Μια τηλεφωνική συνομιλία με τον leader των θρυλικών Jethro Tull.
«Kαληµέρα, είµαι ο Ίαν Άντερσον και περίµενα το τηλεφώνηµά σας» ακούγεται από την άλλη άκρη της γραµµής στο σπίτι του στη νοτιοδυτική Αγγλία, όπου πέρασε αποµονωµένος τις µέρες της καραντίνας. Αφορµή για τη συνοµιλία µας µε τον ιδρυτή των Jethro Tull είναι η συναυλία τους στις 12 Σεπτεµβρίου στην Τεχνόπολη. Οσο σχηµάτιζα τον αριθµό του σκεφτόµουν πώς µέσα σε τόσο λίγο χρόνο µπορείς να κυκλώσεις έναν άνθρωπο που παίζει φλάουτο στο ένα πόδι, που σε έχει κάνει να χτυπιέσαι µε το «Locomotive breath», να δακρύζεις µε τον άστεγο «Aqualung», να αναρωτιέσαι τι ακούς στο κονσεπτικό «Thick as a brick». «Κύριε Άντερσον, να ξεκινήσουµε την κουβέντα µε τον καιρό, έτσι σαν να µιλούσαµε και χτες;». Κάπως έτσι η συζήτηση αρχίζει τυπικά βρετανικά –«όταν έρθω στην Ελλάδα θα φοράω µεγάλο καπέλο και αντηλιακό»– και καταλήγει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Διαβάζω ότι ξέρετε µπουζούκι. Ωστόσο δεν σας έχω δει να παίζετε σε κάποιο live σας.
Είναι από τα πολλά όργανα που χρησιµοποιώ περιστασιακά σε ηχογραφήσεις, αλλά δεν το παίρνω στη σκηνή. Στα live δεν µου αρέσει να έχω πολλά πράγµατα δίπλα µου. Συνήθως έχω µαζί µου µια µικρή κιθάρα που χωράει στην τσάντα µου και κάποια εξαρτήµατα για να συνδέω ασύρµατα το φλάουτο. Γενικώς ταξιδεύω ελαφρύς. ∆εν θα µε δείτε λοιπόν να παίζω µπουζούκι ζωντανά, τουλάχιστον όχι σε αυτήν τη ζωή.
Ούτως ή άλλως η εικόνα σας είναι συνδεδεµένη µε το φλάουτο, το οποίο παίζετε ενώ στέκεστε στο ένα πόδι. Πώς προέκυψε αυτή η συνήθεια;
Ξεκίνησα να παίζω φυσαρµόνικα µε τους Jethro Tull ενώ στεκόµουν στο ένα πόδι. Ειλικρινά δεν ξέρω γιατί το έκανα. Το ίδιο συνέβαινε και όταν έπαιζα φλάουτο. Οι πρώτοι δηµοσιογράφοι που παρακολούθησαν τα live µας έγραφαν «είναι ένας τύπος που στέκεται στο ένα πόδι και παίζει φλάουτο». Κάπως έτσι ξεκίνησε η φήµη και µε τον καιρό έγινε σήµα κατατεθέν, όπως το «βάδισµα της πάπιας» του Τσακ Μπέρι. Είναι καλό να σε θυµάται ο κόσµος για κάποια συγκεκριµένη κίνησή σου επί σκηνής. Ωστόσο ήταν κάτι που βγήκε αυθόρµητα. Τα πιο ωραία πράγµατα άλλωστε βγαίνουν από µέσα σου, δεν τα επινοείς, δεν τα αναλύεις, απλώς τα κάνεις και γίνονται µέρος αυτού που είσαι.
Ισχύει ότι σε κάποιο live σας ένας Ινδός δηµοσιογράφος διαµαρτυρήθηκε γιατί θεώρησε ότι µε τον τρόπο που παίζετε προσβάλλετε τον Κρίσνα;
Δεν ήταν ένας, ήταν πολλοί Ινδοί και όχι µόνο δηµοσιογράφοι. Παρεξηγήθηκαν γιατί πίστευαν ότι µιµούµουν τις ιερές στάσεις του θεού Κρίσνα. Την πρώτη φορά που πήγα στην Ινδία δεν είχα ιδέα ότι ο Κρίσνα απεικονίζεται να παίζει φλάουτο ενώ στέκεται στο ένα πόδι. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι στέκεται µε το ένα πόδι ελαφρώς σταυρωµένο πάνω στο άλλο. Και τα δύο πόδια δηλαδή πατούν στο έδαφος. Στην πορεία έψαξα και βρήκα ότι υπάρχουν παγκοσµίως αρκετά παραδείγµατα θεοτήτων και ηρώων που παίζουν φλάουτο στο ένα πόδι: θεότητες της Βόρειας και της Νότιας Αµερικής, ο αυλητής του Χάµελιν κ.ά. Είναι µια παράδοση που έρχεται µέσα από τους αιώνες, είµαι µέρος αυτής και υποψιάζοµαι ότι όσο ζω δεν θα υπάρξει άλλος γιατί όλοι θα θεωρήσουν ότι µε αντιγράφει. Υπό αυτή την έννοια είµαι ασφαλής για λίγα χρόνια ακόµη.
Είναι αλήθεια ότι πουλήσατε την πρώτη σας κιθάρα γιατί πιστεύατε ότι δεν θα γίνετε ποτέ τόσο καλός όσο ο Ερικ Κλάπτον;
Αλήθεια είναι.
Και; Απλώς τον ακούσατε να παίζει και είπατε «λυπάµαι, δεν µπορώ να παίξω έτσι, άρα εγκαταλείπω»;
Ηµουν 18 χρόνων τότε και έπαιζα µπλουζ, αυτοσχεδίαζα λιγάκι. Όταν άκουσα τον Κλάπτον κατάλαβα αµέσως ότι ήταν πολύ καλύτερος από εµένα. Στη συνέχεια ανακάλυψα τον Τζεφ Μπεκ, τον Ρίτσι Μπλάκµορ και τον Τζίµι Πέιτζ που ήταν πολύ σπουδαίοι κιθαρίστες και σκέφτηκα ότι θα µου έπαιρνε πολλά χρόνια να τους φτάσω, οπότε θα ήταν καλύτερο να µάθω να παίζω κάποιο άλλο όργανο. Είδα µπροστά µου λοιπόν ένα φλάουτο και χωρίς ιδιαίτερο λόγο είπα: «Θα το αντάλλαζα µε την κιθάρα µου». Ιδέα δεν είχα πώς παίζεται το φλάουτο. Για κάνα εξάµηνο δεν έπαιξα καθόλου. Μια µέρα του Δεκεµβρίου του 1968 κατάφερα να παίξω µια νότα και λίγα λεπτά µετά µια δεύτερη. Έπειτα από µισή ώρα είχα την µπλουζ κλίµακα και άρχισα να αυτοσχεδιάζω. Μια εβδοµάδα µετά ανέβηκα στη σκηνή.
Εχετε πει κατά καιρούς ότι εσείς και ο Φρανκ Ζάπα είστε οι µόνοι µουσικοί του ροκ που δεν κάνατε χρήση ναρκωτικών.
Είµαι πάντα δύσπιστος µε µουσικούς του ροκ που λένε ότι ποτέ δεν πήραν ναρκωτικά γιατί µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχεδόν όλοι έχουν πάρει. Στην περίπτωση του Φρανκ Ζάπα άνθρωποι που τον ήξεραν καλά και δούλεψαν µαζί του έλεγαν ότι δεν πήρε ποτέ παραισθησιογόνα, δεν κάπνιζε καν µπάφους. Απ’ όσο µπορώ να ξέρω εκείνος κι εγώ ήµασταν οι µόνοι για τους οποίους µπορείς να πεις µε πάσα βεβαιότητα ότι δεν πήραµε ναρκωτικά.
Πώς και δεν προέκυψε;
Το να µην παίρνεις ναρκωτικά είναι προσωπική απόφαση. Ετσι δεν ρισκάρεις την υγεία σου. Τα ναρκωτικά ευθύνονται για τον θάνατο πολλών µουσικών και καλλιτεχνών γενικότερα. Τέλος πάντων, αν δεν χρειάζεται να το κάνεις, για ποιον λόγο να πάρεις το ρίσκο; Η ζωή του Μάικλ Τζάκσον για παράδειγµα ήταν φριχτή γιατί εξαρτιόταν πλήρως από συνταγογραφηµένα βαριά ναρκωτικά χωρίς τα οποία δεν µπορούσε να ζήσει. Οι εθισµοί είναι επικίνδυνοι, ελέγχουν τη ζωή σου. Και καµιά φορά την τερµατίζουν κιόλας. Απολαµβάνω ένα ποτήρι ουίσκι ή µια µπίρα µετά το σόου και πριν από 30 χρόνια κάπνιζα. Ή µήπως ήταν 40; ∆εν θυµάµαι.
Δεν είχατε ποτέ την περιέργεια να δείτε την άλλη πλευρά;
Ξέρω πώς είναι η άλλη πλευρά γιατί συναναστράφηκα µε τέτοιο κόσµο. Οµως δεν επέλεξα να κάνω αυτό που έκαναν εκείνοι. Σε διάφορες φάσεις της ζωής µου έπρεπε να µπω σε λιµουζίνες, να µείνω σε κάτι τρελά γελοία ξενοδοχεία που άλλοι επέλεγαν για µένα, ενώ θα προτιµούσα κάτι πιο ήρεµο, χωρίς χολιγουντιανή λάµψη. Κάποιες φορές δεν έχεις επιλογή, οπότε πρέπει να το κάνεις. Αυτός πάντως είναι ο λόγος που δεν προσλαµβάνω µάνατζερ για τις περιοδείες µας, διότι δεν θέλω να µου λέει κάποιος άλλος πού θα µείνουµε, µε ποια αεροπορική εταιρεία θα πετάξουµε. Αυτές τις αποφάσεις προτιµώ να τις παίρνω µόνος µου. Με τη βοήθεια του κυρίου Google µπορώ να κλείσω πτήση, για ποιον λόγο να εξηγήσω σε κάποιον άλλο πώς να το κάνει;
Απ’ όσα συζητάµε καταλαβαίνω ότι χαράξατε την πορεία σας µε τα µεγάλα «όχι», µεταξύ των οποίων και η άρνησή σας να παίξετε στο Γούντστοκ. Γιατί δεν θέλατε να συµµετάσχετε;
Μια εβδοµάδα προτού ξεκινήσει το Γούντστοκ ο µάνατζερ που είχαµε µας είπε ότι µας είχαν καλέσει σε ένα τεράστιο φεστιβάλ. Ρώτησα τότε αν θα έχει πολλούς χίπις και ναρκωτικά και απάντησε θετικά. Αρνήθηκα να παίξουµε. Ούτε οι Led Zeppelin έπαιξαν. Εκείνη την εποχή είχαµε κλείσει µαζί τους συναυλίες αλλού στις ΗΠΑ και βασικά δεν βόλευε να επιστρέψουµε στη Νέα Υόρκη για να παίξουµε σε αυτό το χίπικο φεστιβάλ. Έπαιξαν όµως οι Ten Years After και είχαν τεράστια επιτυχία, όλοι τους λάτρεψαν. Σαράντα χρόνια µετά τους πέτυχα σε κάποιο φεστιβάλ κάπου στην Ευρώπη και κάποια στιγµή είδα κολληµένη στην πίσω πλευρά του μπάσου του Λίο Λάιονς λίστα µε τραγούδια. Ρώτησα τότε «τι θα παίξετε απόψε, Λίο;». Με κοίταξε και µου είπε: «Αυτή η λίστα είναι κολληµένη στο μπάσο µου από το Γούντστοκ». Με λίγα λόγια τα µόνα τραγούδια που µπορούσαν να παίζουν για το υπόλοιπο της ζωής τους ήταν εκείνα. ∆εν ήθελα να το κάνω αυτό, δεν ήθελα να τυποποιηθώ µε το να εµφανιστούµε στο Γούντστοκ. Ήταν πολύ νωρίς στην πορεία µας, µόλις είχαµε φτάσει για πρώτη φορά στην Αµερική. Αν είχαµε πάει στο Γούντστοκ, ίσως να είχαµε παίξει χάλια και η καριέρα µας να είχε τελειώσει. Ή θα µπορούσαµε να έχουµε παίξει πολύ καλά και το κοινό να µας λάτρευε και να ήµασταν στη θέση των Ten Years After, να είχαµε τυποποιηθεί ως η µπάντα του Γούντστοκ. Ίσως η άρνηση αυτή να ήταν µια από τις καλύτερες αποφάσεις στην πορεία µας.
Κι εσείς όµως δεν θα µπορούσατε να µην παίζετε ακόµη κοµµάτια από τα άλµπουµ «Aqualung» και «Thick as a brick».
Χαίροµαι που ο κόσµος ακόµη θυµάται αυτήν τη µουσική. Δεν θέλουµε να παίζουµε τα ίδια τραγούδια αλλά υπάρχουν πέντε έξι χωρίς τα οποία οι Jethro Tull δεν θα ήταν αυτό που είναι. Για µισή ώρα λοιπόν τα παίζουµε σε κάθε συναυλία µας, ενώ το υπόλοιπο σόου µας αλλάζει από χρόνο σε χρόνο.
Πάντα σας ενδιέφεραν οι άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο και ο ρόλος της θρησκείας στη διαµόρφωση της κοινωνίας. Πώς βλέπετε σήµερα τη στροφή της Ευρώπης και των ΗΠΑ στον συντηρητισµό;
Στη χώρα µου και την Αµερική υπάρχει ένα ποσοστό 50-50 µεταξύ των πολύ συντηρητικών εθνικιστών και των προοδευτικών. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης –αν και είναι πολύ γενικό αυτό– τα ποσοστά είναι 60-40 και 70-30 υπέρ των προοδευτικών, των ανθρώπων που πιστεύουν σε µια πιο διευρυµένη δηµοκρατία. Αυτό το 50-50 που ισχύει στη χώρα µου και στις ΗΠΑ είναι πολύ άσχηµο. Αυτό είµαστε όµως. Δεν µπορώ να αλλάξω το ποσοστό. Θα προτιµούσα οι Βρετανοί να είχαµε παραµείνει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, να ήµασταν µέρος της προοδευτικής Ευρώπης, η οποία ωστόσο πρέπει να αναγνωρίσει ότι υπάρχει µια αυξανόµενη ανάγκη για ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας των κρατών που την αποτελούν.
Πώς ζείτε σήµερα;
Είµαι πολύ βαρετός, είµαι σαν τον πιο βαρετό θείο σας. ∆εν κάνω τίποτε επικίνδυνο, απλώς ζω µια ήσυχη ζωή. Ένας γεράκος που χρησιµοποιεί τα µέσα µαζικής µεταφοράς. Δεν οδηγώ αυτοκίνητο, δεν µου αρέσει να πετάω µε αεροπλάνο. ∆εν ζω ροκ εν ρολ ζωή, ποτέ δεν ζούσα. Κανείς δεν µου ρίχνει δεύτερη µατιά στον δρόµο. Είναι βολικό να είσαι έτσι γιατί κανείς δεν σε ενοχλεί, κανείς δεν καρφώνει το βλέµµα του πάνω σου. Έτσι ήµουν πάντα.
INFΟ
Οι Jethro Tull θα εμφανιστούν το Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου (21.30) στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων