Από την Τζόρτζια Μελόνι στον Ρομπέρτο Μπενίνι, ο απύθμενος ρεαλισμός της ιταλικής ακροδεξιάς υπάρχει κίνδυνος να καταστεί εξαγώγιμο προϊόν
Οσες εκλογικές αναμετρήσεις κι αν μεσολάβησαν, η τελευταία πεντηκονταετία έδειχνε να διέπεται από μια ακλόνητη σταθερά. Το κέντρο της Ιταλίας και ο πολιτικός και γεωγραφικός χώρος πέριξ της Ρώμης έκλιναν κατά κανόνα προς τα αριστερά, ενώ όσοι κεντροδεξιοί σχηματισμοί κατόρθωναν να ανατρέψουν αυτό τον ιδιότυπο κανόνα είχαν στον σβέρκο τους την… καυτή ανάσα ενός αντίπαλου πολιτικού μπλοκ έτοιμου να αμφισβητήσει τα εκλογικά πρωτεία.
Κι όμως, την περασμένη Κυριακή η νίκη του εκλεκτού της συμμαχίας της Δεξιάς Φραντσέσκο Ρόκα στις περιφερειακές εκλογές του Λάτιο μοιάζει να θέτει υπό αμφισβήτηση το συγκεκριμένο σχήμα. Δεν είναι μόνο η θριαμβευτική κατίσχυση του Ρόκα, ο οποίος άφησε 20 μονάδες πίσω (53,88% έναντι 33,5%) τον υποψήφιο του Δημοκρατικού Κόμματος Αλέσιο Ντ’ Αμάτο. Είναι η εικόνα μιας διαρκούς ασυνεννοησίας που επικρατεί μεταξύ των 5 Αστέρων και του βασικού φορέα της κεντροαριστεράς και προδιαγράφει –σε αντίθεση με τον συντηρητικό πόλο– μια συνολική απορρύθμιση της πολιτικής ζωής. Και σαν να μην έφτανε αυτό, είναι η πραγματική αντεπίθεση που έχει εξαπολύσει η ακροδεξιά αρμάδα με μπροστάρισσα την Τζόρτζια Μελόνι σε ό,τι αφορά την πολιτιστική ατζέντα και τη διαμόρφωση του ιδεολογικού συσχετισμού.
Πειθήνια οικονομικά, επιθετική κοινωνικά
Είναι πράγματι αυτές οι πρώτες 100 ημέρες της διακυβέρνησης Μελόνι που καταδεικνύουν μια κάθε άλλο παρά άπειρη πολιτικό. Η ίδια έχει επιλέξει προσεκτικά τα πεδία δράσης της και η δυναμική με την οποία αυξομειώνει την ένταση των προτεραιοτήτων της βρίσκεται σε θαυμαστή αρμονία με τις ιεραρχήσεις της ιταλικής οικονομικής ελίτ.
Σε αυτό το πνεύμα δεν είναι τυχαίο ότι το κυριότερο θέμα με το οποίο ασχολήθηκε αμέσως η ακροδεξιά πρωθυπουργός είναι το μεταναστευτικό: με τους νέους κανόνες που εγκρίθηκαν απαγορεύεται στις ΜΚΟ να πραγματοποιούν κάθε φορά πάνω από μία διάσωση ναυαγών και πρέπει αμέσως να ειδοποιούν τις ιταλικές αρχές. Ως αποτέλεσμα, συχνά τους παραχωρείται ασφαλές λιμάνι το οποίο βρίσκεται μακριά από το σημείο όπου έγινε η διάσωση, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το πλοίο «Geo Barents» των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που έσωσε 48 μετανάστες και πρόσφυγες στην κεντρική Μεσόγειο αλλά οι ιταλικές αρχές υπέδειξαν ως κατάλληλο και ασφαλές λιμάνι εκείνο της Ανκόνα.
Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση Μελόνι έχει αποδειχτεί ο πλέον επιθετικός προστάτης των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου. Αρκεί κανείς να σταθεί σε δύο γεγονότα. Το πρώτο αφορά τη δραστική μείωση των δικαιούχων του ελάχιστου εγγυημένου κοινωνικού εισοδήματος, που το γεγονός ότι συναρτάται με αυστηρούς όρους (ισχύς μόλις επτά μήνες για τους «απασχολήσιμους») ισοδυναμεί με κατάργησή του για τουλάχιστον 400.000 οικογένειες από τον Ιούλιο. Το δεύτερο αφορά την αποψίλωση της δημόσιας υγείας από προσωπικό και υποδομές, καθώς τα 2 δισ. ευρώ που ανήγγειλε η κυβέρνηση για το Εθνικό Ταμείο Υγείας, εκ των οποίων το 1,4 δισ. θα διατεθεί για να καλυφθεί το αυξημένο ενεργειακό κόστος, στην ουσία μειώνουν την πρόβλεψη των δαπανών για τη δημόσια υγεία στο 6,1% του ΑΕΠ το 2023 έναντι 6,2% που προέβλεπε το αντίστοιχο πλάνο του Μάριο Ντράγκι.
Οσο για το τρίτο μέτωπο, την προσαρμογή στην ευρωενωσιακή κανονικότητα, η ηγέτιδα του ενιαίου δεξιού μπλοκ επέδειξε τον… κατάλληλο ρεαλισμό. Συγκεκριμένα, διατήρησε τις καλές σχέσεις της με τις κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, προσπαθώντας παράλληλα να στείλει το μήνυμα ότι παρά τις ευρωσκεπτικιστικές θέσεις του παρελθόντος δεν επιθυμεί σύγκρουση με τις Βρυξέλλες. Σε αυτό το πλαίσιο η Ιταλία επέμεινε στην ανάγκη έγκρισης του πλαφόν για το φυσικό αέριο και ζήτησε νέο πακέτο βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Ενωση λόγω των επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης. Την ίδια στιγμή η Ιταλία συνεχίζει να ζητά κάποιες αλλαγές στη χρηματοδότηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που καμία όμως σχέση δεν έχουν με την ευρεία αναθεώρηση που η Μελόνι απαιτούσε προεκλογικά.
Φιέστες και ιδεολογική αντεπίθεση
Ενώ ο ρεαλισμός εναλλάσσεται με την ιδεολογία στην τρέχουσα κυβερνητική πολιτική, η φιλοσοφία της δεξιάς παλινόρθωσης διαπερνά την κυβέρνηση Μελόνι σε ό,τι αφορά την αισθητική και τη μνήμη. Η προκλητική απόφαση να τιμηθεί με ημέρα μνήμης ο ακροδεξιός πρώην υπουργός της πρώτης κυβέρνησης του Σίλβιο Μπερλουσκόνι Πίνο Ταταρέλα, ο οποίος πρωτοστάτησε στη μεταποίηση του νεοφασιστικού MSI στην ηπιότερη εκδοχή της Εθνικής Συμμαχίας (AN) στον απόηχο της κατάρρευσης του μεταπολεμικού ιταλικού συστήματος και του τέλους του Ψυχρού Πολέμου, απηχεί ακριβώς τη διάθεση να ξαναγραφτεί η Ιστορία.
Στην απόπειρα αναδιάταξης της ηγεμονικής τάξης ίσως ο καλύτερος συμβολισμός να είναι η παρουσία του γελωτοποιού της εξουσίας Ρομπέρτο Μπενίνι στο Φεστιβάλ του Σαν Ρέμο ώστε να πλαισιώσει την εξ αποστάσεως εμφάνιση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Μεταξύ άλλων ο πολιτικά ευέλικτος Μπενίνι δεν δίστασε να ανακηρύξει τον πατέρα του προέδρου Ματαρέλα «πατέρα του ιταλικού συντάγματος» την ίδια στιγμή που έκανε μια βολική για την αποστολή όπλων στην Ουκρανία αναφορά στο άρθρο 11 του συντάγματος για την ανάγκη ειρηνικής ουδετερότητας της Ιταλίας. Θα επρόκειτο για φάρσα αν δεν συνόψιζε με τον βέλτιστο τρόπο τη δραματική ικανότητα που διαθέτει ο ιταλικός πολιτικός κόσμος να επαναδιατυπώνει ευρηματικά το νόημα της γελοιότητας όσο εξυπηρετεί τα μακροπρόθεσμα πλάνα της εξουσίας, ακόμη κι αν περιλαμβάνουν τον καθαγιασμό του φασισμού σε ένα μοτίβο που αν δεν προσεχθεί στα επιμέρους στοιχεία του, κινδυνεύει να εξαχθεί και εκτός Ιταλίας.
