Ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης Πειραιάς για Όλους και καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας μιλάει στον Παναγιώτη Φρούντζο για την επικείμενη καταστροφή των κτιριακών εγκαταστάσεων της Χρωματουργίας Πειραιώς (ΧΡΩΠΕΙ) που προωθεί η κυβέρνηση με τα φίλια συμφέροντα.
Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας που ιδρύθηκε το 1883 με την επωνυμία Σπήλιος Α. Οικονομίδης και Σία κινδυνεύουν με αφανισμό.
Πόσο καταγέλαστη ακόµη µπορεί να γίνει η κυβέρνηση της Νέας ∆ηµοκρατίας; Οποιος ριψοκινδυνεύσει απάντηση ας γνωρίζει ότι µπορεί να εκτεθεί από τα ίδια τα γεγονότα. Τρανή απόδειξη αποτελεί το retweet που έκανε ο διευθυντής του πρωθυπουργικού γραφείου και ανιψιός του Κυριάκου Μητσοτάκη, Γρηγόρης ∆ηµητριάδης, στις 28 Ιουνίου αναπαράγοντας το θέµα του capital.gr µε τίτλο «Πώς το project της ΧΡΩΠΕΙ αλλάζει την Πειραιώς» µε φωτογραφία που δήθεν απεικονίζει τη µακέτα του έργου.
Στο πανηγύρι της θριαµβολογίας συµµετείχαν επίσης τα οικονοµικά σάιτ mononews.gr, msn.com και άλλα όπως το πειραϊκό portnet.gr, αλλά και ο υφυπουργός Ερευνας και Τεχνολογίας Χρίστος ∆ήµας. Η λεπτοµέρεια πως η µακέτα της «Πολιτείας Καινοτοµίας» –πολιτεία που «οραµατίζεται» η κυβέρνηση να ανεγείρει στη Χρωµατουργία Πειραιώς (ΧΡΩΠΕΙ) στην Πειραιώς 62– είναι µια διπλωµατική εργασία της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ (2008) για την ανέγερση σχολών ΟΑΕ∆ στον χώρο. Η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει την πλήρη κατεδάφιση του ιστορικού διατηρητέου συγκροτήµατος στην οδό Πειραιώς για να κατασκευαστεί ένας αµφιλεγόµενος «πόλος καινοτοµίας» τον οποίο θα χτίσουν και θα λειτουργούν ιδιωτικές εταιρείες σε κρατικό οικόπεδο.
Κανείς δεν µπορεί να υποστηρίξει πως οι σηµερινοί κυβερνώντες είναι άνθρωποι που θα αφήσουν τις µικρές λεπτοµέρειες να καταστρέψουν ένα ωραίο αφήγηµα. Πόσο ωραίο όµως είναι το σχέδιο της «ανάπλασης» της ΧΡΩΠΕΙ και της µετατροπής της σε «Silicon Valley» της Αθήνας;
Αδικαιολόγητη εγκατάλειψη ενός διαγωνισµού
Απευθυνθήκαµε στον Νίκο Μπελαβίλα, επικεφαλής της δηµοτικής παράταξης Πειραιάς για Ολους και καθηγητή στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, προκειµένου να δούµε την προϊστορία του θέµατος της ΧΡΩΠΕΙ, αλλά και πώς πρέπει να µεθοδευτεί ο αγώνας προκειµένου να µην υλοποιηθεί το περισπούδαστο σχέδιο της κυβέρνησης για την καταστροφή ενός µοναδικού δείγµατος βιοµηχανικής κληρονοµιάς.
«Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 το όραµα για τη ΧΡΩΠΕΙ αποτέλεσε µια πρόκληση για το µέλλον της Αθήνας και του Πειραιά. Μια σειρά µελετών που ξεκίνησε από το τότε ΥΠΕΧΩ∆Ε οδήγησε σε σχετικά διατάγµατα, τα οποία όρισαν τα προστατευόµενα 88 βιοµηχανικά κτίρια, τις χρήσεις γης, τα ύψη ορόφων και τον χαρακτήρα του ιστορικού άξονα: παραγωγή, πολιτισµός, εκπαίδευση και καινοτοµία. Αυτές οι αρχές ενσωµατώθηκαν στο Ρυθµιστικό Σχέδιο Αθήνας και υπηρετήθηκαν διαχρονικά από όλες τις κυβερνήσεις. Το ίδιο συνεπείς σε αυτό το όραµα ήταν όλες οι δηµοτικές αρχές της Αθήνας από την εποχή του ∆ηµήτρη Μπέη έως σήµερα: Τεχνόπολη στο Φωταέριο Αθηνών, Πολιτιστικό Κέντρο στο Πιλοποιείο Πουλόπουλου, Ταινιοθήκη της Ελλάδος και θερινός κινηµατογράφος στο µηχανουργείο, Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Κλωστοϋφαντουργία Σικιαρίδη, Φεστιβάλ Αθηνών στην Επιπλοποιία Τσαούσογλου, Μουσείο Μπενάκη στο Εργοστάσιο Lada, «Σχολείον» Ειρήνης Παππά στη Χαρτοποιία Σάνιτας, Πολιτιστικό Κέντρο του ∆ήµου Μοσχάτου στα Σφαγεία Ταύρου».
Την ίδια ρότα ακολούθησε και ο ιδιωτικός τοµέας: Σοκολατοποιία Παυλίδη, Ελαιουργία Ελαΐς, Χαλκουργία ΧΑΛΚΟΡ, Factory Outlet στην Κλωστοϋφαντουργία Γαβριήλ. Η λογική της διατήρησης του ιστορικού τοπίου κυριάρχησε. Χάρη σε ένα σύνολο παρεµβάσεων το παρηκµασµένο βιοµηχανικό τοπίο αναβίωσε µε αποτέλεσµα τα πρώτα τριάµισι από τα επτά χιλιόµετρα της Πειραιώς, από την Τεχνόπολη έως τη ΧΡΩΠΕΙ, να δέχονται πλέον εκατοµµύρια επισκέπτες. Το µοντέλο –δεν γκρεµίστηκε ούτε ένα κτίριο, ενώ στα κενά ή χωρίς ενδιαφέρον οικόπεδα κατασκευάστηκαν νέα κτίρια σύµφωνα µε τις επιταγές των έως τότε διαταγµάτων– υπάρχει και έχει αποδειχτεί στην πράξη λειτουργικό.
Υστερα από την κατάθεση διάφορων προτάσεων, όπως του 2008-2010 από το Πολυτεχνείο για τη µετεγκατάσταση των δικαστηρίων στον χώρο της ΧΡΩΠΕΙ ή του 2016 και πάλι από την οµάδα του Πολυτεχνείου µαζί µε την Περιφέρεια Αττικής και τον αντιπεριφερειάρχη Πειραιά Γιώργο Γαβρίλη, το Ιδρυµα Μιχάλης Κακογιάννης, τη Σχολή Καλών Τεχνών, τους δηµάρχους Ρέντη – Νίκαιας και Μοσχάτου – Ταύρου για αναθέρµανση των έργων για το νότιο σκέλος το οποίο είχε µείνει νεκρό – τον χειµώνα του 2019 η Ανάπλαση Αθήνας ΑΕ απέστειλε πρόταση στο υπουργείο Ανάπτυξης για τη δηµιουργία πόλου καινοτοµίας στο διατηρητέο συγκρότηµα της ΧΡΩΠΕΙ.
«Με την Ανάπλαση Αθήνας ΑΕ» λέει ο κ. Μπελαβίλας, «ξεκινήσαµε δύο µεγάλους διαγωνισµούς. Εναν για το ιστορικό τρίγωνο της Αθήνας που σήµερα υλοποιείται και έναν για την οδό Πειραιώς, ο οποίος µε την αλλαγή στην Περιφέρεια Αττικής µε τον Γιώργο Πατούλη εγκαταλείφτηκε, αν και την πρόταση υιοθέτησε µετά τις εκλογές του 2019 ο νέος (τότε) υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Αδωνης Γεωργιάδης».
Το πρότζεκτ και οι «big 4» της κατασκευής
Το φθινόπωρο του 2019 στην πρώτη κοινή υπουργική απόφαση για την αλλαγή χρήσης από δικαστικό µέγαρο σε πόλο καινοτοµίας υπάρχει ρητή αναφορά στα διατηρητέα κτίρια. Τι µεσολάβησε ώστε στα µέσα Μαΐου ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας να ζητήσει την εκπόνηση ειδικού πολεοδοµικού σχεδίου (από τη στιγµή που δεν υπήρχε ανάγκη πολεοδόµησης); Τι µεσολάβησε ώστε µε υπουργική απόφαση του Περιβάλλοντος και Ενέργειας στις 23.4.2021 το διατηρητέο συγκρότηµα να κριθεί κατεδαφιστέο;
Τι µεσολάβησε ώστε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Αδωνης Γεωργιάδης να εκτρέψουν την ιδέα της Ανάπλαση Αθήνας ΑΕ για πόλο καινοτοµίας σε διαγωνισµό Σ∆ΙΤ εργολαβικών εταιρειών όχι για την κατασκευή αλλά για την ανάληψη λειτουργίας του πόλου; Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήµατα µπορεί να είναι αυτονόητες αν λάβουµε υπόψη τις εταιρείες που συµµετέχουν στον εν εξελίξει διαγωνισµό: η Dimand – Mytilineos, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η ΑΚΤΩΡ και η Intrakat. Ως γνωστόν κάθε δεξιά κυβέρνηση στον τόπο µας που σέβεται το ιστορικό παρελθόν της θέτει εαυτόν στις υπηρεσίες «εθνικών» και µη εργολάβων.
Στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) που δηµοσιεύτηκε το ΥΠΕΝ έχει ακυρώσει την υπουργική απόφαση 7863/1383/30-1-1997 µε την οποία χαρακτηρίστηκαν διατηρητέα τα κτίρια της ΧΡΩΠΕΙ µε ένα τέχνασµα και µια µεθόδευση ανάλογων µε αυτά στην περίπτωση του ιστορικού κινηµατογράφου Χάι-Λάιφ στον Πειραιά. Το σχέδιο προβλέπει την ολοσχερή κατεδάφιση των κτιρίων, την ανέγερση νέων κτιριακών πολυώροφων όγκων και την κατασκευή πάρκιγκ 600 θέσεων.
«Είναι βέβαιο ότι στα θεµέλια της ΧΡΩΠΕΙ θα εντοπιστούν τα Μακρά Τείχη» επισηµαίνει ο κ. Μπελαβίλας, «έχουν εντοπιστεί στην ίδια ακριβώς ευθεία σε άλλα τρία σηµεία έως τη γέφυρα του Κηφισού και φαίνονται επίσης ακριβώς εκεί στους χάρτες πριν από την οικοδόµηση της οδού Πειραιώς το 1874-1875. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν το µεγάλο υπόγειο πάρκιγκ, το οποίο προβλέπει η µελέτη του ΥΠΕΝ και που φαίνεται να συνιστά τον κύριο λόγο της πρόκρισης της κατεδάφισης, θα είναι αδύνατον να κατασκευαστεί».
Για άλλη µία φορά αποδεικνύεται στην πράξη πως οι κυβερνήσεις της ∆εξιάς στην Ελλάδα καταφεύγουν στο ιστορικό παρελθόν µόνο για λόγους δηµαγωγικούς. Η περιοδολογική πατριωτική προσέγγισή τους εξαντλείται σε λεκτικό επίπεδο και εξαερώνεται όταν φτάσει η στιγµή της εξυπηρέτησης των συµφερόντων φίλων και γνωστών. Ο λόγος πλέον περνά στους πολίτες.
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento στις 17/7/2022
Νίκος Μπελαβίλας: Λειτουργική επανένταξη στον αστικό ιστό Vs εγκατάλειψη
