Στις 15 Ιανουαρίου άνοιξαν οι αιτήσεις για το νέο πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ», για την παροχή χαμηλότοκων δανείων σε 20.000 άτομα, ζευγάρια και οικογένειες, για την αγορά πρώτης κατοικίας. Το πρόγραμμα, ύψους 2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το 1 δισ. προέρχεται από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και το άλλο 1 δισ. από τις τράπεζες, κινείται στα πρότυπα του προγράμματος «Σπίτι μου 1» με τις εξής διαφορές:
Τα όρια ηλικίας για τους δικαιούχους είναι τα 25 έως 50 χρόνια αντί των 39 χρόνων του πρώτου προγράμματος, καλύπτει δηλαδή και μεγαλύτερες ηλικίες.
Τα εισοδηματικά όρια είναι αυξημένα κατά 4.000 ευρώ σε σχέση με το πρώτο πρόγραμμα. Ετσι π.χ. το ελάχιστο όριο ξεκινά από 10.000 ευρώ για τον άγαμο και έχει «ταβάνι» τις 20.000 ευρώ αντί των 16.000 του πρώτου προγράμματος. Για το νοικοκυριό δύο ατόμων ελάχιστο όριο είναι οι 14.000 ευρώ και ανώτατο οι 28.000, με κάθε παιδί το όριο αυξάνεται κατά 4.000 ευρώ, ενώ το εισόδημα για μονογονεϊκή οικογένεια πάει στις 31.000 ευρώ. Εφόσον το εισόδημα του ενδιαφερόμενου την τελευταία χρονιά πριν από την υποβολή της αίτησης υπερβαίνει το ανώτατο όριο, ο υπολογισμός γίνεται βάσει του μέσου όρου των τελευταίων τριών ετών.
Η αξία ακινήτου προς αγορά είναι αυξημένη στις 250.000 ευρώ έναντι 200.000 ευρώ που ήταν στο πρώτο πρόγραμμα, επιτρέπεται η κάλυψη του 90% της τιμής με ανώτατο όριο χρηματοδότησης στις 190.000 ευρώ και η περίοδος αποπληρωμής είναι από τρία ως 30 χρόνια, διατηρείται όμως η απαίτηση για παλαιότητα του σπιτιού από 15 χρόνια και πάνω.
Εξαιρούνται από το όριο των 150 τ.μ. οι βοηθητικοί χώροι (αποθήκες, θέσεις στάθμευσης κ.λπ.) σε ισόγεια και υπόγεια.
Υπάρχει πρόσθετη επιδότηση επιτοκίου 25% όχι μόνο για τρίτεκνους και πολύτεκνους, όπως στο προηγούμενο πρόγραμμα, αλλά και για τις οικογένειες του Εβρου.
Οι τρεις διαφορές
Επί του πρακτέου όμως υπάρχουν τρεις πιο σημαντικές διαφορές ανάμεσα στο δεύτερο και το πρώτο πρόγραμμα:
01 Οι υποψήφιοι δανειολήπτες, αντί να σταλούν εξαρχής στις τράπεζες και να αναλάβουν αυτές το σύνολο της δουλειάς, αυτήν τη φορά κλήθηκαν να υποβάλουν αίτηση σε μια πλατφόρμα που άνοιξε στις 15 Ιανουαρίου στο gov.gr με κωδικούς taxis και να πάρουν ένα χαρτί που λέγεται βεβαίωση επιλεξιμότητας, το οποίο βεβαιώνει ότι πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια, συνοδεύεται όμως κι από αριθμό πρωτοκόλλου. Καθώς λοιπόν το πλήθος των ενδιαφερομένων θυμάται ότι στο προηγούμενο πρόγραμμα, όταν ο αριθμός των αιτήσεων είχε ξεπεράσει κατά πολύ τον αριθμό των παρεχόμενων δανείων και τα δάνεια πήραν τελικά όσοι είχαν κάνει πρώτοι αιτήσεις, έσπευσε να υποβάλει αιτήσεις από τα πρώτα 24ωρα που άνοιξε το σύστημα για να πάρει σειρά. Ετσι, μέσα σε πέντε μέρες από το άνοιγμα της πλατφόρμας υποβλήθηκαν 63.458 αιτήσεις και οι υπουργοί Νίκος Παπαθανάσης και Σοφία Ζαχαράκη βγήκαν να θριαμβολογήσουν για την υποτιθέμενη «ενθουσιώδη υποδοχή» του προγράμματος από τον κόσμο.
02 Οι τράπεζες, αν και είχαν συμμετάσχει πρόθυμα στο πρώτο πρόγραμμα, αυτήν τη φορά υπερθεματίζουν «δίνοντας ρέστα». Τις τελευταίες μέρες φαίνεται να ανταγωνίζονται ποια θα πρωτοδελεάσει τους υποψήφιους δανειολήπτες με κάθε λογής δώρα: από δωρεάν ασφαλιστικές καλύψεις και πιστωτικές κάρτες με έκπτωση έως πρόσθετα επισκευαστικά δάνεια, δάνεια ενεργειακής αναβάθμισης, άρση του κόστους πρόωρης αποπληρωμής, ακόμη και πληρωμή των λογαριασμών ρεύματος τεσσάρων μηνών, για να πάρουν τους περισσότερους πελάτες. Ο λόγος για την πρεμούρα των τραπεζών είναι ότι με τη συνεχιζόμενη μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ θα μειωθούν μέσα στο 2025 τα κέρδη τους από την επιτοκιακή διαφορά, οπότε πρέπει να δώσουν περισσότερα δάνεια. Από αυτή την άποψη λοιπόν το πρόγραμμα «Σπίτι μου II» έρχεται να στηρίξει και τα τραπεζικά κέρδη.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει όφελος και μάλιστα σημαντικό για όσους δανειολήπτες ενταχθούν στο πρόγραμμα, αφού λόγω της χρήσης του Ταμείου Ανάκαμψης θα πληρώσουν μέσο επιτόκιο γύρω στο 2,3% έναντι λίγο πάνω από 4,7% που πληρώνουν οι εκτός προγράμματος δανειολήπτες στεγαστικών, ενώ ακόμη χαμηλότερα, κοντά στο 1,25%, θα είναι το επιτόκιο που θα πληρώσουν τρίτεκνοι, πολύτεκνοι και κάτοικοι του Εβρου. Σύμφωνα μάλιστα με τα παραδείγματα που έδωσαν στη δημοσιότητα οι τράπεζες, η ένταξη στο πρόγραμμα σημαίνει ότι για κάθε 100.000 ευρώ δανείου υπάρχει όφελος 120 ευρώ στη μηνιαία δόση. Με δυο λόγια, για δάνειο 100.000 ευρώ διάρκειας 25 ετών ο δανειολήπτης θα καταβάλλει με το πρόγραμμα μηνιαία δόση 436 ευρώ αντί 563 ευρώ που θα κατέβαλλε χωρίς αυτό, δηλαδή θα πληρώνει χαμηλότερη δόση κατά 127 ευρώ τον μήνα.
03 Το «Σπίτι μου II» όμως έχει κι ένα τερατώδες ελάττωμα, ιδίως σε ό,τι αφορά την περιοχή της πρωτεύουσας, όπου υπάρχουν η υψηλότερη ζήτηση για δάνεια και η μεγαλύτερη άνοδος τιμών πανελλαδικά στα ακίνητα, ακόμη και μεγάλης ηλικίας. Το ελάττωμα προκύπτει από το γεγονός ότι, ενώ δίνει διπλάσιο αριθμό δανείων σε σχέση με το προηγούμενο πρόγραμμα (20.000 αντί για 10.000), αποκλείει τα ακίνητα που έχουν κατασκευαστεί με άδειες του 2006 και του 2007, τα οποία είχαν συμπεριληφθεί στο προηγούμενο πρόγραμμα, αλλά και όλα τα ακίνητα που είχαν ανεγερθεί κατά τη δεκαετία του 2000 κι έμειναν λόγω κρίσης ημιτελή. Κατά συνέπεια, ενώ δίνει πολύ περισσότερα δάνεια αυξάνοντας τη ζήτηση, στενεύει περαιτέρω τη βάση των κατοικιών, στρέφει μάλιστα τους υποψήφιους δανειολήπτες σε σπίτια μεγάλης παλαιότητας, ακόμη και 40, 50, 60 ετών, που κατά τους ειδικούς είναι αμφίβολης αντισεισμικής επάρκειας, αφού δεν έχουν κατασκευαστεί σύμφωνα με τον τελευταίο αντισεισμικό κανονισμό και απαιτείται πρόσθετη χρηματική επιβάρυνση για ενεργειακή αναβάθμιση.
Αύξηση των τιμών
Η δε επιδότηση της ζήτησης, σε συνδυασμό με τον περιορισμό της προσφοράς που επιτελείται μέσω του προγράμματος, σημαίνει –κατά τις ίδιες πηγές– ότι υπάρχει κίνδυνος το ίδιο το πρόγραμμα να ωθήσει τους ιδιοκτήτες να αυξήσουν ακόμη περισσότερο τις τιμές στα λίγα διαθέσιμα ακίνητα με καλή σχέση τιμής προς αξία που υπάρχουν ακόμη στην αγορά – κάτι που είχε γίνει και με το «Σπίτι μου Ι». Με αποτέλεσμα –αφού η αύξηση των τιμών των κατοικιών οδηγεί κατά κανόνα σε αύξηση των ενοικίων– να επιδεινωθεί εντέλει το πρόβλημα της ακριβής στέγης για όλους, υποψήφιους δανειολήπτες και ενοικιαστές, που το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» θέλει, υποτίθεται, να αντιμετωπίσει.
Μέτρα-κοροϊδία από τον Μητσοτάκη
Περισσότερο ουσιαστικές οι παρεμβάσεις από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες
Οταν προ τετραετίας ξεκινούσε η εφαρμογή του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, η Κομισιόν είχε προτρέψει τα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν τα κεφάλαια του προγράμματος για να χρηματοδοτήσουν προγράμματα κοινωνικής κατοικίας με προσιτό κόστος. Πράγματι, από τότε υπήρχε στην Ευρώπη πρόβλημα ακρίβειας στη στέγη, είχε αυξηθεί δηλαδή το τμήμα του πληθυσμού για το οποίο η πληρωμή ενοικίου απορροφούσε δυσανάλογα μεγάλο μέρος του εισοδήματός του.
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ανταποκρίθηκαν σε αυτό και χρηματοδότησαν μεγάλα προγράμματα κοινωνικής στέγης, άλλες για να ανανεώσουν το πεπαλαιωμένο απόθεμά τους κι άλλες για να αυξήσουν τις κοινωνικές τους κατοικίες.
Η Πορτογαλία, π.χ., που ήταν η χώρα η οποία εκπόνησε το μεγαλύτερο στεγαστικό πρόγραμμα, διέθεσε κεφάλαια 2,3 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για διάφορες δράσεις, ανάμεσά τους και για να φτιάξει 12.000 νέα διαμερίσματα κοινωνικής κατοικίας που δίνονταν με χαμηλό ενοίκιο.
Η Ισπανία έδωσε 1 δισ. ευρώ για να φτιάξει 20.000 νέα διαμερίσματα κοινωνικής κατοικίας.
Η Σουηδία διέθεσε 1,2 δισ. για να ανανεώσει το πεπαλαιωμένο οικιστικό απόθεμα των προγραμμάτων κοινωνικής κατοικίας που είχε.
Η Ρουμανία έδωσε 288 εκατ. ευρώ για νέες κοινωνικές κατοικίες, φοιτητικές εστίες και διαμερίσματα για γιατρούς και εκπαιδευτικούς σε δύσκολες περιοχές.
Η Ιταλία πήρε 175 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και –μαζί με εθνικούς πόρους– έφτιαξε νέες κοινωνικές κατοικίες για νέους, άτομα με αναπηρία και ηλικιωμένους.
Η Σλοβενία εκπόνησε πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας ύψους 400 εκατ. ευρώ με 5.000 νέα διαμερίσματα που δίνονται με χαμηλό ενοίκιο σε νέους, ευάλωτες ομάδες και θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Η Λετονία έδωσε 43 εκατ. ευρώ για κατασκευή και ανακαίνιση κοινωνικών κατοικιών που περιλάμβαναν 700 διαμερίσματα.
Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα η κατάσταση σε ό,τι αφορά την ακρίβεια στη στέγη ήταν χειρότερη. Με βάση στοιχεία της Eurostat, το 2021 η χώρα είχε το υψηλότερο ποσοστό υπερβολικής επιβάρυνσης του κόστους στέγασης (ενοίκια, κόστος εξυπηρέτησης ενός στεγαστικού δανείου, κόστος θέρμανσης, ηλεκτρικού ρεύματος κ.λπ.), καθώς το 37% του πληθυσμού κατέβαλλε πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στέγαση στις πόλεις και το 25% στις αγροτικές περιοχές, έναντι μέσου ευρωπαϊκού όρου 9,9% για τις πόλεις και 5,8% για τις αγροτικές περιοχές.
Η δύσκολη αυτή κατάσταση είχε εύλογες αιτίες: η χώρα είχε πίσω της μια δεκαετία μεγάλης κρίσης, με πάγωμα της οικοδομής και μείωση των πραγματικών εισοδημάτων. Συν τοις άλλοις, το 2012 είχε καταργηθεί ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας και δεν φτιάχνονταν πια κοινωνικές κατοικίες. Το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης με τα κονδύλια ύψους 30,5 δισ. ευρώ ήταν μια μοναδική ευκαιρία για να φτιαχτεί ένα νέο πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας. Ομως η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήθελε τότε να δώσει τα πολλά λεφτά στη ΔΕΗ, στον ΟΤΕ, στην Ελληνικός Χρυσός και σε άλλες μεγάλες επιχειρήσεις.
Το 2022, με καθηλωμένους τους μισθούς κι ενώ το κόστος στέγασης κατέγραφε νέα εκρηκτική αύξηση 36% σε έναν χρόνο, φάνηκε ότι το πρόβλημα των ακριβών ενοικίων και η αδυναμία των νέων ανθρώπων να νοικιάσουν σπίτι είχαν κακοφορμίσει. Ετσι, ενόψει των εκλογών του 2023, η κυβέρνηση της ΝΔ πήρε τα αποθεματικά του πρώην Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας και έφτιαξε το πρόγραμμα «Σπίτι Μου» για την παροχή 10.000 χαμηλότοκων στεγαστικών δανείων για αγορά πρώτης κατοικίας σε άτομα 20-39 χρόνων. Ενάμιση χρόνο μετά κι ενώ οι τιμές των ακινήτων στην Αθήνα έχουν φτάσει στον Θεό και το ποσοστό ιδιοκατοίκησης έχει κατρακυλήσει στο 69,6%, προωθεί το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» αξιοποιώντας για πρώτη φορά 1 δισ. ευρώ από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης κι αυτό το αποκαλεί «επιστροφή της στεγαστικής πολιτικής στην Ελλάδα». Ο Θεός να την κάνει, αφού το πρόγραμμα της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν αφορά νέες κατοικίες ή χαμηλά νοίκια όπως τα αντίστοιχα προγράμματα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών. Είναι ένα πρόγραμμα που στέλνει τον κόσμο στις τράπεζες να χρεωθεί για να πάρει σπίτια 40 και 50 ετών στις υψηλότερες τιμές της τελευταίας 20ετίας, τα οποία μέχρι να αποπληρώσει μπορεί και να έχουν καταρρεύσει.
Διαβάστε επίσης:
Μαγνησία: Μητέρα επιτέθηκε με γροθιές σε καθηγητή μέσα σε σχολείο
Αναβρασμός στη Νέα Δημοκρατία μετά τη συνέντευξη Μητσοτάκη για το έγκλημα στα Τέμπη
Ουάσινγκτον: Βρέθηκαν τα μαύρα κουτιά του αεροπλάνου – «Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχουν επιζώντες»
Καιρός: Υποχωρούν οι βροχές, επιστρέφουν τα χιόνια – Προ των πυλών νέα κακοκαιρία
