Μια συζήτηση με τον συγγραφέα Βασίλη Κατσικονούρη και τον σκηνοθέτη Δημήτρη Μυλωνά για το σίκουελ του θεατρικού έργου «Καλιφόρνια ντρίμιν» είκοσι χρόνια μετά
Το πρώτο «Καλιφόρνια ντρίμιν» γράφτηκε από τον Βασίλη Κατσικονούρη πριν από είκοσι χρόνια. Αφηγήθηκε τις περιπέτειες δύο νέων παιδιών που αποφάσισαν να παρατήσουν τον στρατό και να καταταγούν σε ένα new age κοινόβιο. Βρισκόμασταν τότε στην εποχή του δήθεν εκσυγχρονισμού, των Ολυμπιακών Αγώνων 2004 και του λαμπερού λάιφσταϊλ. Οι ήρωες δεν είχαν τα προσόντα για να επιβιβαστούν στο τρένο της προόδου και της ανάπτυξης. Παρέμεναν μονίμως στη θέση του αουτσάιντερ και δεν κατάφερναν να «πιάσουν την καλή». Η φούσκα του καπιταλισμού δεν είχε ακόμη σκάσει. Τελικά ελάχιστοι από αυτήν τη γενιά τα «κατάφεραν». Μέσα στα χρόνια που μεσολάβησαν οι νέοι έζησαν απανωτές κρίσεις και είδαν δικαιώματα και κατακτήσεις δεκαετιών να καταργούνται ή να οπισθοχωρούν. Ο Βασίλης Κατσικονούρης αποφάσισε να γράψει το σίκουελ του «Καλιφόρνια ντρίμιν» για να διηγηθεί το τέλος της ιστορίας. Οι ήρωές του είναι το ίδιο χαμένοι αλλά παραμένουν τρυφεροί. Ο συγγραφέας εμπιστεύτηκε τη σκηνοθεσία του έργου στον Δημήτρη Μυλωνά –οι δυο τους συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 2015 με το «Καγκουρό»– και το αποτέλεσμα είναι μια σπαρταριστή και γλυκόπικρη κωμωδία με κοφτερές ατάκες και δυνατές ερμηνείες.
Βρεθήκαμε στο Από Μηχανής Θέατρο στο Μεταξουργείο και μιλήσαμε για την ενηλικίωση και τη λαχτάρα, το κυνήγι της ουτοπίας και φυσικά για τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών ενάντια στο προεδρικό διάταγμα που υποβαθμίζει τις σπουδές και τα πτυχία και έχει πυροδοτήσει διαμαρτυρίες, καταλήψεις και επαναλαμβανόμενες απεργίες από το ΣΕΗ.
Από τις πρώτες κουβέντες φαίνεται ότι υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός γι’ αυτή την παράσταση που έχει ήδη αγαπηθεί από το κοινό. «Είναι μια ξεκαρδιστική κωμωδία» λέει ο Δημήτρης Μυλωνάς και ο Βασίλης Κατσικονούρης προσθέτει: «Σε κάθε παράσταση στήνεται ένα μικρό πανηγύρι. Εχει αναπτυχθεί μια ζεστή και τρυφερή σχέση ανάμεσα στους ηθοποιούς και το κοινό». Το πρώτο «Καλιφόρνια ντρίμιν» γράφτηκε το 2002 και ανέβηκε για πρώτη φορά στο Εθνικό Θέατρο το 2004 σε σκηνοθεσία του Τάκη Τζαμαργιά. Από τότε έχει παρουσιαστεί πολλές φορές στο θέατρο. Πώς όμως προέκυψε η ιδέα για ένα σίκουελ; «Καμιά φορά το σκεφτόμουν ως αστείο.
Το πρώτο έργο τελείωνε στο κατώφλι της ενηλικίωσης για τους ήρωες, ύστερα από πολλές σφαλιάρες που είχαν δεχτεί από την πραγματικότητα. Αναρωτιόμουν αν αυτά τα παιδιά κατάφεραν να διαχειριστούν τον κόσμο γύρω τους καθώς μεγάλωναν. Ενα πρωί συνειδητοποίησα ότι είχαν περάσει είκοσι χρόνια από τότε που έγραψα το πρώτο «Καλιφόρνια». Στο μεταξύ στην Ελλάδα συνέβησαν πολλά, άλλαξε εντελώς το κοινωνικό και το πολιτικό τοπίο. Ηθελα να συναντήσω ξανά αυτά τα παιδιά και μέσα από την ιστορία τους να σχολιάσω τα αποτυπώματα σημαντικών γεγονότων όπως η οικονομική κρίση και τα μνημόνια. Αυτό το κομμάτι είχε για μένα μεγάλο δραματουργικό ενδιαφέρον. Το αποτέλεσμα είναι μια αστεία και σπαρακτική ιστορία με περιπέτειες, γέλιο και ατυχίες» λέει ο Βασίλης Κατσικονούρης.
Η πίστη στο όνειρο είναι ιερή
Το πρώτο έργο διαδραματίζεται σε μια εποχή που τίποτε δεν προμήνυε όσα θα συνέβαιναν τα επόμενα χρόνια. «Ηθελα να μιλήσω για μια μειοψηφία που δεν είχε τα “προσόντα” για να τα καταφέρει. Η πραγματικότητα έφερε τελικά τη νέα γενιά στο σημείο μηδέν. Αυτό ήταν το κίνητρο για να γράψω τη συνέχεια της ιστορίας. Πλέον οι ήρωες απορρίπτουν τα τεχνητά όνειρα και τα υποβολιμαία οράματα» προσθέτει ο Βασίλης Κατσικονούρης. Ο Δημήτρης Μυλωνάς υπογραμμίζει από την πλευρά του τη διορατικότητα του συγγραφέα. «Ο Βασίλης προέβλεψε την καταστροφή που θα ερχόταν πιο μπροστά από την εποχή του. Εγραψε το έργο σε μια περίοδο παχιών αγελάδων, όταν κυριαρχούσε το σύνθημα “λεφτά υπάρχουν”. Η μηχανή του καπιταλισμού κατάφερε να σαρώσει όλα τα όνειρα. Οι επόμενες γενιές έζησαν απανωτές κρίσεις. Χάθηκαν το όραμα, η ελπίδα, το κυνήγι της ουτοπίας. Ζούμε σε περίοδο ακραίου νεοφιλελευθερισμού, καταργούνται δικαιώματα που κερδήθηκαν με αίμα και αγώνες. Βιώνουμε μια σκοτεινή εποχή, πιστεύω όμως πως αυτό το σκοτάδι θα γεννήσει κάτι καινούργιο. Οι ήρωες του Βασίλη είναι αγαπησιάρηδες και εξακολουθούν να ζουν το όνειρο. Το παλεύουν, κάνουν τα πάντα για να πάνε στην Καλιφόρνια. Αυτό κάνει το έργο σπαρακτικό και κωμικό ταυτόχρονα. Πολλοί θεατές κλαίνε κατά τη διάρκεια της παράστασης. Είναι ιερή η πίστη στο όνειρο. Υποκλινόμαστε σε αυτό».
Από τη συζήτησή μας δεν έλειψαν και τα σχόλια για το νεοελληνικό θέατρο γενικότερα και την οικειότητα που νιώθει με αυτό το κοινό. «Η παράσταση χτίζει την αίσθηση της κοινότητας. Μοιραζόμαστε με τους ήρωες τη λαχτάρα που γεννά το όνειρο, το “ντρίμιν”. Το νεοελληνικό θέατρο δημιουργεί τη συνθήκη του οικείου, οι θεατές αναγνωρίζουν δικό τους υλικό μέσα σε αυτό. Η απόσταση μεταξύ κοινού και σκηνικού συμβάντος εκμηδενίζεται, ειδικά όταν το έργο είναι καλοφτιαγμένο και καλοπαιγμένο. Μετά το “Γάλα” –το οποίο σημείωσε μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία– πραγματικά χαίρομαι που τα νεοελληνικά έργα χαράσσουν κάθε χρόνο τη δική τους διαδρομή στο θέατρο. Από την πλευρά μου προσπαθώ να χειρίζομαι λίγο λοξά και μετατοπισμένα τα θέματά μου και να εντάσσω στο έργο σουρεαλιστικά και ζεν στοιχεία» προσθέτει ο Βασίλης Κατσικονούρης. Η σκηνοθεσία του Δημήτρη Μυλωνά εστιάζει στην ουσία, που είναι το όραμα που μια γενιά χρειάζεται. «Οι ήρωες προσπαθούν να ξεφύγουν από τη μιζέρια και να φτάσουν σε έναν νέο κόσμο με φοβερές ευκαιρίες, θάλασσα, ήλιο και πισίνες. Τα δίνουν όλα γι’ αυτό. Με συγκινούν και με κερδίζουν. Ο Βασίλης γράφει κωμωδίες με στοιχεία από τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο, την κομέντια ντελ άρτε, την κωμωδία της ατάκας. Το κείμενο είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα, όμως εμπεριέχει σημαντικές κοινωνικές, υπαρξιακές και φιλοσοφικές αναφορές. Με γοητεύει ο συνδυασμός λαϊκότητας και βάθους. Εχουμε τη σκέψη να ανεβάσουμε ξανά του χρόνου και το πρώτο “Καλιφόρνια” και να παίζονται και τα δύο έργα ταυτόχρονα. Νομίζω ότι θα τα καταφέρουμε».
Μια «τρομοκρατική» κυβέρνηση
Την ώρα της συνέντευξης βρίσκονταν σε εξέλιξη μαζικές κινητοποιήσεις από τα καλλιτεχνικά σωματεία και τους/ις σπουδαστές/στριες των δραματικών σχολών ενάντια στο προεδρικό διάταγμα. Στο τέλος της παράστασης που παρακολούθησα πριν από λίγες ημέρες οι ηθοποιοί διάβασαν το σχετικό κείμενο, το οποίο χειροκροτήθηκε θερμά από το κοινό. «Οι συνέπειες του προεδρικού διατάγματος σχετίζονται με την ηθική απαξίωση του επαγγέλματος και του λειτουργήματος του ηθοποιού. Η κυβέρνηση άνοιξε το ζήτημα μιας πρακτικής εκκρεμότητας χωρίς να αντιληφθεί τη μεγάλη εικόνα. Πήγε να φτιάξει μια βρύση που στάζει και έφραξε το ποτάμι που κατεβάζει το νερό» σχολίασε ο συγγραφέας. Ο Δημήτρης Μυλωνάς εξέφρασε έντονη αγανάκτηση για τους χειρισμούς της κυβέρνησης. «Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να μιλήσουμε για κίνηση προχειρότητας. Είναι η πρώτη φορά που έχουν συσπειρωθεί ηθοποιοί, μουσικοί, εικαστικοί, συγγραφείς και χορευτές ενάντια στην κυβέρνηση. Ολοι θεωρούν ότι έχουν απέναντί τους ένα εχθρικό υπουργείο που δημιουργεί προβλήματα σε όλα τα επίπεδα. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη έχει δείξει ότι εχθρεύεται τον πολιτισμό. Η κυβέρνηση εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα σε όλους τους τομείς και έχει χτίσει ένα μιντιακό κατεστημένο που κάνει το άσπρο μαύρο και αντιστρέφει την πραγματικότητα μέσα σε δευτερόλεπτα. Η αλαζονεία είναι ύβρις και οδηγεί στην καταστροφή. Αυτά δεν πρόκειται να περάσουν. Το προεδρικό διάταγμα βάζει ταφόπλακα στις καλλιτεχνικές σπουδές. Η κυβέρνηση με την τροπολογία που κατέθεσε έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα και κατάφερε να καταργήσει τις ελάχιστες συλλογικές συμβάσεις που έχουν απομείνει στον κλάδο μας. Εφαρμόζει ένα ακραίο καπιταλιστικό μοντέλο, είναι μια “τρομοκρατική” κυβέρνηση».
