Δύσκολοι καιροί για μεταρρυθμιστές στο Ιράν, καθώς οι επικείμενες εκλογές δεν αναμένεται να ανατρέψουν τους συντηρητικούς
Με τους Ιρανούς να συρρέουν μαζικά μες στην εβδομάδα στις νεκρώσιμες ακολουθίες για τον πρόεδρο της χώρας Εμπραχίμ Ραϊσί και τον υπουργό Εξωτερικών Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν και τη χώρα σε εθνικό πένθος, οι συζητήσεις και οι εκτιμήσεις για το τι μέλλει γενέσθαι άναψαν. Ο θάνατος του Ραϊσί αποτελεί αποσταθεροποιητικό παράγοντα συνολικά για το Ιράν κι αυτό γιατί ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ θα κληθεί μέχρι τις 28 Ιουνίου, που ορίστηκε η ημερομηνία των προεδρικών εκλογών, να βρει πρώτα ένα νέο πρόεδρο, το Νο 2 δηλαδή της πυραμίδας εξουσίας αλλά και τον αντικαταστάτη του ίδιου.
Στο Ιράν τα τελευταία χρόνια παρατηρείται το εξής οξύμωρο: όσο αυξάνει την επιρροή του στο εξωτερικό και στη διεθνή πολιτική σκηνή τόσο η κατάσταση στο εσωτερικό πολώνεται. Η απόλυτη εξουσία που ασκεί εδώ και περίπου 30 χρόνια ο ανώτατος ηγέτης αγιατολαχ Αλί Χαμενεΐ έχει εμποδίσει ουσιαστικά εδώ και καιρό τη δυνατότητα να εκφραστούν πιο μετριοπαθείς πολιτικές δυνάμεις.
Αυτό ακριβώς έχει προκαλέσει την έντονη κινητοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού που αντιδρούν στη σκληροπυρηνική τήρηση των περιορισμών της εκδοχής του ισλαμικού νόμου που εφαρμόζουν οι πιο συντηρητικές δυνάμεις και πολιτικοί, όπως ήταν ο Εμπραχίμ Ραϊσί. Ο πρόεδρος Ραϊσί επί δεκαετίες υπήρξε ο προστατευόμενος του Αλί Χαμενεΐ και προαλειφόταν ως επόμενος ανώτατος ηγέτης της χώρας μετά το (όποιο) τέλος της εξουσίας του 85άχρονου αγιατολάχ.
«Παλινόρθωση»
Ενδεικτικό της κατάστασης στην οποία βρισκόταν εσωτερικά το Ιράν πριν από τον θάνατο των Ραϊσί και Αμιραμπντολαχιάν είναι ότι τα πιο ακραία και συντηρητικά στοιχεία του θεοκρατικού καθεστώτος κέρδισαν με τις ευλογίες του Χαμενεΐ τις πρόσφατες εκλογές σε ένα κλίμα «παλινόρθωσης». Το κλίμα αυτό δημιουργήθηκε όταν πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές οι συντηρητικοί υπό την επίβλεψη του Ραϊσί και του Χαμενεΐ πήραν τον πλήρη έλεγχο όλης της πυραμίδας εξουσίας με αφορμή τις διαδηλώσεις-εξέγερση που ξέσπασαν εξαιτίας της δολοφονίας της Μάχσα Αμίνι από την αστυνομία ηθικής του Ιράν επειδή δεν φορούσε σωστά το χιτζάμπ της.
Σε αυτό το πλαίσιο, διάφοροι αναλυτές κυρίως από τις ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι το αποτέλεσμα των εκλογών, που θα γίνουν υποχρεωτικά τον επόμενο μήνα εξαιτίας του θανάτου του Ραϊσί, δεν πρόκειται να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ συντηρητικών – μετριοπαθών. Επιπλέον διεθνή μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι μετά τον θάνατο του Ραϊσί η υπόθεση της διαδοχής στο ανώτατο αξίωμα της χώρας γίνεται… οικογενειακή υπόθεση για τον Χαμενεΐ και ο βασικός υποψήφιος πλέον για να τον αντικαταστήσει είναι ο γιος του Μοτζτάμπα Χοσεϊνί Χαμενεΐ. Παρά το γεγονός ότι ο 54χρονος Μοτζτάμπα δεν κατέχει κάποιο δημόσιο αξίωμα, τα φώτα πλέον στρέφονται πάνω του, αφού μαζί με τον Ραϊσί ήταν εδώ και χρόνια οι μόνες δύο… συντηρητικές επιλογές για τη διαδοχή.
Παρά τις προσπάθειες που γίνονται να παρουσιαστεί ο Μοτζτάμπα ως μεταρρυθμιστής και ως λιγότερο συντηρητικός, η πραγματικότητα είναι ότι ο γιος του ανώτατου ηγέτη έχει περάσει από τους πιο σκληροπυρηνικούς και ακραίους πολιτικούς κύκλους της χώρας.
Συγκεκριμένα ήταν ένας από τους βασικούς υποστηρικτές της προεδρίας του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, ενώ για μια περίοδο είχε αναλάβει ο ίδιος να διευθύνει την παραστρατιωτική οργάνωση των Μπασίτζι, της πολιτοφυλακής εθελοντών δηλαδή που αποτελεί κομμάτι των Φρουρών της Επανάστασης και παίζει καθοριστικό ρόλο στην καταστολή διαδηλώσεων.
Ασχημο μομέντουμ
Σε κάθε περίπτωση, το ενδιαφέρον όλων στρέφεται τώρα στην κατάθεση των υποψηφιοτήτων για τις προεδρικές εκλογές που πλησιάζουν εκ των πραγμάτων γοργά. Σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί από την ιρανική προεδρία, τα καθήκοντα της οποίας ασκεί μέχρι τις εκλογές ο πρώτος αντιπρόεδρος του Ραϊσί Μοχάμαντ Μοκμπέρ, οι υποψηφιότητες θα κατατεθούν μεταξύ 30 Μαΐου και 3 Ιουνίου. Οσοι υποψήφιοι πάρουν την έγκριση του αρμόδιου συμβουλίου –ελέγχεται πλήρως από τους συντηρητικούς– θα μπορούν να συμμετάσχουν στις εκλογές, οι οποίες αν δεν πέθαινε ο Ραϊσί θα γίνονταν κανονικά του χρόνου.
Από τις εξελίξεις το επόμενο διάστημα θα φανεί αν ο θάνατος του Ραϊσί έδωσε χώρο για να μπορέσουν οι πιο μετριοπαθείς δυνάμεις να αλλάξουν την ισορροπία που έχει σχηματιστεί εναντίον τους. Ολα αυτά βέβαια συμβαίνουν σε μια στιγμή που οι έξωθεν πιέσεις για αλλαγή με αφορμή τον πόλεμο στη Γάζα και την «κορύφωση» της κόντρας Τεχεράνης – Τελ Αβίβ έχουν ενταθεί και ο συνδυασμός των παραπάνω αναμένεται να περιορίσει βραχυπρόθεσμα τη δυνατότητα της χώρας να παρέμβει στις εξελίξεις.
Ο «χασάπης της Τεχεράνης»
Ο Εμπραχίμ Ραϊσί έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατάληψη της εξουσίας από τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις από το 2020 και μετά, όμως είχε δουλέψει για χρόνια προς αυτή την κατεύθυνση. Ο Ραϊσί διατέλεσε γενικός εισαγγελέας της Τεχεράνης από το 1989 έως το 1994 και αντιπρόεδρος της δικαστικής αρχής από το 2004 έως το 2014, οπότε και διορίστηκε γενικός εισαγγελέας του Ιράν. Ως γενικός εισαγγελέας της ιρανικής πρωτεύουσας κέρδισε το προσωνύμιο «χασάπης της Τεχεράνης» συμμετέχοντας το 1988 στην τετραμελή μυστική Επιτροπή Θανάτου που ξαναδίκασε και οδήγησε σε εκτέλεση χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους. Ο Ραϊσί ως πρόεδρος ξήλωσε τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ενώ οι ΗΠΑ του είχαν επιβάλει κυρώσεις το 2019.
Δείτε επίσης: Ιράν: Κοσμοπλημμύρα στη νεκρική πομπή του Εμπραχίμ Ραϊσί – Την Πέμπτη η ταφή του (Photos)
Ιράν: Καρέ καρέ η μεταφορά των σορών του προέδρου Ραϊσί και του ΥΠΕΞ (Videos – Photos)
Το Ιράν αντιμέτωπο με εσωτερική πολιτική κρίση μετά τον θάνατο Ραϊσί – Τα σενάρια
Ιράν: Ανασύρθηκε η σορός του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί – Αρνείται κάθε ανάμειξη το Ισραήλ
