Ένα από τα πλέον σημαντικά δημιουργήματα του Γάλλου αναρχικού και άθεου συγγραφέα Ανατόλ Φρανς, «Η ανταρσία των αγγέλων», στάθηκε ως εναρκτήριο λάκτισμα για την παράσταση που παρουσιάζει η ομάδα ακροβατών και χορευτών «κι όμΩς κινείται» στο Θέατρο Ροές. Μια «παρωδία για τη φώτιση» όπως την περιγράφουν.
Ο λόγος στην πάντα -μεταφορικά και κυριολεκτικά- αεικίνητη Χριστίνα Σουγιουλτζή.
Εν αρχή ην το βιβλίο του Ανατόλ Φρανς. Πώς η «Ανταρσία των αγγέλων» µετενσαρκώθηκε σε «Titin»;
Είναι καιρό στο μυαλό μου. Περιέχει για μένα -χωρίς πουθενά να αναφέρεται στο βιβλίο ή τη μυθοπλασία- την αρχετυπική ιδέα του τσίρκο. Βαθιά απογοήτευση που εκφράζεται με χιούμορ, σάτιρα, φάρσα. Ο ρομαντισμός και βαθιά πίστη στο ιδεώδες, η ελπίδα, έρχεται από τη σχέση του πραγματικού με το μεταφυσικό. Φύλακες άγγελοι, αντάρτες που ζουν ανάμεσα στους ανθρώπους, εμπλέκονται και δοξάζουν με την καθημερινότητα, το ευτελές. Του δίνουν διαστάσεις επικού, ποιητικού, όπως αξίζει μάλλον να αντιμετωπίζουμε το πέρασμα μας απ’ αυτόν τον κόσμο.
Που παραπέμπει ο τίτλος «Titin»;
Τιτίν, είναι ο τίτλος ενός τραγουδιού, που κάνει πρεμιέρα εκείνα τα χρόνια που γράφεται το μυθιστόρημα, στο θρυλικό Μουλέν Ρουζ. Φαινόμενο των καιρών, η ελευθεριάζουσα ατμόσφαιρα, η λεγόμενη έκλυση ηθών, τόσο απαραίτητη απάντηση σε ένα σύμπαν δυστυχίας και υποκρισίας. Η αναζήτηση των ορίων της ηθικής και της ισχύς των προσταγμάτων της, μοιάζει να είναι μεγάλο ζητούμενο, ειδικά για την τέχνη. Δεν το λέω με την έννοια της αναζήτησης της πρόκλησης αν και αυτό κάποιες φορές, σαν φαινόμενο ανταρσίας στο δεδομένο, υγιές μου φαίνεται.
Πιο πολύ όμως μιλάω για το βαρύ πυροβολικό της ηθικής: την απαίτηση από τη ζωή, την αντίληψη του σωστού, του καλού, τον τρόπο αναζήτησης απαντήσεων, το βαθμό υποταγής και συμμόρφωσης στο δεδομένο, στο βαθμό της ελευθερίας. Μέχρι που μπορώ. Μέχρι που έχει να πάω, έχει νόημα αυτός ο δρόμος ή ο σοφός λαός ξέρει πάντα καλύτερα;
Το βιβλίο αυτό πρωτοεκδόθηκε το 1914 ενώ η απειλή του Α’ παγκόσμιου πολέμου πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη κάτι τραγικά συμπτωματικό με τις μέρες μας. Τι είναι αυτό που το κάνει διαχρονικό και επίκαιρο;
Υπάρχει μια αίσθηση τέλους. Η ελπίδα για κοινωνική ανατροπή έχει πεθάνει και ενταφιαστεί, ο Ναπολέοντας έδειξε φανερά τα δόντια της φιλοδοξίας, την ακόρεστη ανθρώπινη δίψα για εξουσία και έπεσε σαν κοινός δικτάτορας, παρόλο που αρχικά ενέπνευσε επαναστατικό ενθουσιασμό. Oλη η μυθική γαλλική επανάσταση, συρρικνώθηκε σαν τζίνι, μέσα στο μπουκαλάκι ενός ανθρώπου, προφανώς ανίκανου να κουβαλήσει τέτοιο όραμα και τέτοιο ιστορικό βάρος.
Και μετά την κατάρρευση του μεγαλείου και του αναβρασμού, περνάει καιρός κρυώνουν τα αίματα και δε γίνεται τίποτα, τίποτα, μόνο βουλιάζει ο κόσμος στη φτήνια της επιβίωσης. Μιλάμε για μεγάλο ξεπεσμό. Πραγματικό τέλος. Εκεί κάπου γράφεται, ανάμεσα σε παράλογες πολιτικές μηχανοραφίες συνόρων, κερδών και τίτλων. Δεν είναι τυχαίο ότι κατεβάζει τους αγγέλους να τον βοηθήσουν, να βρει το κουράγιο του, το ρομαντισμό, την πίστη του στον άνθρωπο, στο μικρό και το μεγάλο του. Και τελικά, όλα τελειώνουν, σε μια πολλά υποσχόμενη άρση.
«Ποιος ξέρει αν σ’ αυτό το μελλοντικό θρίαμβο θα υπάρχουν άνθρωποι; Ποιος ξέρει αν η εξαντλημένη τους φυλή δε θα ‘χει τότε συμπληρώσει τον κύκλο της;» αναφέρει ο Φρανς στο έργο του. Ο άνθρωπος, εγωιστής και αλαζόνας, θεωρεί ότι θα εξουσιάζει για πάντα με την παρουσία του τη γη;
Ναι σαφέστατα, το ξέρουμε αυτό για τον άνθρωπο. Σα να μη μπορούμε να αποδεχτούμε το μικρό και το λίγο μας. Κι όμως όλοι, όλοι ξέρουμε την ύβρη, τη μυρίζουμε, αλλά κάνουμε σαν να μην είμαστε εμείς. Σαν εμείς να είμαστε καμηλοπαρδάλεις και η επικείμενη πτώση, για την οποία μιλάνε όλοι, να αφορά τους ανθρώπους, κάποιους άλλους, όχι εμάς. Δεν είναι η καταστροφή που τρομάζει, είναι νομίζω, η αδιαφορία. Και δεν είναι η αδιαφορία του αναχωρητή, που απομακρύνεται από το πλέγμα της ζωής και ατενίζει μακάριος την ανυπαρξία.
Είναι μια αδιαφορία, που σου επιτρέπει να εμπλέκεσαι, τσαλαπατώντας τα πάντα με την αγένεια της μη συνείδησης, της μη προσοχής, της μη αφιέρωσης. Πολύ περίεργο φαινόμενο. Σαν να κούρασε αυτή η συχνότητα, η συχνότητα της τάχα ευκολίας, της τάχα δυνατότητας ευτυχίας μέσω της διαχείρισης του χρηματιστηρίου των γεγονότων και των «ευκαιριών», η συχνότητα της εύκολης και αβίαστης επιθυμίας, και της προσιτότητας.
Πως έχει διαμορφωθεί το ύφος σας και η δυναμική της ομάδας «κι όμΩς κινείται» που μετρά ήδη σχεδόν 20 χρόνια πορείας;
Προτιμώ να μην το σκέφτομαι, με πιάνει ίλιγγος, τρόμος και πανικός. Κάνουμε σημαντικές προσπάθειες να είμαστε ειλικρινείς. Νιώθουμε ακόμα την ανάγκη να υπάρχουμε. Για να δούμε. Η τέχνη μας δοξάζει το εφήμερο. Είναι ακραία σκληρή, απόλυτη, απρόβλεπτη αλλά και αποκαλυπτική, γοητευτική, βαθιά ιαματική, σε γιατρεύει από το περιττό, έχει τους τρόπους της.
Πόσο έχει πληγεί ο κλάδος των χορευτών και χορογράφων όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας και πόσο βοήθησε το Σωματείο σας Σ.Ε.ΧΩ.ΧΟ ως προς τις διεκδικήσεις από την Πολιτεία;
Πολύ ρομαντική αφιέρωση. Να δίνεις το χρόνο σου για το κοινό καλό. Ναι φυσικά βοήθησε. Έφτιαξε ένα τόπο αναφοράς και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει –όπως πολύ εύκολα συμβαίνει στον ελληνικό λαό- διαφορετικά «μέτωπα». Ο πρωθυπουργός της χώρας παίρνει απόφαση να στείλει όχι ανθρωπιστική αλλά πολεμική βοήθεια στην Ουκρανία. Καλλιτέχνες παίρνουν πολιτική θέση εναντίον του πολέμου αλλά όχι και εναντίων των Ρώσων και χλευάζονται. Πόσο αντικειμενική πιστεύεις ότι είναι η ενημέρωση που δεχόμαστε γι’ αυτόν τον πόλεμο;
Είναι αυτό που έλεγα για την αδιαφορία. Σαν να έχει σκεπάσει τα πάντα μια γενική αίσθηση αδιαφορίας, σα να είμαστε πολύ κουρασμένοι να ακούσουμε, να αφουγκραστούμε. Γρήγορες, κοφτές, ευκολόπεπτες ειδήσεις σε μορφή διαφήμισης. Γνώμες και απόψεις από παντού, για τα πάντα, συνέχεια, καθόλου σιωπές. Τι ν΄ ακούσεις, ποιος θα πει; Σαν να χάθηκε το βάρος αυτού που μιλά, αυτού που ενημερώνει, μεταφέρει, αυτού που δέχεται ακούει, αυτών που συνομιλούν καλά για το τραγικό της αστειότητας αυτού του πολέμου και του κάθε πολέμου, συνέχεια λένε ο πόλεμος, της πολιτικής με άλλα μέσα.
Αρρώστιες. Το οικονομικό σύστημα είναι άρρωστο, τα συστήματα διαχείρισης και εξουσίας. Και για να μη λέμε «σύστημα» και είμαστε γραφικοί: οι τρόποι, οι κανόνες λειτουργίας, τα αποδεκτά, τα σωστά και τα πρέποντα, τα μεγάλα έθνη, κέρδη, κέρδη, επιτυχίες, κέρδη, δύναμη, εξουσία, κέρδη, διεκδίκηση, βία, επιβολή λειτουργίας. Πώς η ανθρωπότητα κάνει ακόμα τέτοια;
Οι πρόσφυγες που έρχονται από την Ουκρανία όχι μόνο γίνονται πιο εύκολα δεκτοί στην Ελλάδα λόγω χρώματος και θρησκεύματος αλλά στα «καφενεία» οι ελληναράδες κάνουν σεξιστικά σχόλια σχετικά με τις Ουκρανές γυναίκες. Πως το σχολιάζεις;
Ασχήμια.
Info
Χορογραφία – Δημιουργία: κι όμΩς κινείται
Πρωτότυπη μουσική: Κλέων Αντωνίου και η ομάδα.
Παρασκευή: 22.00
Σάββατο: 22.00
Κυριακή: 21.00
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento στις 27/3/2022