Ήταν κοντά στο τρίτο έτος της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου όταν η Ιώ Βουλγαράκη αποφάσισε πως δεν θέλει να γίνει ηθοποιός. Η αγάπη της για το θέατρο την οδήγησε μέχρι τη Μόσχα και τη Σχολή Σκηνοθεσίας του Πανεπιστημίου Θεατρικής Τέχνης GITIS. Λίγα χρόνια αργότερα γνωρίζεται με τον Αργύρη Ξάφη με αφορμή μια οντισιόν. Οι δυο τους και μαζί με τη Δέσποινα Κούρτη φτιάχνουν την ομάδα ΠΥΡ που μετράει κιόλας δώδεκα χρόνια. Καινούριο μέλος της ομάδας είναι και ο ηθοποιός Δημήτρης Γεωργιάδης όπου φέτος θα ανεβάσουν μια μεταγραφή της «Αννα Καρένινα». Λίγες ημέρες πριν την πρεμιέρα τους, στις 15 Νοεμβρίου στο θέατρο Θησείον, η σκηνοθέτρια μας μίλησε για τις τολμηρές συγγένειες της ηρωίδας του Τολστόι με τη σημερινή γυναίκα. Για τις προσδοκίες και τις επιθυμίες της σε έναν κόσμο απρόθυμο να την κατανοήσει και να τη συμπεριλάβει.
Τι είναι αυτό που σας συγκινεί στην ιστορία της «Άννα Καρένινα» ;
Όταν μιλάμε για την Καρένινα και τέτοιου μεγέθους λογοτεχνικά έργα μιλάμε για έναν ωκεανό. Στη δική μας μεταγραφή ακολουθούμε παράλληλα την ιστορία της Άννας και την ιστορία του Λέβιν, του άλλου κεντρικού ήρωα του μυθιστορήματος, όπου από γραφής ο Τολστόι αφιερώνει το μισό του έργο. Συνήθως στις μεταφορές της «Άννας Καρένινα» -είτε στο θέατρο είτε στον κινηματογράφο- κάπως χάνεται αυτός ο ήρωας παρόλο που είναι και η αυτοπροσωπία του συγγραφέα. Εμείς ακολουθούμε παράλληλα αυτούς τους δυο ανθρώπους. Επιθυμία μας είναι να εντοπίσουμε τις συγγένειες ανάμεσα στο τότε και στο τώρα και να σταθούμε στον αγώνα τους να ζήσουν μια ζωή ελεύθερη και συνειδητή.
Τι εννοείται όταν λέτε συνειδητή;
Πολλές φορές η ζωή που καλούμαστε να υπερασπιστούμε είναι μια ζωή που δεν μας αφορά και δεν μας ανήκει. Δεν την επιλέξαμε και για αυτό είμαστε δυστυχισμένοι. Όταν γεννιέται ένας άνθρωπος, από την πρώτη στιγμή, τον ακολουθούν οι προσδοκίες των άλλων. Ζούμε μέσα σε νόρμες και στερεότυπα που δεν τα επιλέξαμε οι ίδιοι. Έτσι μας τα είπαν και έτσι τα μεταφέραμε και εμείς στα παιδιά μας. Επιταγές που επιβάλει ο μέσος όρος και η κοινωνία. Ενδεχομένως να μας τις επιβάλει και ο ίδιος ο εαυτός μας στην προσπάθεια μας να τους ικανοποιήσουμε όλους. Σε αυτή τη συνθήκη υπάρχει ο κίνδυνος να αφήσουμε εκτεθειμένο τον εαυτό μας. Να αγνοήσουμε τα δικά μας θέλω και να ζήσουμε ανελεύθεροι.
Γιατί επιμείνατε στη σχέση της Άννας και του Λέβιν που ούτως ή άλλως στο έργο συναντιούνται ελάχιστα;
Στο αρχικό έργο αυτοί οι δύο ήρωες συνυπάρχουν μόνο σε μία σκηνή. Στην παράστασή μας επινοούμε κάποιες συναντήσεις μεταξύ τους όχι τόσο για αυτό που διαμείβεται ανάμεσα τους όσο για τον τρόπο που η μία ιστορία φωτίζει την άλλη. Ο ένας κάτι αποκαλύπτει για τον άλλον. Έχουν κάτι κοινό αυτοί οι δύο άνθρωποι. Υπάρχει μια ψυχική συγγένεια και εμείς θέλουμε να την αναδείξουμε.
Πρόκειται για ένα νέο έργο; Ένα νέο κείμενο που εμπνέεται από δύο λογοτεχνικούς ήρωες;
Είναι ένα νέο κείμενο το οποίο έχει γράψει ο Αργύρης Ξάφης. Έχουμε συνεργαστεί στη δραματουργία αλλά η συγγραφή είναι όλη δική του. Μας γοήτευσε η ιδέα να διαβάσουμε ξανά ένα έργο τόσο εμβληματικό που έχει καθορίσει με τον τρόπο του την παγκόσμια λογοτεχνία. Συχνά αναφερόμαστε στην έννοια κλασικό χωρίς να γνωρίζουμε μέχρι που μπορεί να ταξιδεύσει αυτός ο όρος. Δεν αφορά μόνο το αισθητικό κομμάτι, την εποχή ή την αναπαράστασή της. Για εμένα το κλασικό έχει να κάνει με τη διαχρονικότητα. Πόσο σύγχρονο μπορεί να γίνει συνομιλώντας με την κάθε εποχή.
Νιώθω με αυτά που μου λέτε πως το ερωτικό κομμάτι της ιστορίας θα υπάρχει σε μικρότερη κλίμακα;
Ο έρωτας για την Άννα είναι το όχημα και όχι ο σκοπός. Αυτό τουλάχιστον νομίζω εγώ. Σαφώς την επηρεάζει και καθορίζει την εξέλιξη της ιστορίας η Άννα όμως είναι μια γυναίκα που αλλάζει. Μια γυναίκα που ψάχνει να βρει την ταυτότητά της και ο έρωτας την παρακινεί. Δεν την καθορίζει όμως . Δεν έχουμε να κάνουμε με μια ακόμη ερωτική ιστορία. Η Άννα θίγει θέματα έμφυλης ταυτότητας και πατριαρχίας. Μιλάει για αυτοδιάθεση και το δικαίωμα ο κάθε άνθρωπος να ορίζει τη ζωή του όπως ο ίδιος επιθυμεί.
Αναφέρεστε στην ηρωίδα με το μικρό της όνομα. Λέτε η «Άννα» δημιουργώντας μια ασυνήθιστη οικειότητα ανάμεσά σας.
Μα τη νιώθω πολύ κοντά μου την Άννα. Αισθάνομαι μια συγγένεια και γιατί όχι και μια αγάπη. Έχω δουλέψει πολύ αυτό το κείμενο στη σχολή και οι αντιφάσεις αυτής της γυναίκας με έχουν συνεπάρει. Η Άννα είναι μια γυναίκα που δέχεται πιέσεις ακριβώς γιατί είναι γυναίκα. Οι προσωπικές της επιλογές δεν είναι δικές της. Ο όρος «προσωπικές» είναι μια παρωδία. Ποια γυναίκα είναι ελεύθερη να κάνει τις επιλογές της όταν κουβαλάει πάνω της τόσες απαιτήσεις που δεν είναι καν δικές της. Η μάνα, η σύζυγος, η ερωμένη, η επιτυχημένη, η εργαζόμενη, η γυναίκα που ανήκει σε όλους όχι όμως στον εαυτό της.
Αν αναζητούσαμε την «Άννα Καρένινα» στο σήμερα πώς θα έμοιαζε;
Πριν μερικές ημέρες, γυρίζοντας σπίτι μου αργά το βράδυ, ο οδηγός του ταξί με ρώτησε αν επιστρέφω από τη δουλειά. Του απάντησα θετικά και αμέσως με ρώτησε αν έχω παιδιά. Του απαντάω πάλι θετικά και μετά από μικρή παύση μου λέει «κρίμα να μένουν τα παιδιά μόνα τους… άμα δουλεύει η μάνα». Ξαφνικά σταμάτησα να είμαι γυναίκα και έγινα μάνα. Ένας άνθρωπος άγνωστος μέσα σε πέντε λεπτά με γέμισε με όλες τις ενοχές του κόσμου γιατί έτσι έχουμε μάθει. Μόλις η γυναίκα αποκτήσει παιδιά χάνει οποιαδήποτε άλλη υπόστασή της. Το ίδιο συμβαίνει κι όταν παντρεύεται. Στην αρχή είναι η κόρη κάποιου, μετά η σύζυγος και μετά η μάνα. Γυναίκα δεν της επιτρέπεται να είναι. Υπάρχουμε μέσα από τις ζωές των άλλων. Αυτή είναι η σημερινή «Άννα Καρένινα», μια γυναίκα γεμάτη ενοχές που δεν την αφήνουν να είναι αυτό που επιθυμεί.
Για να πάμε πάλι στο μυθιστόρημα του Τολστόι, αν ένας άντρας παρατούσε τη γυναίκα και το παιδί του για τον έρωτα θα τον αντιμετώπιζαν το ίδιο με μια γυναίκα;
Ξεκάθαρα όχι. Δεν θα του έλεγαν μπράβο που άφησε κυρίως το παιδί του αλλά σίγουρα δεν θα του κολλούσαν την ταμπέλα του ανήθικου, όπως με ευκολία θα έκαναν σε μια γυναίκα. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει φράσεις όπως «η γυναίκα κρατάει το σπίτι», «δεν ντρέπεται παράτησε τα παιδιά της και τρέχει δεξιά και αριστερά» και άλλα αντίστοιχα. Ο έρωτας για έναν άντρα είναι αποδεκτός. Για μια γυναίκα όμως είναι αμαρτία εκτός αν στο τέλος τον παντρευτεί και πάρει το όνομα του. Η εποχή μας είναι και ταξική πατριαρχική. Οι πιέσεις που δέχεται μια γυναίκα στη σημερινή εποχή είναι αφόρητες. Ζούμε μέσα στις ενοχές και τις προσδοκίες των άλλων.
INFO
Κείμενο: Αργύρης Ξάφης
Σκηνοθεσία: Ιώ Βουλγαράκη
Δραματουργία: Ιώ Βουλγαράκη, Αργύρης Ξάφης
Σκηνικά – Κοστούμια: Anna Fedorova
Κινησιολογία: Αλεξάνδρα Καζάζου
Μουσική: Αλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Παίζουν οι ηθοποιοί: Δημήτρης Γεωργιάδης, Δέσποινα Κούρτη, Αργύρης Ξάφης.
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 18:00
Προπώληση:https://www.more.com/theater/k-a-r-e-n-i-n-a-leon-tolstoi-omada-pyr/
Διαβάστε επίσης:
