Οταν η Ιστορία επανέρχεται στην επικαιρότητα με τρόπο οδυνηρό. Η ενεργειακή κρίση που ενέσκηψε τους τελευταίους μήνες και ξετίναξε κάθε οικονομικό σχεδιασμό -κρατικό ή ατομικό- δεν είναι η πρώτη αλλά είναι ίσως η πιο απροσδόκητη και αχρείαστη.
Στο βιβλίο του Hot.Doc History που θα βρείτε μαζί με το Documento την Κυριακή ανατρέχει στο ρόλο που έπαιξε η ενέργεια στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Στην ουσία πρόκειται για «βίους παράλληλους». Κάθε εποχή έχει το δικό της καύσιμο, δηλαδή τη δική της τεχνολογία και κατά συνέπεια τον ιδαίτερο πολιτισμό της.
Οι ενεργειακές μεταβάσεις προϋποθέτουν ένα διαφορετικό τρόπο οργάνωσης του συνόλου των οικονομικών σχέσεων που διέπουν την ανάπτυξη της κοινωνικής ζωής. Από την εποχή του καυσόξυλου και του χαλκού στην εποχή του κάρβουνου και του σιδήρου. Η βιομηχανική επανάσταση που αναπτύχθηκε στη Βρετανία βασίστηκε στα εκτεταμένα και σχεδόν επιφανειακά πεδία του γαιάνθρακα.
Οπως έγραφε ο Μαρξ, «ο χειρόμυλος δίνει μια κοινωνία με φεουδάρχες, ο ατμόμυλος μια κοινωνία με βιομηχανικούς καπιταλιστές». Η «επανάσταση του άνθρακα» ήταν η μήτρα ριζικών αλλαγών που οδήγησαν στη χρήση του ηλεκτρισμού και του πετρελαίου, των καυσίμων της «δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης» που με τη σειρά της σήμανε την έναρξη του μονοπωλιακού καπιταλισμού.
Στην εποχή του πετρελαίου ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές αναβαθμίστηκαν ενώ άλλες κατακρημνίστηκαν. Η Ευρώπη ξαφνικά βρέθηκε ενεργειακά εξαρτημένη ενώ σύντομα ξεκίνησε ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών για την πρόσβαση σε πετρελαϊκές πηγές του Καύκασου, της Μέσης Ανατολής και της Απω Ανατολής.
Πάνω στις σφαίρες επιρροής της Περσίας για παράδειγμα οικοδομήθηκε η Αντάντ ενώ οι Βρετανοί αξιοποίησαν τους υδρογονάνθρακες την ως εργαλείο παρεμπόδισης της ενίσχυσης των αντιπάλων τους και στους δύο μέγάλους πολέμους.
Οι διαδικασίες είναι αργόσυρτες και κάποτε απαιτούν μέχρι και έναν αιώνα. Οπως σήμερα που η πολυσηζητημένη «πράσινη ενέργεια» δείχνει να υποτάσσεται στους πολεμικού σχεδιασμούς.
Για την κατανόηση της σημερινής κατάστασης πραγμάτων έχουμε συμπεριλάβει ένα άρθρο του καθηγητή Νικόλαου Φαραντούρη που εξηγεί τους μηχανισμούς που επέβαλαν τις θηριώδεις ανατιμήσεις του ηλεκτρικού ρεύματος που βιώνουν οι Ελληνες. Γράφουν επίσης Βασιλική Λάζου, Σταύρος Παναγιωτίδης, Κωνσταντίνος Βενάκης, Δημήτρης Κοιλάκος και Τάκης Κατσιμάρδος.
