Η οικονομική κρίση και το πολιτικό αδιέξοδο αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα.
Έκρυθμη η κατάσταση στη χώρα της Μέσης Ανατολής καθώς ο προσωρινός πρωθυπουργός Χασάν Ντιάμπ προειδοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα ότι η κατάσταση είναι πολύ κοντά στο να ξεφύγει από τον έλεγχο, καλώντας τη διεθνή κοινότητα να παρέμβει για να τη σώσει από τη βαθιά οικονομική κρίση. Τις τελευταίες μέρες επεισόδια έλαβαν χώρα από συγγενείς των θυμάτων της έκρηξης στο λιμάνι της Βηρυττού.
Κρίση χωρίς προηγούμενο
Ο Λίβανος περνά μια διπλή κρίση: από τη μία είναι η οικονομική δυσπραγία που προκάλεσε η πανδημία. Από την άλλη είναι η χρεοκοπία της χώρας που έχει στερήσει πόρους από την οικονομία. Το μείγμα είναι τόσο εκρηκτικό που η Παγκόσμια Τράπεζα έχει χαρακτηρίσει την ύφεση στον Λίβανο μια από τις χειρότερες στα παγκόσμια ιστορικά. Τόσο σοβαρές κρίσεις συνδέονται μόνο με πολεμικές συρράξεις, επισήμανε σε ανακοίνωση στις 31 Μαΐου.
Βασικά αγαθά βρίσκονται σε έλλειψη. Η χώρα αντιμετωπίζει εδώ και δύο μήνες τη μεγαλύτερη κρίση καυσίμων στην ιστορία της, με ουρές εκατοντάδων μέτρων να σχηματίζονται έξω από πρατήρια καυσίμων, ενώ έχουν σημειωθεί ακόμη και επεισόδια με πυροβολισμούς για μια σταγόνα βενζίνη.
Η κρίση στα καύσιμα είναι μία από τις συνιστώσες της μεγαλύτερης κρίσης που βιώνει η χώρα από τον Μάρτιο του 2020, όταν και χρεοκόπησε λόγω της υπερδιόγκωσης του δημόσιου χρέους της. Λόγω πενιχρών εσόδων η κυβέρνηση αναγκάστηκε να περικόψει δαπάνες και πιο συγκεκριμένα να περιορίσει το σύστημα επιδοτήσεων σε εισαγωγές στρατηγικής σημασίας αγαθών, μεταξύ αυτών και των παράγωγων του πετρελαίου, τα οποία διανέμει σε μετρημένες ποσότητες.
Η περικοπή δαπάνης που επηρέασε την προσφορά καυσίμων έχει και συνέπεια την αποστέρηση των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας από την καύσιμη ύλη τους. Στη Βηρυτό το ρεύμα κόβεται όλη τη νύχτα για οικονομία, βυθίζοντας την πρωτεύουσα σχεδόν σε απόλυτο σκοτάδι, ενώ διακοπές γίνονται και το απόγευμα για αρκετές ώρες.
Ακόμη και το χαρτί φαίνεται να είναι σε έλλειψη σε δημόσια ιδρύματα. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος η τελωνειακή υπηρεσία του αεροδρομίου της Βηρυττού αλλά και η γενική υπηρεσία ασφάλειας διαβατηρίων αναγκάστηκαν να αναβάλουν τη λειτουργία τους για αρκετές ώρες την προηγούμενη εβδομάδα. Στο Πανεπιστήμιο του Λιβάνου, το μοναδικό δημόσιο ανώτατο ίδρυμα στη χώρα, για να εξοικονομήσουν χαρτί έγραψαν τα τεστ του εξαμήνου με μικρότερη γραμματοσειρά και πιο μικρά κενά. Στα νοσοκομεία η έλλειψη αντιδραστηρίων τα αναγκάζει να υπολειτουργούν. Μόνο βαριά ασθενείς έχουν πρόσβαση σε φάρμακα. Με τη μετάλλαξη Δέλτα να επελαύνει, οι φόβοι για υγειονομική τραγωδία είναι παραπάνω από υπαρκτοί.
Τέλος οι επιδοτήσεις
Το πρόγραμμα επιδοτήσεων υποτίθεται ότι θα επέτρεπε στους εισαγωγείς τόσο των καυσίμων όσο και των φαρμάκων και βασικών ειδών διατροφής να αποκτήσουν δολάρια στην Τράπεζα του Λιβάνου με βάση την επίσημη ισοτιμία 1.500 λίρες προς 1 δολάριο. Η τιμή αυτή είναι πιο συμφέρουσα από εκείνη στη μαύρη αγορά, που συνεχίζει να αυξάνεται από το τέλος του 2019, φτάνοντας τις 17.000 λίρες στο δολάριο. Με αυτή την κίνηση οι αρχές ήλπιζαν να περιορίσουν την αύξηση των τιμών, που ξεπέρασε το 120% από το περασμένο έτος, και να σταματήσουν την επιταχυνόμενη φτωχοποίηση του πληθυσμού.
Oμως αυτό το σύστημα, παρόλο που ωφέλησε τόσο τα αδύναμα στρώματα του Λιβάνου όσο και τις πλούσιες τάξεις της κοινωνίας, κόστιζε πάνω από 5 δισ. ευρώ κάθε χρόνο. Ενα χρεοκοπημένο κράτος δεν είναι δυνατόν να συνεχίσει να πληρώνει ένα τόσο υπέρογκο ποσό. Τον Μάιο η Τράπεζα του Λιβάνου, που είχε εξαντλήσει όλα τα ίδια κεφάλαιά της, ξεκίνησε να αποκόπτει την πρόσβαση των εισαγωγέων σε δολάρια με την ευνοϊκή ισοτιμία, σημάδι της παύσης της χορήγησης επιδοτήσεων.
Πολιτικό αδιέξοδο
Η κρίση απειλεί να προσθέσει ένα νέο στοιχείο αστάθειας σε μια χώρα στο κέντρο της Μέσης Ανατολής η οποία κάποτε ήταν πολιτιστικός και χρηματοοικονομικός κόμβος και φιλοξενεί τουλάχιστον ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από τη γειτονική Συρία. Ο Λίβανος αποτελεί επίσης προνομιακό πεδίο διαμάχης στον περιφερειακό αγώνα για επιρροή μεταξύ του Ιράν, του Ισραήλ και της Δύσης.
Ο Λίβανος –σχεδόν έναν χρόνο μετά την έκρηξη στο λιμάνι– έχει ακόμη υπηρεσιακή κυβέρνηση αφού κανένα κόμμα δεν έχει καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση. Οπως ήταν φυσικό, οι πολίτες που ζουν σε ένα αδιέξοδο διαμαρτύρονται. Πόσο μάλλον οι συγγενείς των θυμάτων που βλέπουν ότι βασικοί υπεύθυνοι για τον θάνατο των ανθρώπων τους μένουν ατιμώρητοι. Ετσι αυτή την εβδομάδα διαμαρτυρηθήκαν στο υπουργείο Εσωτερικών ύστερα από την άρνηση του υπουργού Μοχάμεντ Φέχμι να επιτρέψει στον εισαγγελέα που ερευνά την υπόθεση να ανακρίνει τον υπεύθυνο ασφαλείας, υποστράτηγο Αμπάς Ιμπραχίμ.
Η ΕΕ, με αιχμή του δόρατος τη Γαλλία, θέλοντας να πιέσει το πολιτικό προσωπικό της χώρας ώστε να δώσει ένα τέλος στο αδιέξοδο, ετοιμάζει νομικό πλαίσιο μέχρι το τέλος Ιουλίου για κυρώσεις σε Λιβανέζους πολιτικούς. Η αιτιολόγηση των κυρώσεων της ΕΕ, όπως η απαγόρευση ταξιδιού και το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων για συγκεκριμένους πολιτικούς, ενδέχεται να περιλαμβάνει κατηγορίες για διαφθορά, παρεμπόδιση των προσπαθειών για σχηματισμό κυβέρνησης, οικονομικές παραβάσεις και παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, σύμφωνα με διπλωματικό σημείωμα που δημοσίευσε το Reuters. Η ΕΕ προειδοποίησε ότι το μέτρο δεν θα εφαρμοστεί αμέσως.
