Οι τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές εκτινάχθηκαν 6,8% τον Νοέμβριο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, καθώς το αυξανόμενο κόστος για τρόφιμα, ενέργεια, στέγαση και άλλα είδη προκάλεσε τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού των τελευταίων 39 ετών.
Ο πληθωρισμός επιφέρει βαρύ φορτίο στους καταναλωτές, ιδιαίτερα στα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα και ιδιαίτερα για τις καθημερινές ανάγκες. Έχει επίσης εξαλείψει τους υψηλότερους μισθούς που έχουν λάβει πολλοί εργαζόμενοι, περιέπλεξε τα σχέδια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να μειώσει τη βοήθειά της για την οικονομία και συνέπεσε με την υποτίμηση της δημόσιας υποστήριξης προς τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έχει λάβει μέτρα για να αμβλύνει τις πληθωριστικές πιέσεις.
Η άνοδος του πληθωρισμού οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων που προέκυψαν από την ταχεία ανάκαμψη από την πανδημική ύφεση: Μια πλημμύρα κυβερνητικών προγραμμάτων χρηματοδότησης, εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια από τη Fed και ελλείψεις εφοδιασμού σε εργοστάσια στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό. Οι κατασκευαστές έχουν επιβραδυνθεί από τη μεγαλύτερη από το αναμενόμενο ζήτηση των πελατών, τις διακοπές λειτουργίας που σχετίζονται με τον COVID και τα κατακλυσμένα λιμάνια εμπορευμάτων και ναυπηγεία.
Οι εργοδότες, που παλεύουν με τις ελλείψεις εργαζομένων, έχουν επίσης αυξήσει τους μισθούς και πολλοί από αυτούς έχουν αυξήσει τις τιμές για να αντισταθμίσουν το υψηλότερο κόστος εργασίας τους, αυξάνοντας έτσι τον πληθωρισμό, δημιουργώντας αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «σπιράλ αύξησης μισθών-τιμών».
Η άνοδος των τιμών που ξεκίνησε μόλις χτύπησε η πανδημία καθώς οι Αμερικανοί κολλημένοι στα σπίτια πλημμύρισαν με παραγγελίες τα εργοστάσια αγαθών, επεκτάθηκε στις υπηρεσίες: από τα ενοίκια διαμερισμάτων και τα γεύματα σε εστιατόρια μέχρι τις ιατρικές υπηρεσίες και την ψυχαγωγία. Ακόμη και ορισμένοι λιανοπωλητές που έχτισαν τις επιχειρήσεις τους γύρω από τη γοητεία των εξαιρετικά χαμηλών τιμών έχουν αρχίσει να τις αυξάνουν.
Τους τελευταίους 12 μήνες, το κόστος που πληρώνει μια τυπική αμερικανική οικογένεια έχει αυξηθεί κατά περίπου 4.000 δολάρια. Αν και το συνολικό εισόδημα των Αμερικανών έχει επίσης αυξηθεί από την πανδημία, μια νέα δημοσκόπηση διαπίστωσε ότι πολύ περισσότεροι άνθρωποι παρατηρούν υψηλότερο πληθωρισμό παρά υψηλότερους μισθούς. Τα δύο τρίτα λένε ότι τα κόστη του νοικοκυριού τους έχουν αυξηθεί μετά την πανδημία, σε σύγκριση με μόνο το ένα τέταρτο που λέει ότι τα εισοδήματά του έχουν αυξηθεί, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του Κέντρου Έρευνας Δημοσίων Υποθέσεων του Associated Press-NORC.
Σιωπηρή αλλαγή ρότας από Fed
Η άνοδος των τιμών κατά 6,8% για τους 12 μήνες που έληξαν τον Νοέμβριο ήταν η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση από την άνοδο 7,1% για το έτος που έληξε τον Ιούνιο του 1982. Εκείνη η άνοδος είχε σημειωθεί τη στιγμή που η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ είχε αυξήσει το επιτόκιο σε διψήφια ποσοστά στην προσπάθειά της να ανακόψει τον εκρηκτικό πληθωρισμό που προκλήθηκε από τα σοκ στις τιμές του πετρελαίου της δεκαετίας του 1970.
Η επιμονή του υψηλού πληθωρισμού εξέπληξε τη Fed, της οποίας ο πρόεδρος, Τζερόμ Πάουελ, χαρακτήριζε για μήνες ως «παροδικό φαινόμενο», μια βραχυπρόθεσμη συνέπεια του «μποτιλιαρίσματος» των αλυσίδων εφοδιασμού. Πριν από δύο εβδομάδες, ωστόσο, ο Πάουελ σηματοδότησε μια αλλαγή , αναγνωρίζοντας σιωπηρά ότι ο υψηλός πληθωρισμός έχει διαρκέσει περισσότερο από ό,τι περίμενε. Πρότεινε ότι η Fed πιθανότατα θα ενεργήσει πιο γρήγορα για να καταργήσει σταδιακά τις πολιτικές εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων από ό,τι είχε σχεδιάσει προηγουμένως.
Κάτι τέτοιο θα έθετε τη Fed σε μια πορεία να αρχίσει να αυξάνει το βασικό της βραχυπρόθεσμο επιτόκιο ήδη από το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους. Αυτό το ποσοστό είναι σχεδόν μηδενικό από τον Μάρτιο του 2020, όταν ο κορωνοϊός έφερε την οικονομία σε βαθιά ύφεση. Κατά συνέπεια, τα επιτόκια δανεισμού θα αυξηθούν για ορισμένα καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια.
