Τα θέατρα ήταν από τους πρώτους χώρους που έκλεισαν οι πόρτες τους όταν άρχισε η εξάπλωση της Covid -19. Τα φώτα έσβησαν, τα καθίσµατα άδειασαν, οι σκηνές πάγωσαν από τη σιωπή. Το διαδίκτυο γέµισε µε αξιόλογες θεατρικές παραστάσεις και προτάσεις, αλλά η µαγεία δεν κατάφερε να «σπάσει» τις οθόνες και να γεµίσει τα σαλόνια µε ζεστασιά. Η πραγµατική επαφή εκτοπίστηκε και η διάδραση ξέφυγε από την τροχιά της. Το θέατρο δεν είναι µοναχική υπόθεση. Κάθε παράσταση είναι αποτέλεσµα συλλογικής δουλειάς που περιλαµβάνει πολλές ειδικότητες: σκηνοθέτες, ηθοποιούς, βοηθούς παραγωγής, φωτιστές, ηχολήπτες, ταξιθέτες, σκηνογράφους και ηλεκτρολόγους.
Οι εργαζόµενοί του έµειναν µετέωροι και εκτεθειµένοι από τις κυβερνητικές αποφάσεις. Χρειάστηκαν συνεχόµενες κινητοποιήσεις και πιέσεις για να δεχτεί η κυβέρνηση να τους εντάξει στο βοήθηµα ειδικού σκοπού. Ωστόσο το πιο µεγάλο και ευάλωτο κοµµάτι του κλάδου παρέµεινε αποκλεισµένο από την ενίσχυση. Αυτοί που δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν τα 50 αναγκαία ένσηµα το 2018 δεν µπορούν να λάβουν το βοήθηµα, όπως και όσοι συγκέντρωσαν πάνω από 210 ένσηµα για το 2018. Το ΥΠΠΟ έχει αποκαλύψει τις προθέσεις του για τον πολιτισµό που οραµατίζεται. Θέατρο για τους ισχυρούς, γι’ αυτούς που θα καταφέρουν να επωφεληθούν από την πρωτόγνωρη κατάσταση και «να κάνουν την κρίση ευκαιρία». Οι πραγµατικοί άνθρωποι του θεάτρου όµως συνεχίζουν να αγωνιούν και να διεκδικούν µε επιµονή τούς όρους της υλικής επιβίωσής τους για την επόµενη µέρα.
Ενα πανηγύρι στο οποίο δεν πρόκειται να συμμετάσχω
Του Θανάση Παπαγεωργίου
Σκηνοθέτη – ηθοποιού
Θα ήµουν ανόητος να αισιοδοξώ για την αυριανή µέρα. ∆εν είναι η σοβαρότητα της επιδηµίας – πανδηµίας, είναι το πολιτικο-κοινωνικο-οικονοµικό πλαίσιο της εποχής που καθορίζει την «εξέλιξή» της διαµορφώνοντας τον τρόπο αντιµετώπισής της. Πιστεύω ότι πολλοί τρίβουν ικανοποιηµένοι τα χέρια τους µε τον εγκλεισµό, την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, την εργασία από το σπίτι, τις κάθε είδους τηλεδιασκέψεις κ.λπ. Νιώθω –και είµαι ως ένα σηµείο βέβαιος– ότι την επιδηµία θα την εκµεταλλευτεί η επικρατούσα νοοτροπία προσπαθώντας να κερδίσει όσο γίνεται περισσότερα. Αλλωστε είναι γνωστό ότι κάθε επιδηµία, πανδηµία ή φυσική καταστροφή τις περιµένουν πώς και πώς τα µαύρα κοράκια µε τα νύχια τα γαµψά για να επωφεληθούν. Μια πρώτη γεύση πήραµε από τις πρώτες δηλώσεις των µεγάλων κορακιών ότι η πρωταρχική σκέψη τους είναι η οικονοµία, ενώ ασθένειες και θάνατοι έπονται. Και αυτό θα συµβεί. Ζούµε σε άγριες καπιταλιστικές εποχές και οι µεθοδεύσεις αντιµετώπισης της επιδηµίας θα λειτουργήσουν µε στόχο την πλήρη επικράτηση της καπιταλιστικής λογικής.
Το θέατρο δεν θα µείνει αλώβητο επειδή οι τέχνες βρίσκονται πάντοτε στο στόχαστρο τέτοιων λογικών καθώς ενοχλούν και τώρα είναι εκπληκτική ευκαιρία για τον απόλυτο έλεγχό τους. ∆εν µπορώ να φανταστώ πώς είναι δυνατόν να αντικατασταθεί η προσωπική επαφή του ηθοποιού µε το κοινό του. Μου είναι αδιανόητο˙ και αν συµβεί αυτό, δεν θα ονοµάζεται θέατρο αλλά κάπως αλλιώς. Φυσικά η επικρατούσα λογική –µε απείρου κάλλους λαϊκίστικες δικαιολογίες περί προσφοράς και «πνευµατικής τροφής στις δύσκολες ώρες του εγκλεισµού»– έσπευσε να καλύψει αυτή την έλλειψη προσφέροντας µαγνητοσκοπηµένες παραστάσεις, περιφορές τραγουδιστών πάνω σε φορτηγά, παρηγορητικές συµπαραστάσεις από αστέρες της εποχής και άλλα πολλά. Θεωρώ τον αληθινό καλλιτέχνη πολύ σοβαρή περίπτωση και δεν µπορώ να ενδώσω σε αυτό το πανηγύρι.
——————————————————-
Επικοινωνιακό πυροτέχνημα το επίδομα
Της Ελεάνας Γεωργούλη, Σκηνοθέτριας – ηθοποιού
Η πανδηµία ήρθε αναπάντεχα στη ζωή όλων µας. Παραστάσεις που ετοιµάζονταν επί σειρά µηνών κατέβηκαν προτού καν αρχίσουν. Και το µέλλον αποκαρδιωτικό: δεν φαίνεται να ανοίγουν τα θέατρα πριν από τον Γενάρη του 2021. Στον ψυχισµό του ηθοποιού η απώλεια γράφει διπλά. Το ένα σκέλος είναι καθαρά πρακτικό/βιοποριστικό γιατί χάσαµε τις δουλειές µας και δεν ξέρουµε πότε θα επιστρέψουµε. Γνωρίζουµε ότι θα επέλθει ύφεση. Το άλλο σκέλος είναι υπαρξιακό/οντολογικό: η δουλειά για εµάς είναι τρόπος ζωής. Κουρδίζεις κυτταρικά την ύπαρξή σου πάνω στο υλικό ενός ρόλου, µιας δραµατουργίας, των συγκεκριµένων συνεργατών. Γκρεµίζεις αντιστάσεις για να βουτήξεις. Μένεις ευάλωτος και αναζητάς ισορροπίες. Η διακοπή τσάκισε αυτή την εσωτερική διαδροµή. Μας άφησε µετέωρους. Και δεν το λέω πριγκιπικά. Γνωρίζω πως τα πράγµατα είναι επείγοντα. Οµως υπάρχει µια ροµαντική διάσταση στο επάγγελµα, όπως και σε πολλά ακόµη επαγγέλµατα, και αν θέλετε ο ροµαντισµός είναι προέκταση όχι µόνο υπαρξιακής άλλα και ηθικής και ιδεολογικής απάντησης στον κόσµο που ζούµε.
Η κυβέρνηση τώρα εξαιρεί µε σαθρά κριτήρια από το επίδοµα σωρεία συναδέλφων. Χαρακτηριστικό παράδειγµα η ρήτρα για το εποχικό του 2019. Θεωρούν ότι όποιος είχε αρκετά ένσηµα το 2018 έχει ακόµη λίπος να κάψει και εν µέσω της πανδηµίας. Οταν οι επιπτώσεις στον κλάδο θα είναι µακροχρόνιες. Οταν θα έπρεπε να θεσπίζεται σταθερό πρόγραµµα επιδοτούµενης ανεργίας για όλους. Μιλάµε για κούφιο επικοινωνιακό πυροτέχνηµα και θα είναι ντροπή αν δεν αλλάξει η γραµµή. Επιµένω ωστόσο πως παρά την αντιξοότητα, η συνθήκη σπρώχνει σε µια ουσία. Βλέπω τους µαθητές µου –µπορεί να τους λείπει η διάδραση αλλά είναι εκεί– να δηµιουργούν από τα δωµάτιά τους, να καταγράφουν, να µοιράζονται, να πολεµούν.
——————————————————-
Γνωρίζει η κυβέρνηση των αρίστων;
Του Κωνσταντίνου Μπιμπή, Ηθοποιού – σκηνοθέτη
Προσωπικά δεν θα ήθελα να αναλωθώ στα ψυχικά κόστη αυτής της καραντίνας και στους τρόπους µε τους οποίους, όπως ο καθένας µας έτσι κι εγώ, προσπάθησα να τα αντιµετωπίσω. Θα ήθελα να αναρωτηθώ σχεδόν ρητορικά και δηµοσίως για ένα δυο πραγµατάκια σχετικά µε τις µέρες που έρχονται, µιλώντας για τον κλάδο µας που τον έχω γνωρίσει ως ηθοποιός εδώ και δέκα χρόνια και ως θεατρικός επιχειρηµατίας τα τελευταία τέσσερα.
Γνωρίζει η κυβέρνηση των αρίστων ότι τα µικροµεσαία θέατρα της Αθήνας είναι αυτά που µέσα από αγώνα, κόπο και θυσίες κόντρα σε ένα εχθρικό κράτος έχουν κρατήσει ψηλά τον καλλιτεχνικό πήχη όλα αυτά τα χρόνια; Γνωρίζει ότι το κλείσιµό τους εν µέσω σεζόν (και ορθά όσον αφορά τη δηµόσια υγεία) ισοδυναµεί µε την οικονοµική τους καταστροφή; Γνωρίζει ότι η θεατρική σεζόν της Αθήνας χωρίζεται παραδοσιακά σε δύο µέρη και πως το δεύτερο µισό της χάθηκε εντελώς, µε αποτέλεσµα δεκάδες παραγωγές χιλιάδων ευρώ να παγώσουν προτού προλάβουν να εισπράξουν ούτε το 10% των εξόδων της παραγωγής τους;
Γνωρίζει ότι σε συνδυασµό µε τα λειτουργικά έξοδα του ίδιου του θεάτρου αυτό είναι κάτι που ελάχιστοι µπορούν να αντέξουν σε µια ήδη κακή εισπρακτικά σεζόν που τους ανάγκασε προ πανδηµίας να εξαντλήσουν όλους τους τυχόν αποταµιευµένους πόρους τους για να πληρωθούν έστω οι άνθρωποί τους; Γνωρίζει ότι οι γνωστοί/άγνωστοι ηµιµαφιόζοι του χώρου του θεάµατος ήδη έχουν βγει παγανιά και µαζεύουν θέατρα; Γνωρίζει τι επιπτώσεις θα έχει στον πολιτισµό της χώρας ένα θεατρικό µέλλον µόνο µε κρατικές παραγωγές και µεγαλοεπιχειρηµατίες που στοχεύουν –όπως έκαναν πάντα– σε φτηνά µιουζικαλοειδή θεάµατα που θα φέρουν φράγκα στα ταµεία, υπονοµεύοντας τη λαϊκή νοηµοσύνη και το γούστο µας;
Αν γνωρίζει τα παραπάνω, γιατί µέχρι στιγµής δεν έχουµε ακούσει ούτε µια κουβέντα για τη στήριξη αυτών των επιχειρήσεων; Γιατί τηρείται σιγή ιχθύος και µοιράζονται 800άρια σαν ελεηµοσύνη, µε τη σαφή µάλιστα επικοινωνιακή υπόνοια ότι και πολλά µας είναι; Θα αφήσουν τα θέατρα αυτά να καταρρεύσουν και να συµπαρασύρουν τόσες και τόσες ειδικότητες και επαγγελµατίες στην πείνα; Μια κυβερνητική πολιτική µπορεί να είναι αντιλαϊκή. Αυτό το ξέραµε και το περιµέναµε λίγο πολύ. Τώρα µένει να δούµε αν θα είναι και εγκληµατική.
——————————————————-
Το υπουργείο Πολιτισμού
είναι τουλάχιστον ανεπαρκές
Του Αρη Λάσκου, Σκηνοθέτη – ηθοποιού
Ας µιλήσουµε πρακτικά: χάθηκαν τρεις σεζόν (δεύτερη – Μαΐου – φεστιβαλική). Κανείς δεν µπορεί να προβλέψει τι θα γίνει του χρόνου: πώς θα µας επηρεάσουν οι υγειονοµικοί κανόνες, η πίεση στον προγραµµατισµό από τις παραγωγές που εκκρεµούν, το ενδεχόµενο δεύτερου κύµατος της πανδηµίας. Απέναντι σε αυτό βλέπουµε το υπουργείο Πολιτισµού τουλάχιστον ανεπαρκές· είτε ανακοινώνει αναιµικά σχέδια στήριξης (µε προσκλήσεις παραγωγής νέων έργων!) είτε αγνοεί τις συνθήκες του σύγχρονου πολιτισµού στην Ελλάδα. Ενα µόνο παράδειγµα: οι αστικές µη κερδοσκοπικές εταιρείες –το σύνολο σχεδόν των θεατρικών θιάσων– εξαιρούνται από τις ρυθµίσεις!
Ας µιλήσουµε όµως και καλλιτεχνικά: ακόµη κι αν όλα αυτά λύνονταν ως διά µαγείας, τι θα πούµε ύστερα από αυτή την εµπειρία; Με ποιον τρόπο θα µιλήσουµε; Ποιο έργο θα ακουµπήσει πάνω στην ψυχή ενός κοινού φοβισµένου, τροµαγµένου, έγκλειστου για δύο µήνες; Σκεπτόµενος υπό αυτό το πρίσµα συχνά µου κόβεται η ανάσα. Οµως δεν απελπίζοµαι. Γιατί είδα να ανοίγει επιτέλους µια κουβέντα. Να µιλάµε πιο οργανωµένα για όλα τα κακώς κείµενα του χώρου µας. Αυτά που σε τέτοιες ακραίες συνθήκες µάς αφήνουν έκθετους. Και µόνους. Και διέγνωσα κάποιες προσπάθειες συλλογικής οργάνωσης. Μιας αλληλεγγύης. Που αναπόφευκτα θα επηρεάσει και την καλλιτεχνική δηµιουργία.
Κι αυτό εύχοµαι τελικά. Να πάρουµε ένα µάθηµα από αυτήν τη ζοφερή πραγµατικότητα. Είµαστε όλοι συνδεδεµένοι, συνυπεύθυνοι, ο καθένας στο κοµµάτι που του αναλογεί. Μέχρι να ξυπνήσει το –όποιο– υπουργείο και να ασχοληθεί µε τα ουσιαστικά ζητήµατα, πώς εµείς προστατεύουµε την τέχνη µας; Τους συναδέλφους µας; Θα ξαναδεχτούµε να δουλέψουµε απλήρωτοι; Χωρίς συµβάσεις; Με κάθε κόστος; Θα φωνάξουµε απέναντι στα κακώς κείµενα; Θα περιφρουρήσουµε το «µαζί» αντί για το «εγώ»;
——————————————————-
Ανακαλύπτοντας ξανά τον Σεφέρη
Της Παναγιώτας Βλαντή, Ηθοποιού
Οταν είχα δει το «Contagion» του Στίβεν Σόντεµπεργκ είχα πει πόσο τραβηγµένο ήταν το σενάριο και ότι αυτό δεν θα το ζήσουµε ποτέ. Το ζούµε τώρα!
Μετά το αρχικό σοκ ξυπνάει το αίσθηµα της επιβίωσης της δικής σου και των κοντινών σου ανθρώπων. Η λέξη σεβασµός αποκτά βαθύτερο νόηµα. Και τώρα σπίτι, άλλα όχι µόνοι. Ξαναβρίσκεις απλά πράγµατα που είχες ξεχάσει ή δεν προλάβαινες να κάνεις σχολαστικά. Καθαριότητα, ξεκαθάρισµα στα συρτάρια, στις ντουλάπες, τις βιβλιοθήκες, στα υπόγεια. Είναι πολύτιµα τα 15 λεπτά στο πρωινό για να πιεις τον καφέ σου χαλαρά και χωρίς άγχος. Ξαναβλέπεις και ξανασυστήνεσαι µε τους οικείους σου.
Από την άλλη, επαγγελµατικά και οικονοµικά όλα µοιάζουν δύσκολα. Αν όµως σκεφτούµε τις απώλειες που άφησε ο ιός, ψιθυρίζω «είτε βραδιάζει είτε φέγγει µένει λευκό το γιασεµί», ανακαλύπτοντας ξανά τον Σεφέρη.
——————————————————-
Η ζωή χωρίς εισόδημα είναι άνισος πόλεμος
Του Στέλιου Πλασκασοβίτη, Ηλεκτρολόγου στο θέατρο Αλφα
∆ιανύουµε ίσως µια από τις χειρότερες περιόδους και όλοι οι κλάδοι υποφέρουν. Τα θέατρα ήταν από τους πρώτους χώρους που µε κυβερνητική εντολή έκλεισαν από τη µια µέρα στην άλλη. Αυτό σηµαίνει ότι όλοι βρεθήκαµε άνεργοι εν µια νυκτί. Η ζωή χωρίς εισοδήµατα είναι άνισος πόλεµος, οπότε µιλάµε για µια εφιαλτική περίοδο που θα κρατήσει όσο δεν δουλεύουµε. Παράλληλα διαπιστώνουµε ότι θα χαθεί και η καλοκαιρινή σεζόν (περιοδείες κ.λπ.), άρα δυσκολεύει και αλλάζει ακόµη περισσότερο η καθηµερινότητά µας. Η κυβέρνηση έδωσε µόνο σε κάποιους το επίδοµα, αλλά γιατί όχι σε όλους τους εργαζόµενους; Και γιατί τόσο ευτελές ποσό; Αυτοί που έχουν οικογένειες πώς θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της καθηµερινότητας; Η κυβέρνηση δεν στηρίζει όπως θα έπρεπε τις τέχνες· στηρίζει επιµέρους και επιλεκτικά. Ολοι οι εργαζόµενοι/ες του θεάµατος και του θεάτρου βρίσκονται στον αέρα και κανένας µας δεν ξέρει πότε θα δουλέψει ξανά και πού. Ας ελπίσουµε µε το πέρας αυτής της κατάστασης να βρεθούµε στις θέσεις µας ή έστω να έχουµε δουλειά, γιατί κάποια θέατρα ήδη ανακοίνωσαν πως δεν θα λειτουργήσουν καθόλου την επόµενη σεζόν. Και οι εργαζόµενοί τους; Τι θα απογίνουν; Σίγουρα η ζωή µας δεν θα είναι όπως πριν, η κατάσταση αυτή θα αφήσει πολλές πληγές που θα πρέπει µόνοι µας να επουλώσουµε. Πράγµα πολύ δύσκολο…
