Τα γεωστρατηγικά παιχνίδια, τα συμφέροντα και ο ρόλος της διεθνούς κοινότητας
Εκρυθµη είναι η κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Ο κόσµος πλησιάζει επικίνδυνα στο σηµείο που η σύρραξη µεταξύ Ισραήλ και Χαµάς µπορεί να µετατραπεί σε πρώτου µεγέθους περιφερειακή σύγκρουση. Αρκεί κανείς να παρακολουθήσει τη συγκέντρωση δυνάµεων από όλες τις πλευρές, που σταδιακά αυξάνεται. Ηδη η εξαιρετικά βίαιη πολιορκία της Γάζας –η ισραηλινή απάντηση στη φρικαλέα επίθεση της Χαµάς εντός του Ισραήλ– έχει προκαλέσει κύµα αντιδράσεων ανά τον κόσµο µε πορείες και άλλες δράσεις.
Εγκλήµατα πολέµου
Οι καταδίκες από διεθνείς οργανώσεις έπεσαν βροχή για τη χρήση λευκού φωσφόρου από το Ισραήλ, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνησή του το αρνείται. Οµως δεν είναι µόνο αυτή η πράξη που παραβαίνει τη διεθνή νοµιµότητα, αφού πληθώρα διεθνών οργανώσεων, µε πρώτο τον ΟΗΕ, έχουν καταδικάσει τον αποκλεισµό της Γάζας από παροχή ρεύµατος, νερού και τροφίµων ως αντίθετο στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.
Παράλληλα, η εντολή εκκένωσης της βόρειας Γάζας αποτελεί αντικείµενο έντονης προστριβής. Ο ισραηλινός στρατός εξέδωσε ανακοίνωση για την άµεση αποχώρηση των αµάχων, ενώ άφηνε ανοιχτό το αν ποτέ θα ξαναγυρίσουν οι αποχωρήσαντες στα σπίτια τους. Η Χαµάς από την πλευρά της διαµήνυσε στους κατοίκους της Γάζας να αγνοήσουν το τελεσίγραφο και να παραµείνουν στα σπίτια και στις γειτονιές τους. Πολλοί από την ισραηλινή πλευρά κατηγόρησαν τους ισλαµιστές µαχητές ότι χρησιµοποιούν τους αµάχους ως ανθρώπινες ασπίδες.
Η εκκένωση όµως προκαλεί και πιο βαθιές ανησυχίες. Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχµούντ Αµπάς σε συνάντησή του µε τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν στην Ιορδανία έκανε λόγο για «δεύτερη Νάκµπα». ∆ηλαδή µια δεύτερη καταστροφή της Παλαιστίνης και µαζικό εκτοπισµό των κατοίκων της, µε την πρώτη να έχει συµβεί το 1948, όταν και ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ. Οπως τότε έτσι και τώρα οι Αµερικανοί έρχονται να βοηθήσουν τους συµµάχους τους.
Αµερικανοί σε υποστήριξη
Από την πρώτη στιγµή της σύρραξης µε τη Χαµάς ο Αµερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν εξέφρασε την υποστήριξή του στο Ισραήλ, ενώ υποσχέθηκε και στρατιωτική βοήθεια, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια άλλων περιφερειακών παικτών, όπως η Τουρκία. Αυτό ωστόσο δεν ήρθε ως φυσικό επακόλουθο των παραδοσιακά καλών σχέσεων των δύο χωρών.
Οι διπλωµατικές σχέσεις ΗΠΑ και Ισραήλ ήταν ανέκαθεν καλές, µιας και ο πρόεδρος Τρούµαν αναγνώρισε πρώτος την ύπαρξη του εβραϊκού κράτους το 1948. Τελευταία όµως οι σχέσεις των δύο χωρών περνούν κρίση. Από τη στιγµή που ο Μπενιαµίν Νετανιάχου σχηµάτισε κυβέρνηση µε φονταµενταλιστικά πιστεύω, διακηρύσσοντας ότι θα κάνουν πιο δύσκολο τον επαναπατρισµό των Εβραίων της διασποράς, το ισχυρό αµερικανοεβραϊκό λόµπι άρχισε να δυσανασχετεί. Στο πάγωµα των σχέσεων µεταξύ των δύο χωρών συνέβαλε φυσικά και η προσπάθεια για κοινοβουλευτικό πραξικόπηµα που επιχείρησε ο Νετανιάχου µε τη διαβόητη µεταρρύθµιση για τη δικαστική εξουσία. Παρά ταύτα, οι ΗΠΑ έστειλαν ένα αεροπλανοφόρο και η Βρετανία έστειλε κι αυτή δυνάµεις, ρίχνοντας περαιτέρω λάδι στη φωτιά.
Τι θέλει το Ιράν
∆υτικά Μέσα εικάζουν ότι ο ρόλος του Ιράν στην τωρινή σύρραξη περιορίστηκε στο οργανωτικό κοµµάτι, κάτι που η Τεχεράνη αρνείται. Αµερικανοί αξιωµατούχοι παραδέχονται ότι δεν έχουν στα χέρια τους αποδείξεις πως το Ιράν ενεπλάκη µε οποιονδήποτε τρόπο στην επίθεση της Χαµάς, σε µια προσπάθεια να το κρατήσουν όσο πιο µακριά µπορούν από τα γεγονότα. Παρά ταύτα Ιρανοί βουλευτές συναντήθηκαν µε εκπροσώπους παλαιστινιακών ένοπλων οµάδων στη Συρία και στον Λίβανο. Από την άλλη, οι συνοµιλίες µε τη Σαουδική Αραβία προµηνύουν µια πιο διπλωµατική προσέγγιση.
Η χρονική στιγµή της επίθεσης βολεύει περισσότερο από όλες τις χώρες της περιοχής το Ιράν. Κι αυτό γιατί το Ισραήλ έχει προχωρήσει τα τελευταία τρία χρόνια σε εξοµάλυνση διπλωµατικών σχέσεων µε µια σειρά από αραβικές χώρες, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ. Η συνεχιζόµενη προσπάθεια αποκατάστασης έφερε κοντά ακόµη και το Τελ Αβίβ µε το Ριάντ, πράγµα που δεν άρεσε στην Τεχεράνη, παρά την πρόσφατη συµφωνία αποκατάστασης των διπλωµατικών σχέσεων Ιράν – Σαουδικής Αραβίας υπό τη σκέπη της Κίνας.
Ερντογάν ο διαµεσολαβητής
Ο πρόεδρος Ερντογάν προσπαθεί να προωθήσει την Τουρκία σε ρόλο διπλωµατικού διαµεσολαβητή. Τόσο µε την υπόθεση των ουκρανικών σιτηρών όσο και τις πρώτες µέρες της επίθεσης η Αγκυρα επιχείρησε να πλασαριστεί ως υπεύθυνη δύναµη που θέλει να ειρηνεύσει τα δύο µέρη. Ο Τούρκος πρόεδρος, ωστόσο, δεν παρέλειψε να κάνει επικοινωνιακό σόου για εσωτερική κατανάλωση µε αφορµή την ανακοίνωση των ΗΠΑ για στρατιωτική συνδροµή του Ισραήλ µε ένα αεροπλανοφόρο.
Η σύγκρουση έρχεται καθώς η Τουρκία (η οποία έχει υποστηρίξει Παλαιστίνιους στο παρελθόν, φιλοξένησε µέλη της Χαµάς και υποστήριξε µια λύση δύο κρατών στη σύγκρουση) εργάζεται για να επιδιορθώσει τους δεσµούς µε το Ισραήλ ύστερα από χρόνια εχθρότητας. Παράλληλα, ο Ερντογάν συναντήθηκε µε τους ηγέτες των Παλαιστινίων το περασµένο καλοκαίρι Μαχµούντ Αµπάς και Ισµαήλ Χανίγια, µε σκοπό να διαµεσολαβήσει για την προσέγγιση µεταξύ τους σε θέµατα όπως η εσωτερική διαµάχη των Παλαιστινίων και η συνεχιζόµενη ένταση µε το Ισραήλ.
Δολοφονία δημοσιογράφου από ισραηλινό πύραυλο σε ζωντανή μετάδοση
Επί δικαίων και αδίκων πέφτουν οι ισραηλινές βόμβες στη Λωρίδα της Γάζας και στα σύνορα με τον Λίβανο. Ενας κάμεραμαν του Reuters, ο Ισάμ Αμπντάλα, σκοτώθηκε από ισραηλινό πύραυλο, ενώ τραυματίες από το ίδιο πλήγμα είναι δύο δημοσιογράφοι του συνεργείου του Reuters και άλλοι δύο δημοσιογράφοι του Al Jazeera. Συγκεκριμένα από την ισραηλινή πυραυλική επίθεση τραυματίστηκαν οι Ιλάι Μπρακία, Κάρμεν Τζουχαντάρ, Θαέρ αλ Σουντάνι και Μάχερ Ναζέχ.
Πόλεμος με τόνους προπαγάνδας στα social media
Επικοινωνιακά το Ισραήλ προσπάθησε να απανθρωποποιήσει τους μαχητές της Χαμάς και κατ’ επέκταση όλους τους Παλαιστίνιους, με σκοπό να νομιμοποιηθεί η επίθεση στο έδαφος της Λωρίδας. Ο υπουργός Αμυνας Γιοάβ Γκαλάντ είπε ότι ο στρατός πολεμά με «ανθρώπινα ζώα». Προς επίρρωση των λεγομένων του κυκλοφόρησαν πληροφορίες ευρέως, τόσο στο διαδίκτυο όσο και στα παραδοσιακά ΜΜΕ της Δύσης, που περιέγραφαν σκληρές εικόνες: 40 αποκεφαλισμένα βρέφη στο κιμπούτς Κφαρ Αζά στα νότια του Ισραήλ, το πτώμα μιας κοπέλας που περιφερόταν σε καρότσα αγροτικού από τους Παλαιστίνιους και παιδιά κλεισμένα σε κλουβιά από τους μαχητές της Χαμάς. Τελικά δεν μπόρεσαν να επιβεβαιωθούν όλες: την πληροφορία για τα 40 παιδιά την αναπαρήγαγε Ισραηλινή δημοσιογράφος του φιλικού προς την κυβέρνηση Νετανιάχου καναλιού i24, η κοπέλα –σύμφωνα με μαρτυρία της μητέρας της– ήταν ζωντανή αν και σοβαρά τραυματισμένη, ενώ τα παιδιά που ήταν κλεισμένα σε κλουβιά δεν ήταν από τη Χαμάς αλλά από Ισραηλινούς εποίκους…
Από την άλλη πλευρά, η Χαμάς πλημμύρισε το διαδίκτυο με εικόνες της οπλικής της υπεροχής καθώς και με βίντεο στα οποία έδειχνε την… εφευρετικότητα στην κατασκευή βλημάτων από υλικά άσχετα με την πολεμική βιομηχανία, όπως σωλήνες ύδρευσης. Η οργάνωση επίσης διοχέτευσε στο διαδίκτυο οπτικοακουστικό υλικό με το οποίο προσπάθησε να δείξει πιο ανθρώπινο πρόσωπο, αν και είχε προειδοποιήσει ότι θα σκοτώνει έναν αιχμάλωτο για κάθε απροειδοποίητη αεροπορική επιδρομή στη Γάζα. Σε αυτό το υλικό φαίνονται Ισραηλινές γυναίκες που επανενώνονται με την οικογένειά τους ή μαρτυρίες από πρώην αιχμάλωτες που έλεγαν ότι στην πραγματικότητα οι μαχητές της Χαμάς δεν τις κακοποίησαν.
Το διαδίκτυο, αν και συμβάλλει στη γρήγορη διάδοση της πληροφορίας, γίνεται συχνά και εσκεμμένα αγωγός για διασπορά ψευδών ειδήσεων. Δύο από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες, Χ (πρώην Twitter) και Facebook, αναπαρήγαγαν… τόνους προπαγάνδας, με αποτέλεσμα ο Ευρωπαίος επίτροπος Τιερί Μπρετόν να απευθύνει αυστηρές προειδοποιήσεις και τις κάλεσε να πάρουν μέτρα για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Ο ιδιοκτήτης του Χ Ιλον Μασκ, αντίθετα, εξήρε τη «δημοσιογραφία των πολιτών», διαφημίζοντας δύο λογαριασμούς που δημοσιεύουν πληροφορίες για το μεσανατολικό. Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο πλατφόρμες βρίσκονται υπόλογες για τον ίδιο λόγο, αφού και στον πόλεμο στην Ουκρανία ορδές από τρολ διέσπειραν ψευδείς ειδήσεις κατά το δοκούν.
Η αλά καρτ ευαισθησία της Δύσης
«Το να στερείς το ρεύμα, το νερό και τη θέρμανση από άντρες, γυναίκες και παιδιά ενώ έρχεται χειμώνας είναι πράξη καθαρής τρομοκρατίας», ενώ «οι επιθέσεις σε πολιτικές υποδομές […] είναι εγκλήματα πολέμου». Τάδε έφη Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οχι όμως για το Ισραήλ αλλά για τη Ρωσία, σχεδόν ακριβώς ένα χρόνο πριν. Οταν πρόκειται για την Παλαιστίνη και την καταπίεση που υφίσταται από το Ισραήλ, η Δύση φαίνεται να τηρεί την τακτική των τριών πιθήκων: Δεν είδα, δεν άκουσα, δεν μίλησα.
Μάλιστα, ορισμένοι… σοσιαλιστές κάνουν το βήμα παραπάνω και υπερασπίζονται το δικαίωμα του Ισραήλ να διαπράττει εγκλήματα πολέμου στο όνομα της αυτοάμυνας! Η τυφλότητα της Δύσης είναι διαχρονική όταν πρόκειται για τα βάσανα του παλαιστινιακού λαού, που ζει εδώ και 16 χρόνια υπό αποκλεισμό, συνεχή καταστολή και επιτήρηση.
Τσιμουδιά
Το 2022 και το 2023 έχουν χαρακτηριστεί από τον ΟΗΕ τα πιο αιματοβαμμένα χρόνια από τη λήξη της δεύτερης Ιντιφάντα το 2005 όσον αφορά τους νεκρούς από την ισραηλινή καταστολή Παλαιστίνιους. Το 2022, χρονιά που ξεκίνησαν εκτεταμένες επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού στα κατεχόμενα εδάφη, τα Ηνωμένα Εθνη κατέγραψαν πάνω από 200 νεκρούς Παλαιστίνιους, 41 εκ των οποίων ήταν παιδιά.
Το 2023, μέχρι και πριν από την τωρινή σύρραξη, οι νεκροί Παλαιστίνιοι ήταν και πάλι παραπάνω από 200, εξαιτίας τόσο των επιχειρήσεων του στρατού όσο και των επιδρομών των εποίκων, που τα τελευταία χρόνια επί ακροδεξιάς κυβέρνησης έχουν αποχαλινωθεί. Για τους θανάτους αυτούς οι ηγέτες του ελεύθερου κόσμου, όπως αυτοαποκαλούνται, δεν βρήκαν να ψελλίσουν κάτι. Ούτε καν για τον αποκλεισμό της Γάζας που κρατά εδώ και 16 χρόνια… Από την άλλη, το κύμα υποστήριξης στο Ισραήλ από τους δυτικούς ηγέτες ήταν άμεσο και απόλυτο, με την ηθική υποστήριξη να μεταφράζεται και σε υποσχέσεις για στρατιωτική βοήθεια. Παράλληλα, Γαλλία, Γερμανία και Αυστρία απαγόρευσαν οποιαδήποτε εκδήλωση υποστήριξης στους Παλαιστίνιους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυτικής τυφλότητας στο θέμα είναι ο σοσιαλιστής Ολαφ Σολτς. Ο καγκελάριος της Γερμανίας ανέφερε ότι είναι «υποκίνηση σε βία» και «μίσος» το να κατηγορεί κανείς το Ισραήλ για τις επιθέσεις της Χαμάς. Υποστήριξε ότι το σχήμα αυτό αποτελεί «αντιστροφή θύτη – θύματος».
Το… βραβείο όμως του μεγαλύτερου οπαδού της ισραηλινής πλευράς το παίρνει ο επικεφαλής των Εργατικών στην Αγγλία Κιρ Στάρμερ, ο οποίος υπερασπίστηκε το δικαίωμα του Ισραήλ να κόβει το ρεύμα και το νερό σε αμάχους, πράγμα που απαγορεύεται από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και αποτελεί έγκλημα πολέμου!
Δύο μέτρα και σταθμά
Οπως είναι αναμενόμενο, δεν ήταν λίγοι όσοι κατηγόρησαν τους δυτικούς ηγέτες για υποκρισία.
Αντιπαρέβαλαν την αντίδρασή τους με εκείνη στην Ουκρανία, όταν η Δύση εξήρε το δικαίωμα στην αντίσταση εναντίον του κατακτητή. Χρήστες του διαδικτύου έγραφαν ότι όταν η επίθεση γίνεται εναντίον εχθρών της Δύσης, όπως η Ρωσία, ο πόλεμος που διεξάγεται είναι απελευθερωτικός, αλλά όταν η επίθεση γίνεται κατά συμμάχων της Δύσης, όπως το Ισραήλ, η σύγκρουση αποτελεί τρομοκρατική ενέργεια.
Δεν είναι όμως μόνο απλοί χρήστες του διαδικτύου που αντιδρούν αλλά και η Διεθνής Αμνηστία, μέσα από τη γενική γραμματέα της Ανιές Καλαμάρ, που κατηγορεί τη Δύση ότι έχει δύο μέτρα και σταθμά.