«Εφτάψυχο» χαρακτήρισαν τα ΜΜΕ τον απερχόμενο πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ, αφού όχι μόνο κατάφερε να βγει ατσαλάκωτος από τη σκληρή εκλογική αναμέτρηση, αλλά βρίσκεται και πιο κοντά στον σχηματισμό κυβέρνησης από ό,τι ο Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό του Λαϊκού Κόμματος, το οποίο έκοψε πρώτο το νήμα στις εκλογές.
Και τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα αναζητούν λύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης που να μην τα αναγκάσει να κάνουν μεγάλες παραχωρήσεις σε άσπονδους φίλους.
Η εποχή της Αγιούσο
Μετά τη μετά βίας νίκη του Λαϊκού Κόμματος πολλοί έκαναν λόγο για ανατροπή των δημοσκοπήσεων. Η αλήθεια είναι ότι μετά τις περιφερειακές εκλογές του Μαΐου επικράτησε κλίμα αισιοδοξίας στις τάξεις του Λαϊκού Κόμματος. Οντως οι υποψήφιοι του κόμματος του Φεϊχό κέρδισαν τη συντριπτική πλειονότητα των περιφερειών και των δήμων, όμως η πτώση του Σοσιαλιστικού Κόμματος σε ψήφους δεν ήταν τέτοια που να δικαιολογεί την πρόβλεψη για κατάρρευση στις εθνικές εκλογές. Αποτυπώθηκε και στις δημοσκοπήσεις της τελευταίας προεκλογικής εβδομάδας, όταν η διαφορά των δύο κομμάτων φαινόταν να μειώνεται μέχρι και στις δύο μονάδες.
Παρ’ όλα αυτά, ο Φεϊχό πίστεψε ότι ένα «γαλάζιο κύμα» μπορεί να πλημμυρίσει την Ισπανία και επένδυσε επικοινωνιακά στη φθορά του Σάντσεθ ύστερα από τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης. Μάλιστα, έφτασε στο σημείο να υποσχεθεί προεκλογικά ότι αν δεν κυβερνήσει, θα παραιτηθεί από την προεδρία του Λαϊκού Κόμματος. Το αποτέλεσμα; Στη συγκέντρωση νίκης του κόμματος στη Μαδρίτη το κοινό να φωνάζει το όνομα της προέδρου της τοπικής αυτόνομης κοινότητας Ισαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο…
Η Αγιούσο είναι το νέο πρόσωπο της ισπανικής Δεξιάς. Εκανε όνομα κατά τη διάρκεια της πανδημίας προβάλλοντας αντίσταση στις οδηγίες για περιορισμούς της εθνικής κυβέρνησης, με μια ρητορική που ακροβατούσε μεταξύ λαϊκισμού και ατόφιας συνωμοσιολογίας. Η στάση της στην πανδημία είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο που το ποσοστό θανάτων από κορονοϊό στην κοινότητά της ήταν το μεγαλύτερο σε όλη την Ισπανία, ενώ ο φόρτος εργασίας και η απαξίωση των νοσοκομείων οδήγησαν τους υγειονομικούς σε μεγάλες απεργίες το περασμένο φθινόπωρο.
Η τάση ανόδου της έχει προβληματίσει πολλούς μες στο κόμμα, όμως δεν φαίνεται ότι θα σταματήσει να ενισχύεται. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Αγιούσο έλαβε περίπου 160.000 ψήφους περισσότερες στις περιφερειακές εκλογές της Μαδρίτης από ό,τι ο Φεϊχό στις εθνικές εκλογές στην ίδια περιοχή. Ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος ζήτησε να πάρει διερευνητική εντολή από τον βασιλιά Φίλιππο Στ΄, παρά το γεγονός ότι δεν «βγαίνουν τα κουκιά» για μια κυβέρνηση με πλειοψηφία μεγαλύτερη από εκείνη που είναι ικανός να συμπήξει ο Σάντσεθ. Ετσι ο Φεϊχό, αργά ή γρήγορα, θα αποτελέσει παρελθόν από το τιμόνι του Λαϊκού Κόμματος, με τη λαϊκίστρια Αγιούσο να είναι στην ευνοϊκότερη θέση να αναλάβει τα ηνία.
Του βγήκε
Από την άλλη πλευρά, τα πράγματα είναι πιο αισιόδοξα στο σοσιαλδημοκρατικό στρατόπεδο. Ο Πέδρο Σάντσεθ όχι μόνο κατάφερε και κράτησε τη θέση του επικεφαλής του κόμματος (PSOE), θέση από την οποία μάλλον θα τον ανάγκαζε να παραιτηθεί η εσωκομματική αντιπολίτευση αν είχε λιγότερες από 100 έδρες, αλλά πλέον έχει και τις περισσότερες πιθανότητες να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση της Ισπανίας, συνεργαζόμενος με τα άλλα αριστερά και τοπικά κόμματα.
Μετά τις περιφερειακές εκλογές του Μαΐου και τη νίκη του Λαϊκού Κόμματος ο Σάντσεθ προχώρησε σε μια κίνηση στρατηγικής: επέσπευσε κατά πέντε μήνες τις εθνικές εκλογές έχοντας πολλαπλή στόχευση. Καταρχάς ήθελε να κερδίσει «δημοκρατικούς πόντους», αφού προτίμησε να αποταθεί στη λαϊκή ετυμηγορία για το αν το σχέδιό του για τη χώρα («Ιβηρική» ενεργειακή εξαίρεση, «νόμος τρανς», νόμος «μόνο το ναι είναι ναι», εκπτώσεις ΦΠΑ στα βασικά είδη διατροφής κ.λπ.) τυγχάνει ακόμη της στήριξης των πολιτών. Επίσης, με την κίνηση αυτή δεν θα άφηνε τον αντίπαλό του να χτίσει ολόκληρη επικοινωνιακή εκστρατεία πάνω στις δάφνες από τις περιφερειακές εκλογές, ενώ η εσωκομματική αντιπολίτευση θα σιωπούσε για λίγο, χωρίς ωστόσο να καθιστά σαφές ότι ο Σάντσεθ θα έπρεπε να παραιτηθεί αν έπεφτε κάτω από τις 90 έδρες το Σοσιαλιστικό Κόμμα.
Για να πετύχει ο Σάντσεθ τη δημιουργία κυβερνητικού συνασπισμού και να έχει τις έδρες που χρειάζεται για τη σχετική πλειοψηφία στο Κογκρέσο θα χρειαστεί να είναι όπως και το 2019 διαλλακτικός με τα άλλα κόμματα
Παραχωρήσεις
Ο Σάντσεθ, όμως, όπως και το 2019, θα πρέπει να κάνει παραχωρήσεις για να πετύχει τη δημιουργία ενός συνασπισμού που θα κατέχει τόσες έδρες ώστε τουλάχιστον να έχει τη σχετική πλειοψηφία στο Κογκρέσο. Η Γιολάντα Ντίαθ, πρώην υπουργός Εργασίας στην κυβέρνησή του, αναμένεται να τον στηρίξει. Ομως τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα με το βασκικό κόμμα EH-Bildu, το καταλανικό Junts και τη Δημοκρατική Αριστερά Καταλονίας (ERC). Ο Σάντσεθ τα τελευταία χρόνια έχει προσπαθήσει να γίνει πιο διαλλακτικός απέναντι στα τοπικά κόμματα.
Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της προσπάθειας είναι ο νόμος για τη λήθη και τη συμφιλίωση που έχει να κάνει με τη δράση της βασκικής τρομοκρατικής οργάνωσης ΕΤΑ, ενώ η κυβέρνηση Σάντσεθ ήταν αυτή που έδωσε χάρη στους αυτονομιστές Καταλανούς πολιτικούς, οι οποίοι –όσοι δεν πρόλαβαν να διαφύγουν στο εξωτερικό– φυλακίστηκαν για το περίφημο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας τον Οκτώβριο του 2017. Ομως ο Κάρλες Πουτζντεμόν, ο αυτοεξόριστος πολιτικός και ισχυρή φυσιογνωμία στο Junts, θέτει όρους για το «ναι» του: αμνηστία και διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος με ερώτημα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας.