Ανοίγει τις πόρτες του στο κοινό -από τις 2 Οκτωβρίου 2019- το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Έπειτα από οδύσσεια σχεδόν τριάντα χρόνων το όνειρο ζωής του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή γίνεται πραγματικότητα.
Το φιλότεχνο ζευγάρι επί πενήντα χρόνια δημιούργησε με φροντίδα, υπομονή και πραγματική αφοσίωση μια συλλογή με ανεκτίμητους ζωγραφικούς πίνακες με απώτερη βλέψη κάποια μέρα να εκτεθεί σε μουσείο. Ο Βασίλης Γουλανδρής (1913-1994), γόνος της ανδριώτικης εφοπλιστικής οικογένειας Γουλανδρή, ήταν φιλότεχνος και διακεκριμένος συλλέκτης έργων τέχνης. Μαζί με τη σύζυγό του Ελίζα Γουλανδρή (1917-2000) δημιούργησαν το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή το 1979 και την ίδια χρονιά το πρώτο μουσείο μοντέρνας τέχνης της Ελλάδας στην Ανδρο, το οποίο έχει φιλοξενήσει έως σήμερα δεκάδες εκθέσεις σπουδαίων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών.
Μπορεί το ζεύγος Γουλανδρή να αγαπούσε με πάθος τη συλλογή έργων τέχνης, ωστόσο πάντα πίστευε ότι η τέχνη αποτελεί κοινωνικό πνευματικό αγαθό. Γι’ αυτό επιθυμούσε τη δημιουργία ενός έτερου μουσείου στην Αθήνα που θα έδινε τη δυνατότητα σε ευρύτερο κοινό να έρθει σε επαφή με τη νεότερη και σύγχρονη τέχνη. Ο Βασίλης Γουλανδρής πέθανε το 1994 και η σύζυγός του το 2000 χωρίς να δουν το όραμά τους να γίνεται πραγματικότητα. Αισίως όμως στις 2 Οκτωβρίου ανοίγει τις πόρτες του στο κοινό το Μουσείο – Ιδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή προσφέροντας προς τέρψη μας έργα ανεκτίμητης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας.
Μάλιστα η επιθυμία εξωστρέφειας και μοιράσματος με το κοινωνικό σύνολο έγινε εμφανής και στη δήλωση του διευθυντή του Ιδρύματος, Κυριάκου Κουτσομάλλη, στη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες στο νεοσύστατο κτίριο του μουσείου: «Αυτό που δεν θα δεχτούμε είναι το μουσείο να γίνει ένας αποστεωμένος, δύσκαμπτος θεσμός. Θέλουμε να είναι ανοιχτό σε όλους. Ένα εργαστήριο ανταλλαγής θέσεων και αντιθέσεων. Πέρα από το αισθητικό και το εικαστικό σκέλος, θέλουμε να έχει λόγο ευρύτερα κοινωνικό. Θέλουμε τα παιδιά των προσφύγων και των μεταναστών να έχουν πρόσβαση εδώ. Η τέχνη δεν διαχωρίζει· ενώνει».
Πανόραμα της μοντέρνας τέχνης σε τέσσερις ορόφους
Η συλλογή του νέου μουσείου στο κέντρο της Αθήνας (που περιλαμβάνει 180 έργα και αντικείμενα τέχνης) επικεντρώνεται στη νεότερη και σύγχρονη τέχνη Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Ο 1ος και ο 2ος όροφος περιλαμβάνουν σπάνια έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας: Σεζάν, Βαν Γκογκ, Γκογκέν, Μονέ, Πικάσο, Ροντέν, Τουλούζ-Λοτρέκ, Μιρό, Σαγκάλ, Ντε Κίρικο κ.ά. Οι δύο αίθουσες στον 3ο και τον 4ο όροφο είναι αφιερωμένες σε μοντέρνους και σύγχρονους Ελληνες καλλιτέχνες. Από τις απαρχές της συγκρότησης της συλλογής τους ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή επιθυμούσαν διακαώς να δώσουν ξεχωριστή θέση σε συμπατριώτες τους όπως οι Παρθένης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τσαρούχης, Μόραλης, Τέτσης κ.ά. Εδωσαν μάλιστα στο διοικητικό συμβούλιο του ιδρύματος την κατευθυντήρια οδηγία να συνεχίσουν να στηρίζουν τους νέους Ελληνες καλλιτέχνες με τη χορήγηση υποτροφιών για σπουδές αλλά και με τον εμπλουτισμό της συλλογής με νέα έργα.
Γιώργος Ρόρρης: «Δύσκολο και ανυπόφορο στη ζωγραφική είναι αυτό που δεν σου αρέσει»
Η τέχνη, παρούσα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή, αποτελούσε μέρος της καθημερινότητάς τους. Ετσι το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή σεβάστηκε την επιθυμία των ιδρυτών για μια αίθουσα αφιερωμένη στη σημαντική συλλογή τους από γαλλικά έπιπλα υπογραμμένα από τους διασημότερους επιπλοποιούς και αντικείμενα τέχνης χρονολογούμενα από τον 18ο αιώνα καθώς και κινεζικά αντικείμενα τέχνης από νεφρίτη ή πορσελάνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός από τα εμβληματικά έργα της συλλογής που θα εκτίθενται μόνιμα, άλλα επίσης σημαντικά έργα θα φιλοξενηθούν εκ περιτροπής προκειμένου όλη η συλλογή να τεθεί σε κοινή θέαση.
Από το 1992 και τη Ρηγίλλης στην Ερατοσθένους σήμερα
Το 1992 η κυβέρνηση Κων. Μητσοτάκη παραχώρησε στο ίδρυμα οικόπεδο επί της οδού Ρηγίλλης ώστε να αναγερθεί το κτίριο –σε σχέδια του Κινέζου αρχιτέκτονα Ιεό Μινγκ Πέι– που θα στέγαζε τη συλλογή τους. Το 1996 ωστόσο μια ανασκαφή έφερε στο φως ευρήματα του Λυκείου του Αριστοτέλη και η ανέγερση δεν συνεχίστηκε. Η επόμενη πρόταση ήρθε από το κράτος και αφορούσε οικόπεδο στην οδό Ριζάρη, ωστόσο νομοθετικοί σκόπελοι και προσφυγές των περιοίκων για το θέμα του πρασίνου οδήγησαν σε ακυρωτική απόφαση από το ΣτΕ. Τα επόμενα χρόνια προτάθηκαν πολλοί χώροι αλλά κανένα σχέδιο δεν ευδοκίμησε.
Εως ότου το ίδρυμα πριν από λίγα χρόνια αγόρασε το διατηρητέο μεσοπολεμικό κτίσμα επί της οδού Ερατοσθένους και τα όμορα οικόπεδα. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 2012 και διήρκεσαν έξι χρόνια. Η αναμονή σίγουρα άξιζε. Το νέο μουσείο στεγάζεται πλέον σε ένα κτίριο εξαιρετικής αισθητικής, συνολικής επιφάνειας 7.250 τ.μ. Διαθέτει έντεκα ορόφους και οι εκθεσιακοί χώροι καταλαμβάνουν συνολικά τους πέντε. Τα έργα της μόνιμης συλλογής εκτίθενται στους τέσσερις από αυτούς (επιφάνειας 1.124 τ.μ.) ενώ στον υπόγειο χώρο θα φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Στους υπόγειους ορόφους θα λειτουργεί βιβλιοθήκη με περίπου 6.000 βιβλία τέχνης, παιδικό εργαστήριο όπου θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα καθώς και ένα αμφιθέατρο σύγχρονων προδιαγραφών.
INFΟ Ερατοσθένους 13, Παγκράτι
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα DOCUMENTO
