Για σχεδόν τρία χρόνια, το Γενικό Συμβούλιο Δικαστικής Εξουσίας (CGPJ), υπεύθυνο για τον διορισμό δικαστών στα ανώτερα δικαστήρια της χώρας, βρίσκεται σε μεταβατική κατάσταση. Τα 20 μέλη του – 12 δικαστές και 8 διακεκριμένοι νομικοί – διορίστηκαν το 2013 υπό την κυβέρνηση του συντηρητικού Μαριάνο Ραχόι και έπρεπε να ανανεωθούν τον Δεκέμβριο του 2018. Ωστόσο, λόγω έλλειψης συμφωνίας μεταξύ του Σοσιαλιστικού κόμματος (PSOE) του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και του Λαϊκού κόμματος (PP), το οποίο είναι το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, η ανανέωση έχει μπλοκάρει, με φόντο πολιτικά παζάρια και δημόσιες δηλώσεις που προκαλούν αμφιβολίες για την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.
«Αντιμέτωποι με τις δηλώσεις των πολιτικών ηγετών που χρησιμοποιούν τη συζήτηση για την ανανέωση του CGPJ για αποκλειστικά κομματικούς σκοπούς», οι τέσσερις ισπανικές ενώσεις δικαστών ζήτησαν τη Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου, σε κοινή τους δήλωση, ότι τα κόμματα πρέπει να τερματίσουν «τη σοβαρή θεσμική ανωμαλία» που προκαλείται από αυτήν την κατάσταση. Όλες ζητούν μια «μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος» του συμβουλίου, έτσι ώστε «τα μέλη του να εκλέγονται από τους δικαστές σύμφωνα με ένα δημοκρατικό σύστημα που εγγυάται την εκπροσώπηση όλων των τάσεων». Τρεις από αυτές τις ενώσεις θα συναντηθούν στις 20 Σεπτεμβρίου με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Δικαιοσύνης, τον Βέλγο Ντιντιέ Ρέυντερς.
Οι δικαστές απαιτούν μεγαλύτερη ανεξαρτησία. Στην Ισπανία, τα μέλη των δικαστικών οργάνων πρώτης τάξης – Γενικό Συμβούλιο της Δικαιοσύνης, Συνταγματικό Δικαστήριο, Συνήγορος του πολίτη και Ελεγκτικό Συνέδριο – εκλέγονται από το Κοινοβούλιο και τη Γερουσία, με ενισχυμένη πλειοψηφία τριών πέμπτων.
Διαστρέβλωση των αρχικών προθέσεων
Αρχικά, ο στόχος αυτού του συστήματος ήταν να αναγκάσει τα δύο κύρια κόμματα να συμφωνήσουν σε έμπειρους επαγγελματίες. Στην πραγματικότητα, η δεξιά και η αριστερά έχουν παραδοσιακά διαιρέσει τον αριθμό των θέσεων που θα διοριστούν, σύμφωνα με την κοινοβουλευτική εκπροσώπησή τους, για να στηρίξουν την επιλογή τους σε ζητήματα πολιτικής συνάφειας και όχι με βάση την επιστημονική επάρκεια. Είναι μια διαστροφή του συστήματος που είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην εικόνα των δικαστών και στην εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα δικαιοσύνης.
Μετά από μήνες παρακώλυσης της διαδικασίας ψήφισης, το PP, σίγουρο για την κυριαρχία των συντηρητικών δικαστών στη δικαιοσύνη, αποφάσισε επίσης να απαιτήσει και οι δικαστές του CGPJ να εκλέγονται από δικαστές. Η αριστερή κυβέρνηση αντιτίθεται σε αυτό. Ο υπουργός Σχέσεων με τα κοινοβούλια, Φέλιξ Μπολάνιος, φοβάται ότι αυτό θα δημιουργήσει «στεγανά μεταξύ των διαφόρων εξουσιών του κράτους», ενώ «όλα πρέπει να έχουν δημοκρατική βάση». Υπογραμμίζει επίσης ότι οι αποφάσεις του CGPJ «δεν επηρεάζουν μόνο τους δικαστές αλλά όλους τους πολίτες». Συμπεριλαμβανομένων των εκλεγμένων αξιωματούχων.
Αυτή η διαμάχη λαμβάνει πραγματικά χώρα σε ένα πλαίσιο ισχυρής δικαστικοποίησης της πολιτικής ζωής. Το 2018, η πρόταση δυσπιστίας εναντίον του Ραχόι αποφασίστηκε μετά από δίκη για διαφθορά στο PP. Το 2019, η καταλανική σύγκρουση επιλύθηκε δικαστικά και πολλές υποθέσεις που προέρχονται από την απόσχιση του 2017 δεν έχουν ακόμη εκδικαστεί. Αυτό κινδυνεύει να παρέμβει στην πολιτική κατευνασμού των πολιτικών παθών που ακολουθεί ο Σάντσεθ, ο οποίος κυβερνά με την υποστήριξη των αυτονομιστών.
