Πέντε ταινίες που συζητήθηκαν προτού ακόμη εμφανιστεί η new generation των ιών.
01 Το ξέσπασμα (1995)
Μολυσμένη μαϊμού που εισάγεται στις ΗΠΑ προκαλεί το χάος. Ο αγώνας χρόνου για την ανακάλυψη του εμβολίου αναγκάζει έναν στρατιωτικό γιατρό να ρισκάρει προκειμένου να προλάβει την εκτέλεση του σχεδίου του Πενταγώνου για εξαφάνιση μιας πόλης από τον χάρτη.
Μοτάμπα το όνομα του ιού, που φωτογραφίζει τον Εμπολα, ο οποίος ξεκίνησε τη δράση του από το Κονγκό την ίδια εποχή που γυρίστηκε η ταινία. Ο Βόλφγκανγκ Πέτερσεν επικεντρώνει στο εσχατολογικό σενάριο καθώς και στη μετάδοση του ιού από τα ζώα στον άνθρωπο.
02 Οι Δώδεκα Πίθηκοι (1995)
Μεταλλαγμένος ιός που απελευθερώνεται σκοπίμως στην ατμόσφαιρα λίγο πριν από την αλλαγή της χιλιετίας αποδεκατίζει την ανθρωπότητα. Το 2035 οι επιζήσαντες ζουν κάτω από τη γη αλλά οι επιστήμονες βρίσκουν τον τρόπο να στείλουν στο παρελθόν έναν κατάδικο για να βρει τη λύση στο αίνιγμα της προέλευσης του θανατηφόρου ιού.
Ο Τέρι Γκίλιαμ βασίζεται στην πειραγμένη αφήγηση, στον Μπρους Ουίλις, στην αφασική ερμηνεία του απίθανου Μπραντ Πιτ, στο μαύρο χιούμορ και στη χαοτική μετα-αποκαλυπτική ατμόσφαιρα.
03 Τα παιδιά των ανθρώπων (2006)
Το 2027 το ανθρώπινο είδος απειλείται με εξαφάνιση εξαιτίας ιού που προκαλεί στειρότητα. Ωσπου μια έγκυος Αφρικανή μετανάστρια στο Λονδίνο αποτελεί τη μοναδική ελπίδα για να αλλάξει το ζοφερό μέλλον.
Μεταναστευτικό, ακτιβισμός, εγκλεισμός, καταπιεστικοί μηχανισμοί εξουσίας, πολιτικά εγκλήματα. Ο Αλφόνσο Κουαρόν προαναγγέλλει το τέλος που επίκειται, βρίσκοντας τα αίτια της καταστροφής όχι στη δράση του ιού αλλά στην κρατική τρομοκρατία, στον φασισμό, στην ξενοφοβία και στον σοβινισμό της γηραιάς ηπείρου.
04 Περί τυφλότητος (2008)
Ενας άνθρωπος χάνει ξαφνικά το φως του. Τα περιστατικά τύφλωσης πολλαπλασιάζονται και η κυβέρνηση βάζει σε καραντίνα τους τυφλούς.
Στο βιβλίο του Zοζέ Σαραμάγκου καταγράφεται με ακρίβεια το σενάριο πανικού για έναν κόσμο που χάνει την όρασή του – μια παραβολή πάνω στην αδυναμία του ανθρώπου να αντιληφθεί την αυτοκαταστροφική του φύση. Ο Φερνάντο Μεϊρέγες εστιάζει στους άδειους δρόμους και στον αγώνα επιβίωσης, μένοντας κάπως στον αφρό της ανατριχιαστικής ιστορίας και στοχεύοντας προφανώς στη δημιουργία ατμόσφαιρας.
05 Contagion (2011)
Επιθετικός ιός που προκαλεί πανδημία αναγκάζει τους επιστήμονες να επιδοθούν σε αγωνιώδη κούρσα για να βρουν το εμβόλιο την ίδια ώρα που ο αριθμός των νεκρών αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο.
Ισως η καλύτερη και πιο πειστική ταινία για ιούς, καθώς οι ομοιότητες με το σήμερα είναι ανατριχιαστικές. Το τέλος του φιλμ που αποκαλύπτει πώς γεννήθηκε ο ιός (από περιττώματα νυχτερίδας που καταναλώνονται από γουρούνια σε αγροικία της Κίνας τα οποία μετά οδηγούνται για θανάτωση και κατανάλωση στις αγορές) καθώς και ο τρόπος που η Πάλτροου μεταδίδει με ένα άγγιγμα ή φτέρνισμα τον ιό έκαναν πολλούς θεατές να χάσουν τον ύπνο τους.
Το μικρόβιο των αγορών
Κρίτων Ηλιόπουλος
Βιολόγος, μεταφραστής, συγγραφέας
To «Πέρασμα της Κασσάνδρας» είναι μια ταινία που καταπιάνεται με αρκετή ευστοχία και με συγκλονιστικό αποτέλεσμα για τον θεατή με το ενδεχόμενο μιας θανατηφόρου πανδημίας. Την είχα δει για πρώτη φορά στην πρώιμη εφηβεία και θυμάμαι με λεπτομέρειες ακόμη και το κτίριο του τότε κινηματογράφου που τώρα είναι σουπερμάρκετ.
Το σενάριο δεν ασχολείται ιδιαιτέρως με την επιστημονική τεκμηρίωση της υπόθεσης, παρότι είναι αληθοφανές σε μεγάλο βαθμό, φυσικά με όλες τις αποδεκτές υπερβολές της τέχνης του σινεμά. Μια άγνωστη και επικίνδυνη μεταδοτική ασθένεια πλήττει τους περισσότερους επιβάτες ενός τρένου στο κέντρο της Ευρώπης. Το μικρόβιο διαδίδεται από τον ΠΟΥ στη Γενεύη και εκεί παίρνονται οι αποφάσεις.
Θεωρώ ότι εξερευνά από πολλές πλευρές τα θέματα της κοινωνικής και πολιτικής αντιμετώπισης του ενδεχομένου εξάπλωσης μιας θανατηφόρου πανδημίας. Είναι γλαφυρή για τη συμπεριφορά των διάφορων κοινωνικών ομάδων. Το δυνατότερο σημείο της, κατά τη γνώμη μου, είναι ο ρόλος της πολιτικής εξουσίας, οι άνθρωποι που παίρνουν αποφάσεις για τη ζωή και τον θάνατο των πολλών ανθρώπων, οι ευθύνες, τα διλήμματα, οι «εύκολες» και «τελικές» λύσεις με την αποκοπή του αποστήματος για να ζήσει το υπόλοιπο σώμα.
Η ταινία είναι γυρισμένη τη δεκαετία του ’70, σε μια εποχή μεγάλης κοινωνικής ευαισθησίας, ίσως λόγω των κοινωνικών αναζητήσεων της προηγούμενης δεκαετίας αλλά και της κοντινής ακόμη εποχής των κρεματορίων και των «ευθανασιών» του ναζισμού. Ωστόσο οι συμβολισμοί και ο προβληματισμός της είναι πολύ χρήσιμοι και στη σημερινή εποχή που η ψυχρότητα των αριθμών, οι «ακλόνητοι» νόμοι της αγοράς και η κατασκευασμένη πραγματικότητα των fake news διαμορφώνουν με εντελώς διαφορετικό τρόπο το πλαίσιο των πολιτικών αποφάσεων για τέτοια ζητήματα και την άσκηση της εξουσίας στα θέματα δημόσιας υγείας.