Με ισχυρό γυναικείο άρωμα ξεκινάει το 71ο φεστιβάλ Κανών που για πολλούς θεωρείται ήδη κομβικό για πολλούς λόγους.
Αρχικά η φετινή γιορτή συμπίπτει με τα 50 χρόνια από το επεισοδιακό φεστιβάλ του 1968 που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Επίσης είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του φεστιβάλ που οι γυναίκες στην κριτική επιτροπή είναι περισσότερες από τους άντρες. Με πρόεδρο την Κέιτ Μπλάνσετ και μέλη τους Κρίστεν Στιούαρτ, Εϊβα ΝτιΒερνέ, Λεά Σεϊντού, Κάτζα Νιν, Τσανγκ Τσεν, Ντενί Βιλνέβ, Ρομπέρ Γκεντιγκιάν, Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ) το φεστιβάλ ξεκινά στις 8 Μαΐου με την προβολή του «Everybody Knows» του Ασγκάρ Φαραντί και πρωταγωνιστές τους Πενέλοπε Κρουζ και Χαβιέρ Μπαρδέμ. Πρόκειται για το πρώτο ισπανόφωνο φιλμ του Ιρανού που θα είναι υποψήφιος για το Χρυσό Φοίνικα με αντιπάλους κάποια ισχυρά ονόματα (Ματέο Γκαρόνε, Σπάικ Λι, Πάβελ Παβλικόφκι, Ντέιβιντ Γκόρντον Μίτσελ, Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν)ενώ απουσιάζουν μερικοί δημιουργοί που περιμέναμε πως και πως (Τέρι Γκίλιαμ, Γιώργος Λάνθιμος, Αλφόνσο Κουαρόν, Γούντι Αλεν) ενώ ο Λαρς φον Τρίερ επιστρέφει μεν στην Κρουαζέτ μετά από την επεισοδιακή αποβολή του το 2011 όταν οι διοργανωτές τον χαρακτήρισαν «persona non grata» ύστερα από τη συνέντευξη τύπου του «Melancholia» και τα ναζιστικά αστειάκια του, όμως το θρίλερ του «The House That Jack Built» που αφορά στη δράση ενός σίριαλ κίλερ θα προβληθεί εκτός διαγωνισμού.
Ο πρόεδρος Τιερί Φρεμό εκτός από τις λειτουργικές αλλαγές που προκάλεσαν αντιφατικά σχόλια (καταργούνται οι δημοσιογραφικές πρωινές προβολές των ταινιών που κάνουν επίσημη πρεμιέρα το βράδυ της ίδιας μέρας, καθώς και οι σέλφις στο κόκκινο χαλί) ανέφερε ότι «στο φετινό πρόγραμμά μας θα δείτε μία νέα γενιά κινηματογραφιστών, μερικούς από τους οποίους δεν τους ξέρετε, τα ονόματά τους δεν τα έχετε ξανακούσει, που δείχνουν που βαδίζει το νέο σινεμά». Ως ένα βαθμό ισχύει αυτό με κάποιες ενδιαφέρουσες επιλογές – τον κινέζο Τζια Ζανγκ-Κε (“Ash Is Purest White”), τον ιάπωνα Χιροκάζου Κορε-Εντα («Shoplifters»), τη λιβανέζα Ναντίν Λαμπακί (“Capernaum”), το νοτιοκορεάτη Λι Τσανγκ – Ντονγκ («Boening»), τoν ιρανό Τζαφάρ Παναχί “Three faces” κ.α- αλλά δεν κατανοούμε το σκεπτικό της υποψηφιότητας του 88χρονου Ζαν Λικ Γκοντάρ για το Χρυσό Φοίνικα με το νέο του κινηματογραφικό πόνημα που έχει τίτλο «LE LIVRE D’ IMAGE». Εκτός κι αν συνδέεται με κάποια επετειακή ρετροσπεκτίβα για τα 50 χρόνια από τον Μάη του ’68. Είδομεν…
Τι συνέβη πριν από 50 χρόνια
Τον Μάη του 1968 άλλαξε ο κόσμος. Όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο αλλά και στις τέχνες με συνθήματα όπως «Η φαντασία στην εξουσία», «Είμαστε ρεαλιστές, διεκδικούμε το αδύνατο», «Απαγορεύεται το απαγορεύεται», που ξεκίνησαν από το παρισινό Καρτιέ Λατέν κι έφτασαν ως την κεντρική «Rue Venizelos» των Κανών . Η πλέον προβεβλημένη και μυθική κάπως διάσταση του στο σινεμά εκφράστηκε με την επίδραση του στο φεστιβάλ του 1968. Το 21ο φεστιβάλ Κανών είναι το μόνο στην 70χρονη και πλέον πορεία του, που δεν κατάφερε να ολοκληρωθεί…
Η πολιτική και κοινωνική αναταραχή που ξέσπασε στη Γαλλία στις αρχές Μαΐου του 1968 οφείλεται σε κινητοποιήσεις μαθητών και φοιτητών και γιγαντώθηκαν οδηγώντας σε γενική απεργία των Γάλλων εργατών και τελικά στην πολιτική και κοινωνική κρίση, που άρχισε να παίρνει διαστάσεις επανάστασης οδηγώντας στη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη εκλογών από τον τότε πρόεδρο Σαρλ Ντε Γκολ. Φυσικά το φεστιβάλ των Καννών που άνοιξε τις πύλες του στις 10 Μαίου και οι ανήσυχοι κινηματογραφιστές του, δεν έμειναν ανεπηρέαστοι από αυτή την κατάσταση. Με τις κεραίες τους σηκωμένες , που δέχονταν με αμεσότητα τα κοινωνικά ερεθίσματα, διοργανωτές και κινηματογραφιστές παρακολουθούσαν με κομμένη την ανάσα τα γεγονότα που χαρακτηρίζονταν από πρωτοφανή δυναμισμό, ενώ στις πρώτες μέρες του φεστιβάλ και συγκεκριμένα από τις 13 του μήνα, οι μαζικές εισβολές φοιτητών στις αίθουσες προβολών προκαλούσαν σοβαρά προβλήματα στην ομαλή λειτουργία της διοργάνωσης .
Κάποιοι ιστορικοί αναφέρουν πάντως ότι ίσως και να μην διέκοπτε τίποτα τη ροή εκείνου του φεστιβάλ αν δεν συνέβαινε το παρακάτω περιστατικό. Ο υπουργός Πολιτισμού Αντρέ Μαλρό αποφάσισε να απομακρύνει τον διευθυντή και συνιδρυτή της Γαλλικής Ταινιοθήκης, Ανρί Λανγκλουά, με το επιχείρημα πως ο τελευταίος φερόταν υπεροπτικά. Ο Λανγκλουά εκτός από τους ιδρυτές της Ταινιοθήκης, έπαιξε βασικό ρόλο στο να μετατραπεί η Ταινιοθήκη σε κινηματογραφική Κιβωτό που ξεκίνησε με μόλις 10 ταινίες το 1936 για να φτάσει να διαθέτει περίπου 60.000 τίτλους το 1968. Οι ζυμώσεις αυτές που συντελούνταν στο Παρίσι προκάλεσαν έντονη δυσφορία στην Κυανή Ακτή και προκάλεσε κύμα αντιδράσεων.
Το σύνολο σχεδόν των σκηνοθετών της Νουβέλ Βαγκ βρέθηκε στο πλευρό του Λανγκλουά μαζί με σπουδαίους σκηνοθέτες (ανάμεσα τους οι Αλφρεντ Χίτσκοκ, Ακίρα Κουροσάβα και Φεντερίκο Φελίνι) που τον στήριξαν με δηλώσεις τους. Ύστερα από τις σφοδρές αντιδράσεις ο Μαλρό υποχώρησε και ο Λανγκλουά διατηρήθηκε στη θέση του. Όμως τα γεγονότα αυτά και κυρίως οι έντονες αντιδράσεις που προκλήθηκαν σημάδεψαν για πάντα το φεστιβάλ και την πορεία του κινηματογράφου, με τους διοργανωτές να αποφασίζουν να μην δοθούν βραβεία.
Η καθοριστική μέρα ήταν η 18η Μαΐου. Τότε μια ομάδα σκηνοθετών, με επικεφαλής δημιουργούς της Νουβέλ Βαγκ και γνωστά ονόματα του σινεμά (Φρανσουά Τριφό, Λουί Μαλ, Ζαν Λικ Γκοντάρ, Ρομάν Πολάνσκι, Κλοντ Λελούς, Κλοντ Μπερί κ.α.) μπαίνουν στην αίθουσα όπου επρόκειτο να προβληθεί το «Peppermint Frappe» του Κάρλος Σάουρα και ως ένδειξη διαμαρτυρίας σταματούν την προβολή. Την επόμενη μέρα το φεστιβάλ διακόπτεται και η κριτική επιτροπή με πρόεδρο τον Αντρέ Σαμσόν ανακοινώνει ότι δεν πρόκειται να δοθεί κανένα βραβείο ούτε φυσικά κι ο Χρυσός Φοίνικας.
Την επόμενη κιόλας χρονιά το φεστιβάλ άλλαξε. Ιδρύθηκε το «Δεκαπενθήμερο των σκηνοθετών», το οποίο παρουσιάζει ταινίες νέων σκηνοθετών απ’ όλο τον κόσμο με τον συνιδρυτή του τμήματος, Ζαν Γκαμπριέλ Αλμπικοκό, να δηλώνει πως «αυτό που έγινε τον περσινό Μάιο έσωσε το φεστιβάλ των Καννών για τα επόμενα τριάντα χρόνια». Παράλληλα, άλλαξε και ο τρόπος με τον οποίο το φεστιβάλ άρχισε να επιλέγει τις ταινίες στο επίσημο πρόγραμμα του. Δεν ήταν πλέον οι χώρες που υπέβαλαν ταινίες, αλλά το ίδιο το φεστιβάλ άρχισε να τις επιλέγει. Η αλλαγή αυτή οδήγησε σε ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα μέσα στο φεστιβάλ, με περισσότερο κοινωνικό χαρακτήρα αμφισβήτησης. Ακόμη κι οι μεγάλες ταινίες των επόμενων δύο-τριών ετών (το «If», ο «Αντρέι Ρουμπλιόφ» του Ταρκόφσκι, το «MASH» του Αλτμαν, ο «Ξένοιαστος καβαλάρης» του Φόντα και το «Ζ» του Γαβρά) έχουν την βασική πηγή έμπνευση τους σε εκείνα τα γεγονότα του Μάη.
Πριν από δέκα χρόνια, στο 61ο φεστιβάλ Κανών προβλήθηκε με καθυστέρηση σαράντα χρόνων το «Peppermint frappe» όπως και άλλες ταινίες που ενώ υπήρχαν στο επίσημο πρόγραμμα, δεν παίχτηκαν ποτέ σε εκείνο το φεστιβάλ του 1968. Ήταν τα φιλμ «24 Hours of a woman’s life» της Ντομινίκ Ντελούς, «Je t’ aime, Je t’ aime» του Αλέν Ρενέ, «Αννα Καρένινα» του Αλεξάντρ Ζαρκί και «13 μέρες στη Γαλλία» του Κλοντ Λελούς.
