Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάσισε να ανοίξει στους επιστήμονες την πόρτα για τα «τοξικά ζιζάνια» της γλυφοσάτης και του Roundup
Δεν έχουν τέλος οι δικαστικές ήττες της Monsantο. Στις 7 Μαρτίου 2019 δημοσιεύτηκε απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης βάσει της οποίας ακυρώθηκαν οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (ΕΑΑΤ) με τις οποίες η αρχή αρνήθηκε την πρόσβαση στις μελέτες τοξικότητας και καρκινογονικότητας της δραστικής ουσίας γλυφοσάτη. Η γλυφοσάτη περιέχεται σε ζιζανιοκτόνα, κυρίως στο ευρέως χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο Roundup της Monsanto, και έχει χαρακτηριστεί από τον Διεθνή Οργανισμό Ερευνών για τον Καρκίνο «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο».
Απόφαση προς «το συμφέρον του κοινού»
Η επίμαχη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επιτρέπει πλέον στο κοινό να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις εκπομπές στο περιβάλλον, τι απορρίπτεται ή τι προβλέπεται ότι θα απορριφθεί στο περιβάλλον, αλλά και να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον κινδυνεύει να επηρεαστεί από τις εν λόγω εκπομπές. Το γεγονός πως δικαστική απόφαση στέκεται στο ότι το κοινό πρέπει να «κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον κινδυνεύει από τις εν λόγω εκπομπές» αναφορικά με τη γλυφοσάτη είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικό, αφού πλήθος επιστημονικών μελετών κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την επικινδυνότητα της επίμαχης ουσίας.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εκδίκασε δύο υποθέσεις με τις οποίες ζητούνταν από την ΕΑΑΤ πρόσβαση στα αποτελέσματα των μελετών της αρχής αναφορικά με τον καθορισμό της αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης γλυφοσάτης και της καρκινογονικότητάς της. Και στις δύο περιπτώσεις η ΕΑΑΤ αρνήθηκε, θεωρώντας μεταξύ άλλων ότι «η γνωστοποίηση των πληροφοριών αυτών θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στα εμπορικά και οικονομικά συμφέροντα των επιχειρήσεων που είχαν υποβάλει τις εκθέσεις μελετών, δεν συνέτρεχε υπερισχύον δημόσιο συμφέρον το οποίο να δικαιολογεί τη γνωστοποίηση, δεν συνέτρεχε υπερισχύον δημόσιο συμφέρον για τη γνωστοποίηση των τμημάτων των μελετών στα οποία ζητούσαν πρόσβαση οι προσφεύγοντες, καθόσον τα τμήματα αυτά δεν αποτελούσαν πληροφορίες που “αφορούν εκπομπές στο περιβάλλον”, κατά την έννοια του κανονισμού αυτού».
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο όμως έκρινε ότι οι ζητηθείσες μελέτες «αφορούν τον καθορισμό της καρκινογονικότητας και της τοξικότητας μιας πράγματι παρούσας στο περιβάλλον δραστικής ουσίας», καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η ΕΑΑΤ «δεν μπορεί να υποστηρίζει ότι οι ζητηθείσες μελέτες δεν αφορούν πραγματικές εκπομπές ούτε τις συνέπειες πραγματικών εκπομπών». Ως αποτέλεσμα, στη δικαστική απόφαση αναγράφεται πως «το συμφέρον του κοινού να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες σχετικά με τις εκπομπές στο περιβάλλον έγκειται ακριβώς όχι μόνο στο να γνωρίζει τι απορρίπτεται ή τι προβλέπεται ότι θα απορριφθεί στο περιβάλλον, αλλά και στο να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο το περιβάλλον κινδυνεύει να επηρεαστεί από τις εν λόγω εκπομπές».
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύτηκαν προ ολίγων ημερών από το Περιβαλλοντικό Ινστιτούτο του Μονάχου, η γλυφοσάτη εντοπίστηκε σε συνολικά 14 γνωστές γερμανικές μπίρες. Το υψηλότερο ποσοστό γλυφοσάτης εντοπίστηκε στην μπίρα Hasseröder με 29,75 μικρογραμμάρια ανά λίτρο ενώ το ανώτατο επιτρεπτό όριο της εν λόγω ουσίας σε ένα λίτρο υγρού είναι 0,1 μικρογραμμάριο. Πρόσφατες έρευνες έχουν εντοπίσει ακόμη τη γλυφοσάτη στον οργανισμό έγκυων γυναικών, σε σνακ, δημητριακά, κρασιά, σάλτσα σόγιας, μητρικό γάλα, παιδικά εμβόλια, ταμπόν και σε άλλα τρόφιμα και καρυκεύματα. Μάλιστα, στην Αμερική όλα τα δείγματα μελιού που δοκιμάστηκαν από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων περιείχαν κατάλοιπα γλυφοσάτης, σε ορισμένες περιπτώσεις σε διπλάσιο ποσοστό από το σχετικό όριο που έχει οριστεί στην ΕΕ.
Νομικός πόλεμος με ακτιβιστές
Η επίμαχη δικαστική απόφαση δεν είναι η πρώτη ήττα της αμερικανικής πολυεθνικής στις δικαστικές αίθουσες. Η Monsanto είδε προ ολίγων μηνών να απορρίπτεται από το δικαστήριο της Νέας Υόρκης η αγωγή που είχε υποβάλει εναντίον της διαδικτυακής ακτιβιστικής πλατφόρμας Avaaz. Μέσω της αγωγής η Monsanto, η οποία πρόσφατα εξαγοράστηκε από την γερμανική Bayer αντί 66 δισ. δολαρίων, ουσιαστικά αξίωνε να της επιδοθούν τα ονόματα και οι διευθύνσεις e-mail του περίπου 1,4 εκατομμυρίου πολιτών οι οποίοι είχαν ταχθεί ενάντια στις πρακτικές της μέσω της υπογραφής τους στην πλατφόρμα.
Η απόρριψη της αγωγής αποτελεί ιδιαιτέρως ενθαρρυντικό νέο όχι μόνο επειδή απέτρεψε μια πρωτοφανή και γιγαντιαία παραβίαση προσωπικών δεδομένων, αλλά κυριότερα επειδή εμπόδισε την προσπάθεια της Monsanto να εκφοβίσει τους ακτιβιστές και να τους αποθαρρύνει να συνεχίσουν το έργο τους. Ολα αυτά ενόσω η Monsanto καλείται να αντιμετωπίσει χιλιάδες αντίστοιχες αγωγές που απειλούν ευθέως τη βιωσιμότητά της.
Η Monsanto ξεκίνησε τον νομικό πόλεμο εναντίον της Avaaz τον Φεβρουάριο του 2018, αποστέλλοντας δικαστικό ένταλμα βάσει του οποίου ζητούσε όλες τις διευθύνσεις προσωπικών e-mail, τις σημειώσεις και τα αρχεία που διατηρούσε η Avaaz για την πολυεθνική, καθώς και τα ονόματα και τα e-mail όσων έχουν υπογράψει στις εκστρατείες εναντίον αυτής. Ενα άνευ προηγουμένου φακέλωμα.
Εφόσον η αγωγή γινόταν δεκτή, η Monsanto θα αποκτούσε όλα τα έγγραφα που κατέχει η Avaaz, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και αναφορές για το συστατικό γλυφοσάτη. Οι δικηγόροι της Avaaz κρίνουν ότι η πραγματική πρόθεση της Monsanto είναι η ενημέρωση σχετικά με τη στρατηγική που ακολουθεί η Avaaz στην πολύχρονη εκστρατεία που πραγματοποιεί εναντίον της πολυεθνικής.
Τελικά το δικαστήριο της Νέας Υόρκης απέρριψε το ένταλμα στο σύνολό του, κρίνοντας πως εάν εφαρμοζόταν, θα είχε «τρομακτικές συνέπειες», καθώς και ότι «κανένας δεν θα ήθελε τη δημοσιοποίηση των προσωπικών στοιχείων και δραστηριοτήτων του». Μολονότι πρόκειται για αυτονόητη απόφαση, αφού οποιαδήποτε διαφορετική ετυμηγορία θα αποτελούσε κατάφωρη παραβίαση προσωπικών δεδομένων, έγινε δεκτή με μεγάλη χαρά από τα μέλη της Avaaz.
Αποζημίωση 290 εκατ. δολαρίων σε αγρότη
Δεν ήταν η μοναδική φορά που η Monsanto βρέθηκε στο προσκήνιο το τελευταίο διάστημα, αφού τον γύρο του κόσμου έκανε στις αρχές του περασμένου Αυγούστου η είδηση της καταδίκης της πολυεθνικής από το δικαστήριο του Σαν Φρανσίσκο λόγω του ζιζανιοκτόνου Roundup. Το επίμαχο σκεύασμα χρησιμοποιείται ήδη από τη δεκαετία του 1970. Η ουσία γλυφοσάτη που εμπεριέχει έχει χαρακτηριστεί τοξική από πλήθος περιβαλλοντικών οργανώσεων και επιστημονικών μελετών, ενώ παράλληλα μολύνει το περιβάλλον και καταστρέφει τη χλωρίδα και την πα- νίδα αυξάνοντας την ανθεκτικότητα των ζιζανίων στο ζιζανιοκτόνο. Λόγω της γλυφοσάτης επηρεάζεται και ο άνθρωπος μέσω της τροφικής αλυσίδας. Ακόμη, έχει εντοπιστεί στο σύνολο των υδροφόρων πηγών της Ευρώπης και σε περισσότερο από το 35% των αγροτικών εδαφών της.
Ο κηπουρός που σήκωσε ανάστημα στον γίγαντα
Ο Αμερικανός αγρότης Ντιγουέιν Τζόνσον στράφηκε εναντίον της Monsanto με την κατηγορία ότι το ανίατο λέμφωμα μη Hodgkin με το οποίο διαγνώστηκε το 2016 – σε ηλικία 46 ετών– οφείλεται στο Roundup. Ο Ντ. Τζόνσον ράντιζε σχολικές εκτάσεις σε προάστιο της Καλιφόρνιας τόσο με το Roundup όσο και με το RangerPro, την πιο επαγγελματική έκδοσή του, που επίσης παρασκευάζεται από τη Monsanto. Ο αγρότης αξίωνε αποζημίωση 400 εκατ. δολαρίων, αφού υποστήριζε ότι τα ζιζανιοκτόνα της Monsanto ευθύνονται για την εμφάνιση του καρκίνου του και –κυριότερα– ότι η αμφιλεγόμενη πολυεθνική είχε αποκρύψει εν γνώσει της την επικινδυνότητά τους. Οι ένορκοι αποφάνθηκαν ότι όντως η Monsanto ενήργησε κακόβουλα, ενώ τα δύο ζιζανιοκτόνα που παράγει συνέβαλαν «σημαντικά» στην εκδήλωση της ασθένειας του Ντ. Τζόνσον. Ως αποτέλεσμα η Monsanto κλήθηκε να καταβάλει 250 εκατ. δολάρια ποινική αποζημίωση στον θιγόμενο κηπουρό και 39,2 εκατ. δολάρια σε αντισταθμιστικούς τόκους.
Η Monsanto δήλωσε ότι θα ασκήσει έφεση κατά της απόφασης, όμως στο άκουσμα και μόνο της είδησης για την αποζημίωση που καλείται να καταβάλει υπέστη μεγάλη οικονομική ζημιά, αφού η μετοχή της Bayer κατέγραψε άμεσα πτώση της τάξης του 14% στο χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, που μεταφράζεται σε χρηματιστηριακές απώλειες περίπου 14 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με αναλυτές, αυτό μπορεί να είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου για την Bayer-Monsanto, αφού οι περίπου 4.000 αγωγές πολιτών που εκκρεμούν προς εκδίκαση και αφορούν τη γλυφοσάτη μπορεί να απειλήσουν ευθέως το μέλλον της.
Αξίωση αποζημίωσης και από το Βιετνάμ
Αξίζει να σημειωθεί ότι λίγες ημέρες μετά τη συγκεκριμένη καταδίκη το υπουργείο Εξωτερικών του Βιετνάμ απαίτησε από αμερικανικές εταιρείες –μεταξύ των οποίων και η Monsanto– να αποζημιώσουν τα θύματα του «πορτοκαλί παράγοντα» που χρησιμοποιήθηκε από τον στρατό των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ. Η Monsanto ήταν μεταξύ των παρασκευαστριών εταιρειών του «πορτοκαλί παράγοντα», ενός φριχτού χημικού όπλου που σκότωσε ή ακρωτηρίασε περίπου 400.000 ανθρώπους. Υπολογίζεται ότι περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι γεννήθηκαν με γενετικές ανωμαλίες και ένα εκατομμύριο με αναπηρία ή κάποιο πρόβλημα υγείας.
