Κοινωνικά συστήματα και αυτοκρατορίες που εκχωρούν κρατικές αρμοδιότητες σε ιδιώτες είναι σε κατάσταση αποσύνθεσης και αυτοδιάλυσης:
– Στην παρακμή της αυτοκρατορικής Ρώμης οι εισπράξεις φόρων, η πρόνοια και άλλες κρατικές αρμοδιότητες είχαν περάσει στα χέρια των ιδιωτών.
– Στο Μέσο Βυζάντιο υπήρχε ο θεσμός της «πρόνοιας» και των «ακριτών» με τον οποίο παραχωρούσε το δημόσιο γαίες σε συνοριακές περιοχές με την υποχρέωση των νομέων τους να υπερασπίζονται μαζί με τον στρατό τα σύνορα. Το σύστημα απέδωσε και άφησε την ανάμνησή του στον «ακριτικό κύκλο» των δημοτικών τραγουδιών. Οταν οι γαίες αυτές καταπατήθηκαν από τους φεουδάρχες και οι «ακρίτες» μεταβλήθηκαν σε μισθοφόρους, οι εισβολείς έφτασαν μέχρι την Κωνσταντινούπολη…
– Στο Υστερο Βυζάντιο ο στρατός αποτελούνταν περισσότερο από ιδιωτικές ομάδες μισθοφόρων κάθε προέλευσης, Βαράγγοι, Νορμανδοί, Βίκινγκς, Γενοβέζοι, ακόμη και τουρκικά φύλα που μόλις είχαν κάνει την εμφάνισή τους στη Μικρασία. Μην ξεχνάμε ότι την Πόλη το 1453 την υπερασπίστηκαν οι Γενοβέζοι μισθοφόροι του Ιουστινιάνη.
– Γενικά στο Βυζάντιο το εμπόριο ήταν στα χέρια των ξένων –Γενοβέζων, Βενετσιάνων, Τούρκων κ.ά.– και το βυζαντινό κράτος ως κράτος δεν μπορούσε να ελέγξει κανέναν ούτε να ασκήσει «εμπορική πολιτική».
– Τόσο στο Υστερο Βυζάντιο όσο και στην ύστερη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι εισπράξεις των φόρων ήταν στα χέρια των ιδιωτών «ενοικιαστών φόρων», με αποτέλεσμα τον πλουτισμό των ιδιωτών με παράλληλο ξεζούμισμα των φορολογουμένων και ελάχιστα έσοδα στο κράτος. Κείμενα της εποχής όπως η «Ελληνική Νομαρχία» και άλλα τόνιζαν ότι τα δεινά των Ελλήνων δεν προέρχονταν από το οθωμανικό κράτος αλλά από τους φοροεισπράκτορες, Οθωμανούς και Ελληνες.
Σήμερα, το ιδιωτικό κεφάλαιο και η ιδιωτική εξουσία έχουν εισβάλει στη δημόσια ζωή αντικαθιστώντας το κράτος.
Οχι πως μια πλήρης κυριαρχία του κράτους θα έδινε μια ανθρώπινη κοινωνία –αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την αλλαγή του κοινωνικού συστήματος, άλλωστε το κράτος ανήκει στην κυρίαρχη τάξη την οποία εξυπηρετεί–, οι ιδιωτικοποιήσεις όμως φέρνουν χρήμα στο ιδιωτικό κεφάλαιο και διαλύουν τις στοιχειώδεις εξυπηρετήσεις και εξουσίες που είναι αρμοδιότητα του κράτους.
Η πολιτική που ασκείται τις τελευταίες δεκαετίες, τόσο όπου είχαν συγκροτημένες πολιτικές κράτους προνοίας (Μεγάλη Βρετανία, σκανδιναβικά κράτη, Αυστρία κ.λπ.) όσο εν μέρει και στη χώρα μας, είναι η με κάθε τρόπο εκχώρηση αρμοδιοτήτων και εξουσιών στο ιδιωτικό κεφάλαιο:
– Αποδυναμώνεται και διαλύεται το ΕΣΥ με την αναγκαστική στροφή των πολιτών (όσων έχουν την δυνατότητα…) στα ιδιωτικά νοσοκομεία.
– Αποδυναμώνεται η εκπαίδευση σε όφελος των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων.
– Αποδυναμώνονται υπηρεσίες, όπως η παροχή συντάξεων που θα περάσουν σε ιδιωτικές εταιρείες.
– Εκφυλίζονται οι μισθοί και οι συντάξεις και ωθούνται οι πολίτες στην ιδιωτική ασφάλιση.
– Αναλαμβάνουν οι ιδιώτες την εκπόνηση σχεδίων πόλεων και προγραμμάτων ανάπτυξης, ακόμη και την…επίβλεψη δημόσιων έργων με μοναδική υποχρέωση την (τάχα!…) «έγκριση» από τις κρατικές υπηρεσίες.
– Πωλούνται οδικές αρτηρίες, αεροδρόμια, λιμάνια, σιδηροδρομικά δίκτυα και άλλες στρατηγικής σημασίας υποδομές σε ιδιώτες.
– Πωλούνται κτίρια του δημοσίου που στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες σε ιδιώτες, τα οποία στη συνέχεια νοικιάζει από αυτούς το δημόσιο: σε δέκα χρόνια ο ιδιώτης έχει εισπράξει από τα νοίκια το ποσό που έδωσε για την αγορά και το δημόσιο «είναι στο νοίκι»…
Ο κατάλογος είναι συνεχής και κάθε μέρα και κάτι νέο «πωλείται», είτε είναι υλικό αγαθό είτε υπηρεσία.
Σε κάθε κοινωνικό σύστημα κράτος χωρίς εξουσία σημαίνει αυτοδιάλυση του ίδιου του κοινωνικού συστήματος· η σχέση του ιδιωτικού με τον κρατικό τομέα εκφράζει τον βαθμό αποσύνθεσης του ίδιου του συστήματος.
Ο Γεώργιος Μ. Σαρηγιάννης είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου
