Τι σηματοδοτεί για το καθεστώς της Τεχεράνης ο απαγχονισμός του δημοσιογράφου Ρουχολάχ Ζαμ
Το 2017 το δημοσιογραφικό δίκτυο Amad News στο Ιράν, στο οποίο εργαζόταν ο δημοσιογράφος Ρουχολάχ Ζαμ, διαμοίραζε στους 1,4 εκατομμύριο συνδρομητές του βίντεο από τις ταραχές που συγκλόνιζαν την Τεχεράνη στο τέλος του έτους.
Ο Ρουχολάχ Ζαμ διαφωνούσε με το σιιτικό θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν και με τη δράση του αποκάλυπτε υποθέσεις οικονομικής διαφθοράς. Το Σάββατο 12 Δεκεμβρίου η ιρανική δημόσια τηλεόραση ανακοίνωσε την εκτέλεσή του δι’ απαγχονισμού. Η εκτέλεση αυτή δεν έμοιαζε με καμιά άλλη, ακόμη και για μια χώρα όπως το Ιράν που κατέχει τη δεύτερη θέση στον κόσμο σε κρατικές εκτελέσεις. Ολες οι πτυχές (ποιο ήταν το θύμα και ο τρόπος με τον οποίο συνελήφθη, δικάστηκε και καταδικάστηκε στην εσχάτη των ποινών) χτυπούν το καμπανάκι του κινδύνου για τις κυβερνήσεις σε Ευρώπη και Αμερική που προσβλέπουν σε μια επαναπροσέγγιση με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν αναφορικά με την αναβίωση της συνεργασίας για το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Το χρονικό της σύλληψης
Ο 42άχρονος Ρουχολάχ Ζαμ ήταν γιος ενός εξέχοντος σιίτη κληρικού, του Μοχαμέντ Αλί Ζαμ, τόσο πιστού στον αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί που έδωσε το όνομά του στον γιο του. Ο Ζαμ, παιδί της επανάστασης του 1979 ενάντια στη μοναρχία των Παχλαβί, ήξερε μόνο την κυβέρνηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Αυτό άλλαξε το 2009, όταν στις προεδρικές εκλογές παρατηρήθηκαν αντικανονικές καταμετρήσεις ψήφων, πράγμα που πυροδότησε διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα και υπήρξε γενεσιουργός αιτία του λεγόμενου Πράσινου Κινήματος, που αργότερα θα ριζοσπαστικοποιηθεί και θα έχει κύριο αίτημα την παύση της θεοκρατίας στη χώρα. Ο Ζαμ, όπως και εκατομμύρια συμπολίτες του, πήρε μέρος στις διαδηλώσεις με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να περάσει λίγο καιρό στη φυλακή. Οταν αποφυλακίστηκε ακολούθησε τους χιλιάδες αντιφρονούντες Ιρανούς στον δρόμο προς το εξωτερικό. Το 2011 ζήτησε και πήρε άσυλο στη Γαλλία και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου μπήκε στο δυναμικό του Amad News, ενός δικτύου με 1,4 εκατομμύριο ακολούθους.
Οι υψηλές γνωριμίες της οικογένειάς του με την ελίτ της χώρας ήταν εφόδιο στην καριέρα του ως δημοσιογράφου. Εφερε στο φως υποθέσεις διαφθοράς, τραβώντας με αυτό τον τρόπο την προσοχή του καθεστώτος. Οι συνθήκες της σύλληψής του είναι μέχρι στιγμής θολές, ωστόσο τον Οκτώβριο του 2019, σύμφωνα με δημοσιεύματα, αποδεχόμενος πρόσκληση που νόμιζε ότι προερχόταν από τον μέγα αγιατολάχ Σιστανί, έναν από τους εξέχοντες σιίτες κληρικούς, παρασύρθηκε και ταξίδεψε στο Ιράκ, απ’ όπου τον απήγαγαν οι Φρουροί της Επανάστασης.
Μόλις βρέθηκε στο Ιράν αντιμετώπισε την κατηγορία για «διαφθορά επί της γης», η οποία συνήθως αποδίδεται σε υποθέσεις κατασκοπείας ή προσπάθειας ανατροπής της κυβέρνησης, και τον περασμένο Ιούνιο καταδικάστηκε σε θάνατο, ενώ στις 8 Δεκεμβρίου το Ανώτατο Δικαστήριο του Ιράν επικύρωσε την καταδίκη. Δύο μέρες αργότερα το ιρανικό κρατικό κανάλι μετέδωσε μια «ομολογία» του Ζαμ, κατά τη διάρκεια της οποίας ο δημοσιογράφος έκανε μια σειρά από παραδοχές, οι οποίες, σύμφωνα με τον πατέρα του, έγιναν υπό πίεση.
Αλλαγή πλεύσης;
Ο επαίσχυντος τρόπος με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η απαγωγή του Ζαμ, για την οποία οι Φρουροί της Επανάστασης καυχήθηκαν ανοιχτά σε μήνυμα που μεταδόθηκε από την κρατική τηλεόραση του Ιράν, σηματοδοτεί απομάκρυνση από τις πιο κεκαλυμμένες μεθόδους για να σιωπήσουν οι φωνές των αντιφρονούντων τη δεκαετία του ’80 και του ’90, καθώς και κλιμάκωση της απαξιωτικής συμπεριφοράς του Ιράν προς το διεθνές δίκαιο. Προς επίρρωση του τελευταίου ο πατέρας του εκτελεσθέντος δημοσιογράφου ανέφερε ότι οι αρχές εμπόδισαν τον Ζαμ να συναντήσει ιδιαιτέρως τον δικηγόρο του. Συνεπώς, θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει την πολιτική χρεοκοπία της μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης, που ευαγγελιζόταν πιο μετριοπαθείς προτάσεις για τη διακυβέρνηση της χώρας.
Η δίωξη του Ζαμ δεν είναι μεμονωμένο γεγονός. Μόνο τον περασμένο χρόνο υπήρξαν αναφορές για την απαγωγή ενός Αμερικανοϊρανού στο Ντουμπάι και για τη δολοφονία ενός Ιρανού αντιφρονούντα που είχε αιτηθεί άσυλο στην Τουρκία. Τώρα που διεθνείς αυταρχικές δυνάμεις, όπως η Ρωσία και η Κίνα, έχουν προθυμοποιηθεί να τείνουν χείρα βοηθείας στο Ιράν όσον αφορά την οικονομική και στρατιωτική ανάκαμψή του και όσο οι δυτικές κυβερνήσεις επικεντρώνονται κυρίως στο να μην αναπτύξει πυρηνικά όπλα, μπορεί όλο αυτό να έχει αποτέλεσμα την αποθράσυνση του Ιράν απέναντι τόσο στον «εσωτερικό εχθρό» όσο και στις παρεμβάσεις του σε Ιράκ, Συρία και Υεμένη.