Είδαμε την παράσταση «Γκιακ», μια ιστορία αίματος και τιμής
«Γιατί καθαρός δεν είναι κανένας, μοναχά ο άπραγος». Αυτή είναι μια από τις χαρακτηριστικές φράσεις που ακούμε στην παράσταση «Γκιακ» –τη θεατρική μεταφορά της βραβευμένης συλλογής διηγημάτων του Δημοσθένη Παπαμάρκου– η οποία ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ντέλλα στο Θέατρο 104.
Κεντρικό θέμα του «Γκιακ» αποτελεί το συλλογικό τραύμα. Οι ηθοποιοί της παράστασης διάβασαν στο τέλος ένα αιχμηρό κείμενο για το έγκλημα στα Τέμπη.
Οι χαρακτήρες του «Γκιακ» είναι βετεράνοι της μικρασιατικής εκστρατείας και έκτοτε ζουν αντιμέτωποι με το ανεπούλωτο τραύμα του πολέμου. Οι ήρωες του έθνους δεν επέστρεψαν από το μέτωπο ούτε αλώβητοι ούτε περήφανοι όπως προτάσσει το κυρίαρχο ιστορικό αφήγημα. Τα χέρια τους δεν έμειναν καθαρά. Ζούνε διαρκώς με τις ενοχές και τον φόβο, ανακυκλώνοντας επώδυνες αναμνήσεις και πληγές. Ιστορίες βίας, αντρικής τιμής και εκδίκησης βρίσκονται στον πυρήνα του βιβλίου που καταγράφει θυσίες αίματος. Η σκηνοθεσία του Κ. Ντέλλα τοποθετεί τους ήρωες σ’ ένα άχρονο σκηνικό, σ’ ένα «καταφύγιο» που υπερβαίνει το περιβάλλον του βιβλίου και δημιουργεί νήματα και συνδέσεις με κάθε εποχή. Οι ήρωες επιβιώνουν ξεχασμένοι στη σιωπή τους. Εχουν εμφανή τα σημάδια του μετατραυματικού στρες. Το ηχητικό περιβάλλον του Αλέξανδρου Κτιστάκη συντονίζει τις εκρήξεις του φόβου και την αφήγηση των ιστοριών. Η εικόνα της ισχυρής αρρενωπότητας καταρρέει και δίνει χώρο σε εξομολογήσεις και αλήθειες.
Οι ηθοποιοί σπάνε τη σιωπή τους μόνο για να διηγηθούν τις ιστορίες τους. Μια μικρή λάμψη –όσο διαρκεί η αφήγηση– για να κλειστούν ξανά στο καταφύγιό τους. Κεντρικό μοτίβο στην παράσταση αποτελεί η ιστορία του μπαρμπα-Κώτσου, μιας οικείας αρσενικής φιγούρας που θα μπορούσαμε να συναντήσουμε σε κάθε χωριό, σε κάθε οικογενειακό τραπέζι. Ενας άνθρωπος που ηρωοποιεί τα βιώματα του πολέμου και διηγείται στα παιδιά ιστορίες από το μέτωπο. Οι υπόλοιπες αφηγήσεις είναι σπαρακτικές. Μια ιστορία εκδίκησης για την τιμή μιας γυναίκας που «χαλάστηκε» και δολοφονήθηκε, μια αγάπη ανάμεσα σε δύο άντρες καταδικασμένη να χαθεί ανάμεσα στον πόλεμο και την κοινωνική κατακραυγή, μια υπόσχεση για ένα γάμο που κατέληξε σε προδοσία. Ο πυκνός και δημώδης λόγος του συγγραφέα είναι γεμάτος θρύλους, ιστορίες και μύθους. Η απόδοση ενός τέτοιου βιβλίου στη θεατρική σκηνή είναι απαιτητική. Η εύστοχη σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ντέλλα και οι δυνατές ερμηνείες των τεσσάρων ηθοποιών στέκονται με ειλικρίνεια απέναντι στο έργο του Παπαμάρκου. Θέατρο «χειροποίητο» που ξεχωρίζει στις μικρές σκηνές της Αθήνας.
INF0:
Θέατρο 104 (Ευμολπιδών 104, Γκάζι), κάθε Παρασκευή & Σάββατο