Οταν βραβευμένοι σκηνοθέτες αναμετρήθηκαν με τιτάνες δημιουργούς για το πολυπόθητο βραβείο
Το παρελθόν των Καννών είναι γεμάτο από ιστορικά φιλμ, αλησμόνητες ατάκες, παρασκήνια και κόντρες. Σταχυολογώντας τις πιο εμβληματικές στιγμές στην ιστορία του θεσμού, που είχαν αρκετούς λόγους για να συζητηθούν προτού καν σηκώσουν αυλαία, καταλήξαμε σε έξι σημαδιακές χρονιές. Τα μεγάλα ονόματα, οι ξεχωριστές βραβεύσεις και η αξία των ηττημένων προσθέτουν αίγλη στους νικητές σε μερικές από τις σημαντικότερες διοργανώσεις στην 76ετή ιστορία του φεστιβάλ.
1960: Η οδυνηρή «Περιπέτεια» του Αντονιόνι
Στις 15 Μάιου 1960 στο κατάμεστο Παλέ έξαλλοι θεατές ούρλιαζαν κατά του «εκτρώματος» που μόλις είχαν παρακολουθήσει, κάνοντας τον σκηνοθέτη του φιλμ να φύγει τρέχοντας και σχεδόν κλαίγοντας προς την πόρτα εξόδου. Ο λόγος για την «Περιπέτεια», πρώτο μέρος της περίφημης «Τριλογίας της αποξένωσης» του Ιταλού Μικελάντζελο Αντονιόνι, που ευτυχώς διασώθηκε χάρη στους επαίνους κάποιων κριτικών που διέκριναν την πρωτοποριακή αφήγηση καθώς και την αισθητική αξία της ταινίας, στοιχεία που αποτύπωσαν εύλογα στις ανταποκρίσεις τους. Ο Χρυσός Φοίνικας πήγε στη φελινική «Dolce vita», η «Περιπέτεια» (που για χρόνια θα φιγουράρει στη δεκάδα των καλύτερων φιλμ από καταβολής σινεμά) απέσπασε το μεγάλο βραβείο της κριτικής επιτροπής του φεστιβάλ, ενώ στους υπόλοιπους υποψήφιους για τον Χρυσό Φοίνικα συναντάμε τα ονόματα των Μπέργκμαν («Η πηγή των παρθένων), Γκριγκόρι Τσουχράι («Η μπαλάντα του στρατιώτη») και Ζιλ Ντασέν, ο οποίος με το «Ποτέ την Κυριακή» χάρισε στη Μερκούρη το βραβείο ερμηνείας – εξ ημισείας με τη Ζαν Μορό για το «Moderato cantabile» του Πίτερ Μπρουκ.
1979: Ανάμεσα σε «Αποκάλυψη» και «Ταμπούρλο»
Οταν η ταινία «Αποκάλυψη τώρα» ανακοινώθηκε για το Φεστιβάλ των Καννών ο Φράνσις Φορντ Κόπολα δεν την είχε ολοκληρώσει ακόμη. Ο μύθος της όμως είχε ήδη δημιουργηθεί με τα εξωφρενικά γυρίσματα (φήμες θέλουν τους περισσότερους συντελεστές του φιλμ να ήταν συνέχεια μαστουρωμένοι) που κράτησαν 15 μήνες και μετά ακολούθησε για άλλα δύο χρόνια το post production. Τελικά το φιλμ παίχτηκε στο φεστιβάλ ως work in progress και μοιράστηκε τον Χρυσό Φοίνικα με το «Ταμπούρλο» του Φόλκερ Σλέντορφ απέναντι σε σπουδαία φιλμ όπως το «Μέρες παραδείσου» του Τέρενς Μάλικ, το «Νόρμα Ρέι» του Μάρτιν Ριτ (η Σάλι Φιλντ κέρδισε το βραβείο ερμηνείας κι έκανε το νταμπλ λίγους μήνες αργότερα με το Οσκαρ), το «Βόιτσεκ» του Βέρνερ Χέρτζογκ και το «Οι αδελφές Μπροντέ» του Τεσινέ. Ο Κόπολα δικαιολόγησε τις καθυστερήσεις στα γυρίσματα καθώς και τις αρνητικές φήμες με τη φράση: «Μας δόθηκαν απεριόριστα χρήματα και περισσότερος εξοπλισμός από όσο χρειαζόμασταν κι αυτό σιγά σιγά μας τρέλανε»!
Η ταινία κόστισε σχεδόν 31 εκατ. δολάρια (αστρονομικό ποσό για την εποχή – για να έχετε μέτρο σύγκρισης, οι «Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού» που γυρίστηκαν δύο χρόνια μετά κόστισαν μόλις 20 εκατομμύρια), γεγονός που οδήγησε τα στελέχη του Χόλιγουντ να σταματήσουν για χρόνια να χορηγούν λευκές επιταγές σε σκηνοθέτες. Με τη νίκη του αυτή ο Φράνσις Φορντ Κόπολα έγινε μόλις ο δεύτερος σκηνοθέτης που κατακτά τον Χρυσό Φοίνικα για δεύτερη φορά (είχε προηγηθεί η «Συνομιλία» το 1974) στην καριέρα του.
1993: Η Τζέιν Κάμπιον ρίχνει το κάστρο της πατριαρχίας
Ηταν η δεύτερη φορά που η άγνωστη τότε Κάμπιον έφτανε στις Κάννες. Ενώ όμως η πρώτη φορά ήταν σχεδόν απογοητευτική (το 1989 το «Sweetie» έφαγε κράξιμο), τώρα όλα έδειχναν ότι ήταν η στιγμή της. Ο πρόεδρος του φεστιβάλ Ζιλ Ζακόμπ υποστήριζε απροκάλυπτα τα (γαλλικής συμπαραγωγής) «Μαθήματα πιάνου», που έκαναν πρεμιέρα στο φεστιβάλ και το εμπορικό κύκλωμα της Γαλλίας σχεδόν ταυτόχρονα. Οι πρώτες διθυραμβικές κριτικές είχαν ήδη δημοσιευτεί στον γαλλικό Τύπο προτού καν η ταινία εμφανιστεί στην Κρουαζέτ, φτιάχνοντας κλίμα θριάμβου, το οποίο σκιάστηκε κάπως από το γεγονός πως το φιλμ μοιράστηκε τον Χρυσό Φοίνικα με το «Αντίο παλλακίδα μου» του Τσεν Κάιγκε. Αουτσάιντερ για το έπαθλο ήταν τα βρετανικά «Γυμνός» του Μάικ Λι και «Βροχή από πέτρες» του Κεν Λόουτς, το «Φιορίλε» των Ταβιάνι και το «Η αγαπημένη μου εποχή» του Αντρέ Τεσινέ. Κάπως έτσι η Κάμπιον έγινε η πρώτη σκηνοθέτρια που κατακτά τον Χρυσό Φοίνικα, ενώ με το Οσκαρ σκηνοθεσίας που κατέκτησε σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά με την «Εξουσία του σκύλου» έχει πετύχει κάτι που καμιά άλλη κινηματογραφίστρια δεν έχει καταφέρει έως τώρα.
1994: Η μεγάλη στιγμή του Ταραντίνο
Μόλις η δεύτερη ταινία ενός αυτοδίδακτου Αμερικανού σκηνοθέτη που έμαθε σινεμά από τις αμέτρητες ταινίες που έβλεπε ως υπάλληλος βίντεο κλαμπ αρχικά θεωρήθηκε άστοχη επιλογή των διοργανωτών για να συμμετάσχει στο επίσημο πρόγραμμα. Ομως στο τέλος της βραδιάς το «Pulp fiction» όχι μόνο έφυγε από την Κρουαζέτ με το βαρύτιμο έπαθλο στις αποσκευές του πληθωρικού Ταραντίνο, αλλά καθιέρωσε ολόκληρη σχολή με το σπάσιμο της αφήγησης, τη γραφική βία και το πνευματώδες σινεφίλ χιούμορ. O πρόεδρος της επιτροπής Κλιντ Ιστγουντ, που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί του, φημολογείται ότι είπε στα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής που είχαν τις αντιρρήσεις τους και ψήφισαν άλλες ταινίες («Ψεύτης ήλιος» του Μιχάλκοφ, «Να ζεις» του Γιμού, «Αγαπημένο μου ημερολόγιο» του Μορέτι, «Βασίλισσα Μαργκό» του Σερό και κυρίως η «Κόκκινη ταινία» του Κισλόφσκι): «Αυτή είναι η μόνη ταινία που πραγματικά απόλαυσα στο φεστιβάλ». Το χαϊλάιτ της απονομής ήταν το σηκωμένο μεσαίο δάχτυλο του Ταραντίνο σε εκείνους που τον γιούχαραν.
2004: Ο Μάικλ Μουρ ξεμπροστιάζει τον Μπους
Το φιλμ «Φαρενάιτ 9/11» του Μάικλ Μουρ είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα. Είχε ήδη προκαλέσει μεγάλο ντόρο γύρω από το όνομά του πολύ προτού εμφανιστεί στις Κάννες λόγω της φήμης για την κριτική που ασκούσε στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους. Μετά την προβολή του αρκετοί είχαν ενστάσεις για το δημαγωγικό ύφος του σκηνοθέτη, αλλά άπαντες υποκλίθηκαν στο πάθος του, στην ξεκάθαρη πολιτική του θέση αλλά και την αποκαλυπτική έρευνα που καθόριζε τον άξονα αφήγησης του έργου. Το φιλμ, που κόστισε μόλις 6 εκατ. δολάρια και είναι το πιο πετυχημένο εμπορικά ντοκιμαντέρ στην ιστορία του σινεμά, με παγκόσμιες εισπράξεις που ξεπερνούν τα 221 εκατομμύρια, επισκίασε έργα όπως το «2046» του Γουόνγκ Καρ Γουάι, το «Κανείς δεν ξέρει» του Χιροκάζου Κόρε Εντα, το «Old boy» του Παρκ Τσαν Γουκ και το «Οι συνέπειες του έρωτα» του Πάολο Σορεντίνο.
2013: Αναζητώντας την Αντέλ
Το 66ο Φεστιβάλ των Καννών ήταν από τα πιο αμφιλεγόμενα, λόγω του διχασμού που προκάλεσε η προβολή της ταινίας του Αμπντελαντίφ Κεσίς «Η ζωή της Αντέλ». Πολλοί κατηγόρησαν τον Γαλλοτυνήσιο σκηνοθέτη του «Κους κους με φρέσκο ψάρι» για προκλητικές ερωτικές σκηνές μεταξύ της Αντέλ Εξαρχόπουλος και της Λεά Σεϊντού. Εκείνος υπεραμύνθηκε του ρεαλισμού των εν λόγω σκηνών τονίζοντας πως κάποια στιγμή πρέπει να πάψουν να μας σοκάρουν το γυμνό και το σεξ στο σινεμά. Ο Κεσίς παρέλαβε τελικά τον Χρυσό Φοίνικα από τον πρόεδρο της επιτροπής Στίβεν Σπίλμπεργκ. Οι προβλέψεις μέχρι τότε ήθελαν τον διάσημο Αμερικανό σκηνοθέτη να δίνει το βραβείο σε κάποιον συμπατριώτη του (αδερφοί Κοέν με το «Inside Llewyn Davis», Αλεξάντερ Πέιν με το «Nebraska»). Αλλοι ισχυροί ανταγωνιστές της «Αντέλ» ήταν η «Τέλεια ομορφιά» του Πάολο Σορεντίνο και το «Παρελθόν» του Ασγκάρ Φαραντί.