Μειωμένες κατά 6,9% ήταν επενδυτικές δαπάνες στο σύνολο της μεταποιητικής βιομηχανίας το 2018 σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2017, σύμφωνα με την Έρευνα Επενδύσεων στη Βιομηχανία του ΙΟΒΕ (Μάρτιος-Απρίλιος 2019), παρότι κατά την προηγούμενη έρευνα (Οκτώβριος-Νοέμβριος 2018) προβλεπόταν για σημαντική ενίσχυση των επενδύσεων, της τάξης του 27,3%.
Για εφέτος, σύμφωνα με την πρόβλεψη, οι σχετικές δαπάνες αναμένεται να μειωθούν κατά 1,1%. Στην αρχική πρόβλεψη της περασμένης έρευνας, για το 2019, αναμενόταν άνοδος, ιδιαίτερα ισχυρή, κατά 31,5%
Ειδικότερα, βάσει των εκτιμήσεων της πρόσφατης έρευνας, το 2018 σε αρκετούς μεταποιητικούς κλάδους η επενδυτική δραστηριότητα διευρύνθηκε. Όμως, υπάρχουν και σημαντικοί κλάδοι στους οποίους η επενδυτική δραστηριότητα μειώθηκε.
Συγκεκριμένα, από τις βασικές βιομηχανίες, στον κλάδο Μη Μεταλλικών Ορυκτών σημειώθηκε άνοδος της τάξης του 83,3%, ενώ αντιθέτως, στα Χημικά, σημειώθηκε υποχώρηση της τάξης του 4,7%. Στα Τρόφιμα – Ποτά – Καπνός, κλάδος με σημαντικό ειδικό βάρος που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και το σύνολο της βιομηχανίας, οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων καταλήγουν σε μείωση των επενδυτικών δαπανών κατά 21,9%.
Σε ό,τι αφορά την τάση σε άλλους βιομηχανικούς κλάδους, η επενδυτική δαπάνη πέρυσι εκτιμάται ότι μειώθηκε κατά 87,7% στην Ένδυση – Υπόδηση και αυξήθηκε κατά 65,1% στην Κλωστοϋφαντουργία. Μεταξύ των λοιπών κλάδων, στις Ηλεκτρικές μηχανές & συσκευές καταγράφηκε σημαντική άνοδος το 2018 (+39,0%) και στο Μηχανολογικό εξοπλισμό παρουσιάστηκε πτώση στην επενδυτική δραστηριότητα (-4,9%). Τέλος, στα προϊόντα Ξύλου, η μείωση της επενδυτικής δαπάνης πέρυσι εκτιμάται στο 61,4%, ενισχύοντας την υποχώρηση στο συνολικό μέσο όρο.
Στο ευρωπαϊκό περιβάλλον, σύμφωνα με την έρευνα του ΙΟΒΕ, οι πλέον πρόσφατες εκτιμήσεις για την τάση των επενδύσεων το 2018 είναι θετικές, τόσο στην Ευρωζώνη, όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι σημειώθηκε άνοδος της επενδυτικής δραστηριότητας κατά 6,1% στην πρώτη περιφέρεια και κατά 5,3% στη δεύτερη. Οι προηγούμενες εκτιμήσεις για το 2018 προσδιόριζαν σε ελαφρώς υψηλότερο επίπεδο την άνοδο της επενδυτικής δαπάνης σε αμφότερες Ευρωζώνη και ΕΕ (6,4% και 6,0% αντίστοιχα). Στις περισσότερες από τις ευρωπαϊκές χώρες, οι τελευταίες εκτιμήσεις των επενδυτικών μεταβολών για το 2018 είναι θετικές, ενώ αρνητικές μεταβολές καταγράφονται σε 7 από τις 28 χώρες.
Προβλέψεις επενδύσεων για το 2019
Στην τρέχουσα έρευνα, οι επιχειρήσεις προβαίνουν επίσης σε δεύτερη πρόβλεψη για τις επενδυτικές δαπάνες τους κατά το 2019. Ωστόσο, όπως σημειώνει το ΙΟΒΕ, συνήθως, οι προβλέψεις στην αρχή ενός έτους για το ύψος της επενδυτικής δραστηριότητας κατά τη διάρκειά του τείνουν να διαφέρουν σημαντικά από τις επόμενες προβλέψεις και την τελική εκτίμηση ύστερα από ένα έτος. Επομένως, τα σχετικά αποτελέσματα θεωρείται ότι ενσωματώνουν έναν υψηλό βαθμό αβεβαιότητας για την εξέλιξη των επενδύσεων.
Δεδομένων των παραπάνω, σύμφωνα με τα στοιχεία από την Έρευνα Επενδύσεων στη Βιομηχανία στην περίοδο Μαρτίου – Απριλίου φέτος, οι σχετικές δαπάνες για το 2019 προβλέπεται να μειωθούν κατά 1,1%.
Παρατηρούνται σημαντικές διαφορές τάσης μεταξύ των κλάδων, με κυρίαρχη πάντως τάση την ανοδική. Αυξητικά αναμένεται να κινηθούν οι επενδύσεις το 2019, σύμφωνα με τη δεύτερη πρόβλεψη για αυτό το έτος, στα Τρόφιμα – Ποτά – Καπνός (κατά 8,5%), στα Χημικά (22,9%) και τα Μη Μεταλλικά Ορυκτά (36,4%). Στον κλάδο Ένδυσης – Υπόδησης αναμένεται αρνητική μεταβολή των επενδυτικών δαπανών (-31,8%), όπως και στην Κλωστοϋφαντουργία (-9,2%). Στο σύνολο των λοιπών βιομηχανιών, οι νέες προβλέψεις καταλήγουν σε υποχώρηση της επενδυτικής δραστηριότητας το 2019 σε σχέση με πέρυσι κατά 19%, πτώση η οποία οφείλεται εν πολλοίς στις δυσμενείς προβλέψεις από τον κλάδο της Βασικής Μεταλλουργίας (-62,6%).
Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη οι προσδοκίες για το 2019 είναι θετικές. Έτσι, στο σύνολό τους οι επενδυτικές δαπάνες στη βιομηχανία το τρέχον έτος προβλέπεται να αυξηθούν κατά 6,3% και 5,2% στην Ευρωζώνη και την ΕΕ αντίστοιχα. Στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών, οι σχετικές προβλέψεις είναι θετικές. Ωστόσο, οι σχετικές δαπάνες προβλέπεται να υποχωρήσουν σε άλλες 9 χώρες, εκτός της Ελλάδας, ήτοι στη Μάλτα, στην Κροατία, στη Σλοβακία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Ιταλία, στη Ρουμανία, στη Σουηδία και στη Βουλγαρία.
Κατανομή των επενδύσεων με βάση το σκοπό τους
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας, οι ελληνικές βιομηχανίες το 2018 παρουσιάζουν ανακατατάξεις ως προς τις βασικές προτεραιότητες στο επενδυτικό τους μείγμα έναντι του 2017. Συγκεκριμένα, το 2018 το επενδυτικό μείγμα των επιχειρήσεων αφορούσε πρωτίστως σε δαπάνες για αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας για ήδη παραγόμενα προϊόντα (26% από 18% το 2017), θέση που πρόπερσι κατείχαν οι δαπάνες για διεύρυνση της παραγωγικής δυναμικότητας για νέα προϊόντα, οι οποίες το 2018 ήταν τρίτες σε σειρά προτεραιότητας (20% από 26% και το 2017).
Οι δαπάνες για αντικατάσταση του υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού παρέμειναν στη σχετική κατάταξη οι δεύτερες πιο σημαντικές, με μικρή ενίσχυση του μεριδίου τους στο σύνολο (21% από 19% 2017). Ακολουθούν, με ίδιο ποσοστό (14%) οι δαπάνες για άλλους σκοπούς όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η ενίσχυση των συνθηκών ασφαλείας στην παραγωγική διαδικασία κ.λπ., και οι επενδύσεις για τη βελτίωση των μεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρμόζονται (από 13% και 17% αντίστοιχα το 2017). Τελευταία στις επενδυτικές προτεραιότητες έρχεται η εισαγωγή νέων παραγωγικών μεθόδων (5% από 7% το 2017).
Οι επενδυτικές προτεραιότητες για το 2019 παρουσιάζουν διαφορετική ιεράρχηση από εκείνη για το 2018, με τα σχετικά ποσοστά να διαφοροποιούνται σε σημαντικό βαθμό από το προηγούμενο έτος. Έτσι, βάσει των σχετικών προβλέψεων για το τρέχον έτος, κύρια προτεραιότητα πλέον είναι οι δαπάνες για διεύρυνση της παραγωγικής δυναμικότητας για νέα προϊόντα (27%), που πέρυσι κατείχαν την τρίτη θέση στη σχετική κατάταξη, ενώ ακολουθούν οι δαπάνες για αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας για τα ήδη παραγόμενα προϊόντα, που αποτελούσαν πρώτη προτεραιότητα το 2018 (21%). Οι δαπάνες για βελτίωση των μεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρμόζονται έρχονται τρίτες κατά σειρά (19%), ενώ ακολουθούν εκείνες για αντικατάσταση του υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (15%), οι επενδύσεις που αφορούν άλλους σκοπούς (13%), και τέλος η εισαγωγή νέων παραγωγικών μεθόδων (7%).
Παράγοντες που επηρεάζουν τις επενδύσεις
Σε ό,τι αφορά τους παράγοντες που σύμφωνα με τις απόψεις των επιχειρήσεων επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την επενδυτική τους δραστηριότητα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 2018 τρεις και το 2019 τέσσερις από τους οκτώ εξεταζόμενους παράγοντες επιδρούν με θετικό τρόπο στην επενδυτική δραστηριότητα των βιομηχανικών επιχειρήσεων.
Συγκεκριμένα, τόσο το 2018, όσο και το τρέχον έτος, με βάση τις τιμές του συντελεστή σημαντικότητας για τους εξεταζόμενους παράγοντες, προκύπτει ότι η προσδοκώμενη ζήτηση για προϊόντα στις επενδυτικές αποφάσεις των επιχειρήσεων και η συμβολή των τεχνολογικών εξελίξεων αποτελούν τους δύο παράγοντες με τη μεγαλύτερη θετική επίδραση στις επενδυτικές αποφάσεις. Το 54% και 53% αντίστοιχα των ερωτηθέντων αποτιμά την επίδραση της ζήτησης ως θετική ή πολύ θετική. Η τονωτική συμβολή των τεχνολογικών εξελίξεων είναι ελαφρώς μικρότερης έντασης, με ένα 44% και 42% αντίστοιχα για τα δύο έτη να την αποτιμά ως θετική ή πολύ θετική. Τα κέρδη της επιχείρησης έπονται στην τρέχουσα έρευνα σε αμφότερα τα έτη ως προς την ένταση της θετικής τους επίδρασης, καθώς αυτή αποτιμήθηκε ως θετική ή πολύ θετική από το 38% και 35% των επιχειρήσεων του δείγματος το 2018 και το 2019 αντίστοιχα. Τα κίνητρα για επενδύσεις παρουσιάζονται ουδέτερα ως προς την επίδρασή τους το 2018 και αποτιμώνται οριακά θετικά ως προς τον ρόλο τους στην επενδυτική δραστηριότητα το τρέχον έτος.
Οι υπόλοιποι ερευνώμενοι παράγοντες εκτιμάται ότι είχαν αρνητική επιρροή στα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων το προηγούμενο έτος, με την έντασή της να ποικίλει. Η επίδρασή τους στην επενδυτική δραστηριότητα της βιομηχανίας προβλέπεται να είναι στην ίδια κατεύθυνση το 2019, με παραπλήσια ένταση. Η επιρροή της διαθεσιμότητας και του κόστους κεφαλαίων, αποτιμάται γενικά αρνητικά για την επενδυτική δραστηριότητα, ενώ η ευρύτερη οικονομική κατάσταση (άλλοι λόγοι) ακολουθεί στη σχετική κατάταξη, με το ποσοστό που την αξιολογεί αρνητικά να κυμαίνεται στο 7% και 8% αντίστοιχα το 2018 και το 2019.
Έντονα αρνητική εμφανίζεται και πάλι η επίδραση της φορολογίας κερδών, με το 53% και 50% των ερωτηθέντων να θεωρεί το επίπεδο της φορολογίας αποτρεπτικό για επενδύσεις το 2018 και 2019 αντίστοιχα. Στις αρνητικές επιδράσεις επί των επενδυτικών σχεδίων των βιομηχανικών επιχειρήσεων, διατηρεί σταθερά τα τελευταία έτη την πρωτοκαθεδρία η οικονομική πολιτική στο σύνολό της, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τη φορολόγηση των κερδών. Συγκεκριμένα, το 63% των ερωτηθέντων κρίνει την επίδρασή της το 2018 ως αρνητική ή πολύ αρνητική, ποσοστό το οποίο υποχωρεί οριακά για το 2019 (60%).
