Μια πολιτιστική συνάντηση με θέμα την προφορική παράδοση της φυλής των Αρουάκο που ζει στις Άνδεις.
Στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ ΛΕΑ παρουσιάζεται στις 22 Απριλίου (στις 19.00), Παγκόσμια Ημέρα της Γης, στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138) η ομιλία «Πολιτιστικές γέφυρες: ανακαλύπτοντας τη σοφία των Μάμου της κοινότητας Αρουάκο της Κολομβίας», στην οποία θα παρευρεθούν μέλη της ιθαγενούς αυτής κοινότητας, μεταξύ των οποίων ο Μάμου Κούντσα, ο Μάμου Καμίλο, η Άτι Γουνάουι, ο Νοέλ Αλμπέρτο Τόρες Ισκιέρδο, και ο Λουίς Σαλσέδο.
Στόχος αυτής της πολιτιστικής συνάντησης είναι να κάνει γνωστή την πλούσια κοσμογονία του λαού των Αρουάκο, τη μεγάλη προφορική τους παράδοση και το βαθύ μήνυμά τους για τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.
Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Μπογκοτά (FILBo), η οποία στην έκδοσή της για το 2024 είναι αφιερωμένη στον φυσικό κόσμο και τους εναλλακτικούς τρόπους ζωής. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης αυτής θα ανακοινωθεί η έναρξη μιας συνεργασίας για την αμοιβαία προώθηση τόσο της κολομβιανής όσο και της ελληνικής λογοτεχνίας μεταξύ της FILBo και του Φεστιβάλ ΛΕΑ.
Ο λαός των Αρουάκο
Η ιθαγενής κοινότητα των Αρουάκο κατοικεί στις δυτικές και νοτιοανατολικές πλαγιές της Σιέρα Νεβάδα της Σάντα Μάρτα, μιας οροσειράς της Κολομβίας που αποτελεί από μόνη της ένα απομονωμένο σύστημα της Οροσειράς των Άνδεων, στην Καραϊβική ακτή της Κολομβίας. Η κοινότητα των Αρουάκο μοιράζεται την περιοχή με τους λαούς Κόγκι, Κανκουάμο και Γουΐγουα. Οι πόροι τους προέρχονται από τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Έχουν καταφέρει να διατηρήσουν την κοσμογονική τους παράδοση, που προστατεύει τη γη και υπενθυμίζει ότι είμαστε ένα: γη, αέρας, νερό.
Έχοντας επίγνωση της σημασίας του ανοίγματος προς τον κόσμο, οι Αρουάκο μοιράζονται το όραμά τους με τους άλλους. Ως «Φύλακες» του υψηλότερου παράκτιου ορεινού συστήματος στον κόσμο, έχουν ζήσει για αιώνες σε αρμονία με τη Σιέρα Νεβάδα της Σάντα Μάρτα. Οι τέσσερις θεμελιώδεις προϋποθέσεις τους είναι:
– Να διατηρούμε στενή σχέση με τη φύση.
– Να σκεφτόμαστε συλλογικά. Το «σύστημα σκέψης» που μοιράζονται οι Αρουάκο και οι γειτονικοί τους λαοί αναγνωρίζεται από την UNESCO ως άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας.
– Να έχουμε σεβασμό στη ζωή: Τα μέρη όπου υπάρχουν δάση, όπου υπάρχει νερό, τα ποτάμια και τα χιονισμένα βουνά, θεωρούνται ιερά από τους Αρουάκο. Αυτοί οι ζωτικοί χώροι πρέπει να διαφυλαχθούν για να εγγυηθούμε το μέλλον των επόμενων γενιών.
– Να αναζητούμε μια αρμονική ισορροπία μεταξύ αντίθετων στοιχείων. Παρά το γεγονός ότι διατηρούν τις παραδοσιακές τους φορεσιές, τα προγονικά τους πιστεύω και το έθιμο να μασούν φύλλα κόκας, οι Αρουάκο δεν απομονώνονται από τον δυτικό κόσμο. Χρησιμοποιούν ρολόγια και έχουν πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια μέσω ηλιακών συλλεκτών στις κοινόχρηστες καλύβες τους. Μαθαίνουν από μικροί ισπανικά και κάποιες οικογένειες στέλνουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν σε δημόσια πανεπιστήμια που βρίσκονται σε κοντινές πόλεις.
Ο λαός των Αρουάκο χρησιμοποιεί την προφορική παράδοση για να μεταδώσει την προγονική γνώση, τους νόμους, την κοινοτική, και πολιτική οργάνωση, καθώς και εκπληκτικές ιστορίες θρύλων και μύθων. Αυτή τη στιγμή συλλέγουν αυτές τις ιστορίες σε αφηγήσεις γραμμένες στα «ίκου» (τη γλώσσα των Αρουάκο) και στα ισπανικά για να δώσουν στη Δύση μεγαλύτερη πρόσβαση στις γνώσεις τους και για να διαιωνιστούν αυτές οι παραδόσεις από γενιά σε γενιά στην κοινότητά τους.
Οι προσκεκλημένοι
Ο Γκαμπριέλ Ισκιέρδο Βιγιαφάνιε, γνωστός ως Κουντσαναγουϊνγκούμου ή Μάμου Κούντσα, είναι ένας 71χρονος πολιτιστικός και πολιτικός ηγέτης από το Σαν Σεμπαστιάν δε Ράμπαγο της Κολομβίας. Έχει εκπαιδευτεί με τις παραδοσιακές μεθόδους των Αρουάκο, μιλά αποκλειστικά ίκου, την παραδοσιακή γλώσσα του λαού του. Ο Μάμου Κούντσα είναι αυτή τη στιγμή ο Μεγάλος Μάμου του Κανκούργουα (χώρος όπου εκπαιδεύονται οι μελλοντικοί ηγέτες «Μάμου» και ηγέτιδες «Άτις») του Σεϊκούμουκε και κατέχει την υψηλότερη εξουσία σε έναν από τους δύο πιο σημαντικούς ιερούς ναούς. Από το 1976 έως το 1986, ο Μάμου Κούντσα επιτέλεσε Νομικός-Πνευματικός Σύμβουλος του λαού των Αρουάκο, παρέχοντας καθοδήγηση στην κοινότητα. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ίδρυση του εκπαιδευτικού συστήματος των Αρουάκο και, το 1990, ορίστηκε Πρεσβύτερος Μάμου, υπεύθυνος για την εδαφική εδραίωση. Ευρέως σεβαστός για τις πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές του αποφάσεις, είναι στενός σύμβουλος του TERRɅ INITIɅTIVE. Οι απόψεις του έχουν δημοσιευθεί στο Earth Institute και στο UDSA Noticias.
Ο Καμίλο Ισκιέρδο Βιγιαφάνιε, γνωστός ως «Μάμου Καμίλο», έχει εκπαιδευτεί με τις παραδοσιακές μεθόδους των Αρουάκο και μιλά αποκλειστικά ίκου, την παραδοσιακή γλώσσα του λαού των Αρουάκο. Ο Μάμου Καμίλο, ο οποίος σήμερα είναι Επικεφαλής του Συμβουλίου των Μάμου των Αρουάκο της περιφέρειας Μαγδαλένα-Γουαχίρα, έχει αφιερώσει τη ζωή του στο να καλλιεργήσει την προγονική σοφία και να διαφυλάξει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ φύσης και ανθρωπότητας. Ο Μάμου Καμίλο, από νεαρή ηλικία, υπήρξε δάσκαλος καθοδηγητής, οδηγώντας τον λαό των Αρουάκο προς την κοινωνική, περιβαλλοντική, πνευματική και εδαφική ευημερία, με βάση την αρχή της ζωής που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους. Η ηγεσία του ενίσχυσε την ταυτότητα του λαού των Αρουάκο, προωθώντας τον διάλογο με εθνικούς και διεθνείς θεσμούς. Οι απόψεις του Μάμου Καμίλο παρουσιάστηκαν σε Μέσα όπως τα Research Gate, Cromos, Medium και Pulitzer Center.
Άτι Γουνάουι, γνωστή και ως «Άτι». Μιλάει άπταιστα τα ίκου, την παραδοσιακή γλώσσα των Αρουάκο, καθώς και ισπανικά και αγγλικά. Επί του παρόντος, η Άτι είναι Συνήγορος της Νεολαίας των Αρουάκο και περιβαλλοντικός ηγέτης, αναγνωρισμένη ως συνιδρύτρια της ΜΚΟ «Κλιματικές Υποτροφίες για τη Λατινοαμερικάνικη Νεολαία». Το 2023, το Forbes Colombia αναγνώρισε την Άτι ως μία από τις 100 πιο σημαντικές γυναίκες της χώρας. Συμμετείχε στην παρουσίαση του TERRɅ INITIɅTIVE στην Έκθεση Επενδύσεων SDG 2023 του ΟΗΕ και την έχουν φιλοξενήσει τα Semana, EcoResolution, El Tiempo και Forbes Colombia.
Ο Νοέλ Αλμπέρτο Τόρες Ισκιέρδο, γνωστός ως «Νοέλ», έχει πτυχίο Πολιτικών Επιστημών από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Κολομβίας στη Μπογκοτά και μιλάει άπταιστα ίκου και ισπανικά. Αυτή τη στιγμή είναι Γραμματέας των Πρεσβύτερων Μάμου, Ιθαγενής Σύμβουλος της Greenwood Energy και εξέχουσα φυσιογνωμία στην προστασία των ιθαγενικών εδαφών. Ο Νοέλ έπαιξε βασικό ρόλο ως ιθαγενής συνιδρυτής του TERRɅ INITIɅTIVE, του μεγαλύτερου έργου ηλιακής ενέργειας που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με μια ιθαγενή κοινότητα στη Λατινική Αμερική. Οι εκτενείς συνεισφορές του περιλαμβάνουν την παροχή συμβουλών στο Υπουργείο Πολιτισμού της Κολομβίας σχετικά με τη συμμετοχή νέων ιθαγενών, την υποστήριξη προγραμμάτων πολιτιστικών ανταλλαγών και την παροχή νομικών συμβουλών σε οργανισμούς όπως η Confederación Indígena Tayrona και η Corprogreso. Τα επιτεύγματά του έχουν παρουσιαστεί στον Τύπο και σε Μέσα όπως τα R. Nacional, Bloomberg, Greek Reporter και UExternado.
Ο Λουίς Σαλσέδο είναι αφοσιωμένος ηγέτης του λαού των Αρουάκο. Έμεινε ορφανός σε πολύ νεαρή ηλικία, κάτι που διαμόρφωσε από νωρίς στη ζωή του ένα ισχυρό ηγετικό πνεύμα. Καθώς οι Μάμου και οι ηγέτες τους οραματίστηκαν μια μεγάλη πορεία για τον Λουίς, από πολύ νέος ανέλαβε ρόλους υπευθυνότητας μέσα στην κοινότητα, όπου ξεχώρισε για την ηγεσία του σε διάφορα κοινωνικά προγράμματα για τον λαό του. Μεταξύ άλλων αξιοσημείωτων θέσεων, έχει διοριστεί εκπρόσωπος του Ιδρύματος Cuenca del Río, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Dusakawi EPS, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου των Αρουάκο στην περιφέρεια Μαγδαλένα-Γουαχίρα και αυτή τη στιγμή είναι Κυβερνήτης των Αρουάκο στην περιφέρεια Μαγδαλένα-Γουαχίρα για την περίοδο 2025-2027. Για περισσότερο από μια δεκαετία ήταν στενός συνεργάτης του Ντανίλο Βιγιαφάνα, φημισμένου Κυβερνήτη των Αρουάκο που πέθανε το 2023, ο οποίος πάντα παρουσίαζε τον Λουίς ως το δεξί του χέρι και διάδοχό του. Ο Λουίς έχει μια μακρά σταδιοδρομία όπου οι πολύτιμες συνεισφορές του ενίσχυσαν την οργάνωση του λαού των Αρουάκο σε εδαφικούς, περιβαλλοντικούς, υγειονομικούς, εκπαιδευτικούς και διακυβερνητικούς τομείς.
