαλε την τρίτη τροποποίηση του άρθρου μέσα σε λιγότερο από μήνα; Για να το καταλάβουμε πρέπει να… σκάψουμε την τροπολογία 1189/104 και να δούμε τι αλλαγές επέφερε.
Η μία αλλαγή αφορούσε την επέκταση της προθεσμίας εκτός της οποίας η ΓΓΠΠ είναι υποχρεωμένη να υποβάλλει συμβάσεις άνω των 2 δισ. ευρώ στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο από έναν σε τέσσερις μήνες. Σημειώνεται ότι σε αντίθεση με άλλους δημόσιους φορείς που μπορούν να δίνουν με απευθείας αναθέσεις προμήθειες και έργα προϋπολογισμού έως 60.000 ευρώ, η ΓΓΠΠ ως όργανο αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων μπορεί να συνάπτει συμβάσεις κατά την απόλυτη κρίση της, κατά παρέκκλιση της νομοθεσίας περί δημόσιων συμβάσεων, χωρίς να τις δημοσιεύει στη Διαύγεια αλλά και χωρίς περιορισμούς ως προς το ύψος του προϋπολογισμού τους.
Δικλίδα ασφαλείας
Στην απεριόριστη διακριτική ευχέρεια της ΓΓΠΠ υπάρχει όμως δικλίδα ασφαλείας, καθώς βάσει του νόμου 4821/2021, άρθρο 97, ορίζεται ότι εφόσον συνάπτει συμβάσεις άνω των 2 εκατ. ευρώ πρέπει να τις υποβάλλει μαζί με τον σχετικό φάκελο στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο μέσα σε 30 εργάσιμες μέρες από την υπογραφή τους. Αν δεν υποβληθούν ή αν απορριφτούν από το Ελεγκτικό Συνέδριο, οι συμβάσεις αυτές θεωρούνται ως «μηδέποτε συναφθείσες», δηλαδή ακυρώνονται και ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας οφείλει να συντάξει διαπιστωτική πράξη προκειμένου το υπουργείο να αποζημιώσει την αντισυμβαλλόμενη εταιρεία ή εταιρείες για τις δαπάνες που έκανε πριν από την ακύρωση της σύμβασής τους.
Η δεύτερη αλλαγή αφορούσε το γεγονός ότι η παράταση της προθεσμίας υποβολής των συμβάσεων άνω των 2 εκατ. ευρώ της ΓΓΠΣ στο Ελεγκτικό Συνέδριο από 30 μέρες σε τέσσερις μήνες μπήκε με αναδρομική ισχύ από τις 23 Σεπτεμβρίου 2021.
Τι συμπέρασμα βγαίνει από όλα αυτά; Πως αφού πρώτα δόθηκε στη ΓΓΠΣ μια αρμοδιότητα που δεν της ανήκε –η δυνατότητα να προμηθεύεται και να διακινεί self tests κατά παρέκκλιση των γενικών διατάξεων περί προμηθειών του δημοσίου και ΙΦΕΤ–, αφού της δόθηκε επίσης η δυνατότητα να κάνει απευθείας αναθέσεις, η ΓΓΠΣ σύναψε συμβάσεις άνω των 2 εκατ. ευρώ χωρίς να τις υποβάλει στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο εντός 30 ημερών ως όφειλε.
Δεν ξέρουμε πόσες και ποιες ήταν αυτές οι μεγάλες συμβάσεις, μπορούμε όμως να εντοπίσουμε ίχνη τους στη Διαύγεια.
Οι συμβάσεις
Από τα έγγραφα στη Διαύγεια προκύπτει ότι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας σύναψε:
• Τέσσερις συμβάσεις τον Οκτώβριο του 2021. Σύμβαση με την εταιρεία Xiamen Boson Biotech Co., Ltd για την προμήθεια 35.000.000 τεμαχίων self tests του ιού SARSCoV-2. Σύμβαση με την εταιρεία Prognosis Biotech Ανώνυμη Εταιρεία για την προμήθεια 5.000.000 self tests. Υπ’ αριθ. 282/2021 σύμβαση με την εταιρεία Unilog AE Αποθηκεύσεις – Διανομές για την παροχή υπηρεσιών αποθήκευσης, φύλαξης, μεταφοράς και διάθεσης. Σύμβαση με την εταιρεία Γκόλντεν Κάργκο Ανώνυμη Εταιρεία Μεταφορών για την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας.
• Τρεις συμβάσεις τον Δεκέμβριο του 2021. Συγκεκριμένα, τη σύμβαση με την εταιρεία Xiamen Boson Biotech Co., Ltd για την προμήθεια 20.000.000 τεμαχίων self tests, τη σύμβαση με την εταιρεία Γκόλντεν Κάργκο Ανώνυμη Εταιρεία Μεταφορών για την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας και τη σύμβαση με την εταιρεία Unilog AE Αποθηκεύσεις – Διανομές για την παροχή υπηρεσιών αποθήκευσης, φύλαξης, μεταφοράς και διάθεσης.
Προφανώς κάποιες από τις συμβάσεις αυτές ξεπερνούσαν τα 2 εκατ. ευρώ, αλλά η ΓΓΠΣ δεν τις υπέβαλε στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο μέσα σε 30 μέρες και κατέληξαν άκυρες. Αντί όμως ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας να εκδώσει διαπιστωτική πράξη που θα υποχρέωνε το υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής και Προστασίας του Πολίτη να αποζημιώσει τις αντισυμβαλλόμενες εταιρείες, το πράγμα κουκουλώθηκε μέσω της επίμαχης τροπολογίας.
Ηθικό δίδαγμα: όταν μια κυβέρνηση ξηλώνει το σύστημα ελέγχου των δημόσιων συμβάσεων και φροντίζει ώστε αυτές να δίνονται νομότυπα μεν αλλά χωρίς διαγωνιστικές διαδικασίες και διαφάνεια, με όρους και κανόνες «πελατειακού κράτους», κάποια στιγμή καταλήγει σε τραγικά λάθη και για να τα μπαλώσει κάνει τον νόμο λάστιχο.