Το φλερτ της ΔΟΕ με τον Χίτλερ παραμένει μαύρη σελίδα στην ιστορία του ολυμπισμού
Την Παρασκευή 9 Ιουνίου 1939, πριν από 80 χρόνια, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) μιας άλλης εποχής πήρε την πιο απίστευτη και ντροπιαστική απόφαση της ιστορίας της. «Οι Χειμερινοί Αγώνες του 1940 θα διεξαχθούν στο Γκάρμις-Παρτενκίρχεν» ανακοίνωσε. Στα βουνά της Βαυαρίας. Στη Γερμανία. Του Χίτλερ. Την ίδια Γερμανία που είχε ξεκινήσει το μεθοδικό αιματοκύλισμα της Ευρώπης και απειλούσε την παγκόσμια ειρήνη.
Ακολούθησε δεξίωση. Οι σαμπάνιες που ήπιαν στο τέλος της συνόδου του Λονδίνου ο κόμης Ανρί ντε Μπαγέ-Λατούρ και οι αυλικοί του είχαν τη δυσοίωνη γεύση του αίματος.
Ο κύβος ερρίφθη 15 μήνες μετά την εισβολή των ναζί στην Αυστρία. Επτά μήνες μετά τη «νύχτα των κρυστάλλων» και το πογκρόμ των Εβραίων σε δεκάδες πόλεις της Γερμανίας. Ενα τρίμηνο μετά την κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας και τη διανυκτέρευση του Χίτλερ στο κάστρο Χράντσανι της Πράγας. Δεκαοχτώ ημέρες μετά την υπογραφή της «ατσάλινης συνθήκης» που δημιούργησε τον φασιστικό Αξονα Γερμανίας – Ιταλίας. Και 84 ημέρες προτού τα τανκς του Τρίτου Ράιχ μπουκάρουν στην Πολωνία για να ξεκινήσει, και επίσημα, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Η ΔΟΕ δεν βρήκε τίποτε το ανησυχητικό σε όλα αυτά. «Οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες θα γίνουν στη Γερμανία» αποφάσισε απτόητη. Δεν είχε κλείσει ακόμη τριετία από το ναζιστικό όργιο της θερινής ολυμπιάδας του 1936 στο Βερολίνο.
Το ίδιο το Γκάρμις-Παρτενκίρχεν, ένα κατά τ’ άλλα ειδυλλιακό χιονοδρομικό κέντρο στο υψηλότερο βουνό της Γερμανίας (Τσουκσπίτσε), είχε περάσει με απόλυτη επιτυχία τις εξετάσεις που έδωσε στους ναζί στους Χειμερινούς Αγώνες του ’36. «Απαγορεύεται η είσοδος σε Εβραίους και σκυλιά» έγραφαν οι πινακίδες στα μαγαζιά της κωμόπολης. «Στο εξής τέτοια φαινόμενα δεν θα γίνουν ανεκτά» προειδοποίησε ο τότε πρόεδρος της ΔΟΕ Μπαγέ-Λατούρ. Επειτα από εντολή του παντοδύναμου Γιόζεφ Γκέμπελς, το Βερολίνο έγινε πιο προσεκτικό ώστε να εξασφαλίσει την έξωθεν καλή μαρτυρία. Αυτά το 1936. Προτού ακόμη αρχίσουν οι εχθροπραξίες.
Οκτώ δεκαετίες αργότερα δεν είναι εύκολο να εξηγήσει κάποιος το ανερυθρίαστο no politica της ΔΟΕ. Σχολιαστές διαπιστευμένοι στο ολυμπιακό κίνημα, όπως ο σεπτός Ντέιβιντ Οουεν, τονίζουν ότι η απόφαση είχε την έγκριση της Βρετανίας του Νέβιλ Τσάμπερλεν και αναλύουν ως εξής το zeitgeist εκείνων των ταραγμένων ημερών:
1 Η εξωτερική πολιτική της Δύσης πάσχιζε απεγνωσμένα να φρενάρει τα ήδη κινητοποιημένα γρανάζια της γερμανικής πολεμικής μηχανής, έστω με υποχωρήσεις, κλάδους ελαίας και στεφάνια δάφνης.
2 Οι τραυματικές μνήμες από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και από όψιμες «επιδείξεις αεροπορικής ισχύος» όπως ο αλαζονικός βομβαρδισμός της Γκερνίκα το 1937, προξενούσαν τρόμο και απαιτούσαν (όχι ψυχρό πόλεμο, αλλά) διπλωματικές κινήσεις.
3 Υπήρχε διεθνώς η αίσθηση ότι οι όροι της Συνθήκης των Βερσαλλιών, με την οποία έπαυσε το πυρ του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου το 1919, υπήρξαν υπερβολικά αυστηροί και τιμωρητικοί προς την ηττημένη Γερμανία.
4 Αρκετοί παρατηρητές πίστευαν ότι η κατακτητική μανία του Χίτλερ θα κόπαζε μετά την προσάρτηση των γερμανόφωνων περιοχών της Τσεχοσλοβακίας (Μοραβία, Βοημία) στο Ράιχ.
5 Οι Βρετανοί πίστευαν ότι η τεχνητή παράταση της όποιας ειρήνευσης θα τους επέτρεπε να ανασυγκροτηθούν και να εξοπλιστούν για την πιθανότητα νέου πολέμου.
Αλλά το «αρχαίο πνεύμα αθάνατο» είχε αποβιώσει αιώνες νωρίτερα και οι φωτιές κατέκαψαν την Ευρώπη χωρίς να ενοχληθούν στο ελάχιστο από το διπλωματικό πάρε δώσε των τότε «αθανάτων».
Οι Χειμερινοί Αγώνες του 1940 είχαν αρχικά αποδοθεί στο Σαπόρο, αλλά η έδρα άλλαξε μετά την κλιμάκωση του Β΄ Σινοϊαπωνικού Πολέμου το 1937. Το χρίσμα δόθηκε τότε στο Σεντ Μόριτζ, αλλά κάποια κρούσματα επαγγελματισμού (ανεπίτρεπτου τότε) οδήγησαν σε ρήξη με τους Ελβετούς. Τη διοργάνωση διεκδίκησαν το Μόντρεαλ και το Λέικ Πλάσιντ, αλλά η ΔΟΕ προτίμησε την ίδια «έμπειρη» πόλη που τους φιλοξένησε και το 1936, για τους λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω.
Οι θερινοί Αγώνες της ίδιας χρονιάς ήταν να διεξαχθούν στο Τόκιο και αργότερα στο Ελσίνκι, προτού ματαιωθούν οριστικά λόγω του πολέμου. Μαζί τους κλειδώθηκε στο χρονοντούλαπο η φαραωνική λαμπαδηδρομία που σχεδίαζαν οι Γερμανοί για να μεταφέρουν τη φλόγα από το Βερολίνο στο Τόκιο. Σύμφωνα με τα αρχεία της εποχής, τους ίδιους Αγώνες είχε φλερτάρει αρχικά και η… Αθήνα. Αποσύρθηκε, όμως, μετά την πρώτη φάση της διαδικασίας.
Η μοναδική διοργάνωση που είδε το φως του μελαγχολικού ήλιου το μαρτυρικό έτος 1940 έγινε από φυλακισμένους μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Λαντβάσερ κοντά στη Νυρεμβέργη: Διεθνείς Ολυμπιακοί Αγώνες Αιχμαλώτων Πολέμου ονομάστηκε. Η αυτοσχέδια ολυμπιακή σημαία που ράφτηκε από τα ρούχα κάποιου Πολωνού, διαστάσεων 29×46 εκατοστών, απεικόνιζε τους πέντε κύκλους, βαμμένους στα χρώματα των χωρών που εκπροσωπούνταν: Βέλγιο, Γαλλία, Βρετανία, Πολωνία, Νορβηγία, Ολλανδία.
Τη θαρραλέα πρωτοβουλία διέσωσε από τη λήθη του χρόνου το φιλμ «Ολυμπιάδα ’40», που γυρίστηκε σαράντα χρόνια αργότερα από τον σκηνοθέτη Αντρέι Κοτκόφσκι, με τη βοήθεια ενός από τους άντρες που επιβίωσαν για να διηγηθούν την τραγική ιστορία τους.
