Η πρόσφατη κακοκαιρία έφερε το ενεργειακό σύστημα στα όριά του και το υπουργείο Ενέργειας αναγκάστηκε να συστήσει φειδώ στην κατανάλωση προκειμένου να αποφευχθούν διακοπές στην τροφοδοσία ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου.
Πριν αλέκτορα φωνήσαι, ακούσαμε από το λόμπι του λιγνίτη ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα επάρκειας ισχύος και ό,τι το πρόβλημα δεν θα υπήρχε αν είχαμε 2-3 λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής παραπάνω. Τελείως συμπτωματικά, το υπουργείο ενέργειας ετοιμάζει νέα ενεργειακή στρατηγική. ‘Ποτέ μην αφήνεις μία καλή κρίση να πάει χαμένη’ όπως είπε και ο Τσώρτσιλ.
Το πρόβλημα βέβαια είναι πιο σύνθετο. Ως ένα βαθμό σχετίζεται και με την προβληματική και στρεβλή αγορά ενέργειας στην Ελλάδα: την ώρα που κινδυνεύαμε με μπλακάουτ, εξάγαμε ενέργεια σε γειτονικές χώρες, επειδή η τιμή αγοράς της εκεί ήταν υψηλότερη. Αυτή η στρέβλωση επιμελώς αποσιωπάται επιμελώς.
Ωστόσο, κανείς μέχρι τώρα δεν έχει πει το κυριότερο: ο βασικός λόγος για τη ραγδαία αύξηση της κατανάλωση ενέργειας, είναι ότι ζούμε σε αμόνωτα σπίτια – που δεν ζεσταίνονται με τίποτα – και αφού δεν έχουμε λεφτά να κάψουμε ακριβό πετρέλαιο, καίμε κάθε λογής ξύλινα (ή και πλαστικά) αντικείμενα και ενεργοβόρα αερόθερμα, σόμπες και κλιματιστικά των 2, 3 ή και 4 κιλοβάτ για να ζεσταθούμε.
Τα στοιχεία είναι αμείλικτα: Επί συνόλου 6.371.901 κατοικιών, οι 2.903.594 (45,6%) στερούνται κάθε είδους θερμομόνωσης, ενώ 1.655.254 κατοικίες (25,9%) έχουν απλώς διπλά τζάμια, χωρίς δηλαδή μόνωση τοίχων. Με άλλα λόγια, 7 στα 10 σπίτια έχουν ελλιπή ή ανύπαρκτη μόνωση. Ακόμα και πριν την κρίση, όταν υπήρχαν χρήματα για πετρέλαιο, ένα μέσο ελληνικό νοικοκυριό ήδη χρειαζόταν 3 φορές παραπάνω (!) ενέργεια για θέρμανση από ό,τι ένα μέσο νοικοκυριό στη Φινλανδία! Ποιος φταίει για τις ενεργειακές προδιαγραφές με τις οποίες κατασκευάζονται τα σπίτια μας;
Και ερχόμαστε στην ουσία του ζητήματος. Τόσα χρόνια οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου αγνοούν επιδεικτικά τη στρατηγική σημασία της ενεργειακής αποδοτικότητας στην οικονομία και την κοινωνία. Η εξοικονόμηση ενέργειας που αφορά τους πολλούς υπολείπεται σε προτεραιότητα από νέες πανάκριβες μονάδες ορυκτών καυσίμων που αφορούν συγκεκριμένους λίγους ενεργειακούς παίκτες. Πιστεύει κανείς ότι τώρα θα αλλάξει κάτι;
Ήδη όσοι ωρύονται περί ανεπάρκειας του συστήματος θέτουν τον (πολιτικό) τόνο στη μουσική που αναμένεται να ακολουθήσει: «Οι δύο νέες λιγνιτικές μονάδες κόστους άνω των 2 δις € (που θα πληρώσουν οι καταναλωτές) είναι απαραίτητες για τη θωράκιση της επάρκειας του συστήματος. Βεβαίως και η εξοικονόμηση είναι προτεραιότητα. Άλλωστε φτιάξαμε ένα Εξοικονόμηση Κατ’ Οίκον για 30.000 νοικοκυριά και θα φτιάξουμε άλλο ένα. Οι υπόλοιποι ας καίνε αερόθερμα, το σύστημα θα ‘αντέχει’.»
Εν κατακλείδι, όσες μονάδες και να φτιάξουμε ο κόσμος που μένει σε τρύπια σπίτια θα συνεχίσει να κρυώνει. Όμως η οικονομική κρίση που βιώνουμε δεν δικαιολογεί το ψύχος που έχουμε στις κατοικίες μας. Γι’ αυτό ευθύνονται η αδράνεια και ο λαϊκισμός.
* Ο Τάκης Γρηγορίου είναι υπεύθυνος για θέματα ενέργειας στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace