Δάνεια σε ελβετικό φράγκο. Μια πρακτική εξαπάτησης δανειοληπτών από τις τράπεζες που ακόμη σέρνεται στα δικαστήρια, παρόλο που οι δικαστές έχουν υψώσει ασπίδα προστασίας, αρνούμενοι να στείλουν την υπόθεση στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Μια Δικαιοσύνη που μονίμως αλληθωρίζει προς εξυπηρέτηση των τραπεζών. Περίπου 90.000 επενδυτικά προϊόντα (στοιχήματα στη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ – ελβετικού φράγκου) βαπτίστηκαν το μακρινό 2006-08 στεγαστικά δάνεια και δόθηκαν σε ανθρώπους που ήθελαν να αποκτήσουν ένα σπίτι. Αυτό που έστησαν οι τράπεζες και ονομάστηκε «στεγαστικά δάνεια με ρήτρα ελβετικού φράγκου» ήταν σαν να παίζεις ζάρια και ο μόνος τρόπος να κερδίσεις είναι να φέρεις «εξάρες». Στις υπόλοιπες περιπτώσεις χάνεις. Ωστόσο, μπαίνεις στο παιχνίδι γιατί σε έπεισαν ότι δεν μπορείς να χάσεις.
Οι ευθύνες των τραπεζών είναι βαριές. Γνώριζαν ότι πρόκειται για στοιχήματα, αλλά με το πρόσχημα ότι πρόκειται για στεγαστικό δάνειο έπεισαν τους δανειολήπτες να παίξουν τη ζωή τους στον τζόγο των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Χωρίς να τους γνωστοποιήσουν πού μπλέκουν. Χωρίς να τους δώσουν τις συμβάσεις δανείων προς μελέτη. Με τη γνωστή πρακτική «take it or leave it», που στη νομική ορολογία ονομάζεται «συμβάσεις προσχώρησης», όπου το δυνατό μέρος (τράπεζες) επιβάλλει τους όρους στο αδύναμο (δανειολήπτες), εξαπάτησαν περίπου 90.000 δανειολήπτες.
Πώς κατάφερναν να πείσουν τους πελάτες
«Ευέλικτο Στεγαστικό Swiss, πραγματικά χαμηλό κυμαινόμενο επιτόκιο, πραγματικά χαμηλή δόση με την ασφάλεια του ελβετικού νομίσματος». Είναι ένα από τα διαφημιστικά της επικοινωνιακής καταιγίδας εκείνης της περιόδου (2006-08) της τότε Eurobank του Σπύρου Λάτση. Το μήνυμα, άριστα διατυπωμένο, στόχευε να προσελκύσει υποψήφια θύματα με τις λέξεις-κλειδιά «χαμηλό» και «ασφάλεια». Τα θύματα έπεφταν στην παγίδα που είχε στηθεί και έμπαιναν στα υποκαταστήματα. Εκεί αναλάμβαναν οι τραπεζοϋπάλληλοι, συνεργοί στην εξαπάτηση (προφανώς δεν αποτελεί δικαιολογία σε τέτοιου μεγέθους απάτη το «αυτές ήταν οι εντολές»). «Πούλαγαν» το στοίχημα σαν να ήταν στεγαστικό δάνειο. Εδιναν παραδείγματα της συγκεκριμένης εποχής για να πείσουν για το χαμηλό της δόσης, χωρίς να λένε το κλασικό που ισχύει στον χρηματιστηριακό τζόγο: «Οι τωρινές αποδόσεις δεν διασφαλίζουν τις μελλοντικές».
Για να καταλάβουμε, αυτοί οι δανειολήπτες έπαιζαν το στοίχημα ότι το ευρώ σε σχέση με το ελβετικό φράγκο θα μείνει σε αναλογία 1 ελβετικό φράγκο προς 1,6215 ευρώ σταθερά και μόνιμα για όλη τη διάρκεια τη δανειακής σύμβασης. Γρήγορα διαψεύστηκαν. Μέσα στο 2009 η αναλογία έπεσε στο 1 προς 1,2 για να καταποντιστεί το 2015 στα 1 προς 1,0175.
Για να «πείσουν» τα υποψήφια θύματά τους μιλούσαν για την προστασία της δόσης σε χρονικό διάστημα τριών, τεσσάρων ή έξι ετών. Κοντά στις 90.000 πείστηκαν. Κάποιοι κατάφεραν να ξεφύγουν από τη «δαγκάνα», οι περισσότεροι όμως, περίπου 70.000, εγκλωβίστηκαν σε δόσεις που δεν μπορούν να πληρώσουν και σε ποσά που δεν δανείστηκαν.
Η παγίδα κρυβόταν στα ψιλά γράμματα
Η ουσία βρισκόταν στα λεγόμενα ψιλά γράμματα, που πόρρω απείχαν από το να χαρακτηριστούν συμβάσεις στεγαστικών δανείων. Δύσκολα γίνονται αντιληπτές οι παγίδες που, συνοψίζοντάς τες, είναι:
- Η οφειλή συνδεόταν απευθείας με την αγορά συναλλάγματος.
- Οι δανειολήπτες θα έπρεπε διαρκώς να αγοράζουν ελβετικά φράγκα για να πληρώνουν τη δόση τους. Αυτό στις συμβάσεις αναγραφόταν ως εξής: «Εκπληρώνει τις εντεύθεν υποχρεώσεις της προς την τράπεζα είτε στο νόμισμα χορήγησης είτε σε ευρώ, με βάση την τρέχουσα τιμή πώλησης του νομίσματος χορήγησης (δηλαδή ελβετικό φράγκο) την ημέρα καταβολής (της μηνιαίας δόσης)». Δηλαδή κατέβαλλαν τη μηνιαία δόση σε ευρώ. Η τράπεζα τα μετέτρεπε σε ελβετικά φράγκα (εισπράττοντας προμήθεια που βάραινε τον δανειολήπτη) και πλήρωνε τη δόση.
- Η αλλαγή της ισοτιμίας ευρώ – ελβετικού φράγκου θα είχε συνέπεια τη θηριώδη μεταβολή του κεφαλαίου. Αν ανατρεπόταν η σχέση ευρώ – ελβετικού φράγκου, το αρχικό δάνειο θα εκτινασσόταν. Εξαιτίας αυτού υπάρχουν περιπτώσεις δανειοληπτών ακόμα και με τριπλασιασμό του κεφαλαίου δανεισμού. Δανείστηκαν για παράδειγμα 100.000 ευρώ και τελικά το δάνειο που πρέπει να καταβάλουν αγγίζει τις 300.000 ευρώ, με ανάλογη αύξηση των επιτοκίων.
Παρότι οι τράπεζες γνώριζαν (υπήρχαν σχετικές εκθέσεις των οίκων αξιολόγησης), ουδεμία ρήτρα αντιστάθμισης του συναλλαγματικού κινδύνου ενέταξαν στις συμβάσεις.
Αρεοπαγίτες σε ρόλο «αντιστροφέων» της γλώσσας
Μπορεί η λέξη «υποχρεωτική» να σημαίνει ότι δεν υποχρεούται αλλά δικαιούται; Αν είσαι αρεοπαγίτης που αλληθωρίζει προς τα συμφέροντα των τραπεζών, μπορείς να φτάσεις και σε αυτό το σημείο αντιστροφής της πραγματικότητας. Με την απόφαση 4/2019 ο Αρειος Πάγος (ολομέλεια) απέρριψε κατά πλειοψηφία –κάποιοι δικαστές διέσωσαν το κύρος τους– την αναίρεση. Ενας από τους λόγους που στήριξαν την απόφασή τους ήταν επί λέξει: «Η έννοια του επίμαχου όρου, παρά τη γραμματική διατύπωσή του (“υποχρεούται”), είναι διαφορετική και δη ο οφειλέτης δεν υποχρεούται, αλλά δικαιούται να πληρώσει είτε στο νόμισμα της χορήγησης είτε σε ελβετικό φράγκο».
Οπως εύκολα καταλαβαίνουμε, οι αρεοπαγίτες για να υψώσουν τείχος προστασίας στην τράπεζα που εξαπάτησε απορρίπτουν τον ισχυρισμό ότι η δανειολήπτρια ήταν υποχρεωμένη να καταβάλλει σε ευρώ και μετέτρεψαν τη λέξη «υποχρεούται» σε «δικαιούται». Ομως δεν σταμάτησαν εκεί. Παρότι στον ελληνικό νόμο που αφορά την προστασία των καταναλωτών δεν υφίσταται η εξαίρεση από τον έλεγχο της καταχρηστικότητας των δηλωτικών όρων μίας σύμβασης, όπως επιτάσσει η ευρωπαϊκή οδηγία 93/13, απεφάνθησαν ότι υπάρχει. Οπως αναγράφουν, «δεν μεταφέρθηκε ρητά στο εθνικό δίκαιο με τον ν. 2251/1994 που αποτελεί ενσωμάτωση της οδηγίας 93/13. Παρότι όμως δεν έγινε μεταφορά της εξαίρεσης αυτής στο εθνικό δίκαιο με ειδική και ρητή διάταξη, εντούτοις πρέπει να θεωρηθεί ότι ενυπάρχει στη ρύθμιση του άρθρου 2 παρ. 6 του ν. 2251/1994».
Η παράγραφος 6 του άρθρου 2 αναγράφει: «Γενικοί όροι συναλλαγών που έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική διατάραξη της ισορροπίας των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων σε βάρος του καταναλωτή απαγορεύονται και είναι άκυροι. Ο καταχρηστικός χαρακτήρας γενικού όρου ενσωματωμένου σε σύμβαση κρίνεται αφού ληφθούν υπόψη η φύση των αγαθών ή υπηρεσιών που αφορά η σύμβαση, ο σκοπός της, το σύνολο των ειδικών συνθηκών κατά τη σύναψή της και όλες οι υπόλοιπες ρήτρες της σύμβασης ή άλλης σύμβασης από την οποία αυτή εξαρτάται».
Καμία σχέση με εξαίρεση, αλλά έτσι αποφάνθηκε κατά πλειοψηφία η ολομέλεια του Αρειου Πάγου, συνεπώς δεν γίνεται να ελεγχθεί η εξαπάτηση με βάση τον νόμο για την προστασία του καταναλωτή.
«Ασπίδα» στις τράπεζες Κομισιόν και Αρειος Πάγος
«Οι Ελληνες δικαστές δεν θέλουν να συνεργαστούν με τον Ευρωπαίο δικαστή» τονίζει μιλώντας στο Documento η πρόεδρος του Συλλόγου Δανειοληπτών Ελβετικού Φράγκου Δέσποινα Σονιάδου, κατά παράβαση του άρθρου 267 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ. Η Δ. Σονιάδου αναφέρεται στην άρνηση του Αρειου Πάγου να υποβάλει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) τα προδικαστικά ερωτήματα που του υποβλήθηκαν όταν εξέτασε την αίτηση αναίρεσης της απορριπτικής εφετειακής απόφασης σε βάρος 4.500 δανειοληπτών, οι οποίοι είχαν προσφύγει κατά της Eurobank.
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε το φθινόπωρο του 2021. Επρόκειτο για την πρώτη συλλογική αγωγή δανειοληπτών με ρήτρα σε ελβετικό φράγκο που είχε φτάσει έως τον Αρειο Πάγο.
Το ανώτατο δικαστήριο επέμεινε έτσι στο σκεπτικό που είχε διατυπώσει στην ολομέλεια με την προηγούμενη απόφαση 4/2019 για την πρώτη ατομική αγωγή που είχε φτάσει στον Αρειο Πάγο για το ζήτημα των δανείων σε ελβετικό φράγκο και δεν είχε εξεταστεί με βάση το δίκαιο της ΕΕ. Οπως τονίζει, η απόφασή του διαφοροποιείται «από τα οριζόμενα στο συναφές, υπέρτερης ισχύος ενωσιακό δίκαιο, όπως αυτό έχει ερμηνευθεί επανειλημμένως από το ΔΕΕ αλλά και από ανώτατα δικαστήρια άλλων κρατών-μελών της Ενωσης», που έχουν δικαιώσει τους προσφεύγοντες δανειολήπτες ελβετικού φράγκου σε όλη την Ευρώπη. Το σωματείο υπέβαλε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Ελλάδας για παραβίαση από το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της χώρας των υποχρεώσεων που επιβάλλει το δίκαιο της ΕΕ και ειδικότερα ο μηχανισμός της προδικαστικής παραπομπής. Η Κομισιόν ωστόσο αποφάσισε να μη δώσει συνέχεια στην καταγγελία, με το σκεπτικό ότι δεν διαπίστωσε συστημική παραβίαση του ενωσιακού δικαίου από τον Αρειο Πάγο.
«Απλώς (η Κομισιόν) δεν ήθελε να πάρει θέση» σημειώνει η Δ. Σονιάδου, «πρόκειται για μια πολιτική κίνηση». Ωστόσο, εξηγεί, παρότρυνε τον Σύλλογο Δανειοληπτών να προβάλει τις διεκδικήσεις του υπό τη μορφή αγωγής αποζημίωσης ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Ετσι, ετοιμάζεται αγωγή κατά του ελληνικού δημοσίου για ηθική βλάβη, από τους δανειολήπτες που ήταν στο δικόγραφο κατά της Eurobank. Το σκεπτικό είναι: «Εχουν βλαφτεί από την απόφαση του Αρειου Πάγου να παραλείψει να στείλει προδικαστικά ερωτήματα, οπότε στρέφονται κατά του δημοσίου και ζητούν χρηματική αποζημίωση για ηθική βλάβη για την παράλειψη του κρατικού οργάνου, εν προκειμένω του Αρειου Πάγου, γιατί παραβίασε το ενωσιακό δίκαιο».
Ταυτόχρονα, και έπειτα από νέα αναβολή, έλαβαν ημερομηνία εκδίκασης στις 5/12/2025 οι τρεις ακόμη αιτήσεις αναίρεσης σε τρεις απορριπτικές εφετειακές αποφάσεις στις συλλογικές αγωγές κατά Εθνικής Τράπεζας, Alpha Bank και Τράπεζας Πειραιώς, που έχουν υποβληθεί από συνολικά (και στις τέσσερις αγωγές, μαζί με την προηγούμενη κατά Eurobank) περίπου 7.500 δανειολήπτες. Και σε αυτές τις αναιρέσεις έχουν υποβληθεί προδικαστικά ερωτήματα προς το ΔΕΕ. Με δεδομένες τις αναβολές που έχουν ληφθεί, από το φθινόπωρο του 2015, όταν κατατέθηκαν, έχουν ήδη περάσει δέκα χρόνια, με τους δανειολήπτες να παλεύουν να κρατήσουν τις περιουσίες τους, ευρισκόμενοι σε ομηρία, καθώς τα κατώτερα δικαστήρια αναμένουν τις αποφάσεις του Αρειου Πάγου για να εκδικαστούν.
Γιατί τους θυμήθηκε τώρα η κυβέρνηση
Οι δανειολήπτες είναι πάλι στους δρόμους. Ο υπουργός Κωστής Χατζηδάκης συναντήθηκε την περασμένη Τετάρτη με τον επικεφαλής της Eurobank Φωκίωνα Καραβία με σκοπό να βρεθεί μια λύση που να ικανοποιεί τους εξαπατημένους. Γιατί μόνο με τον επικεφαλής της Eurobank; Επειδή είναι η τράπεζα που έχει δώσει τη συντριπτική πλειονότητα των «στοιχημάτων» που βαπτίστηκαν στεγαστικά δάνεια. Αναλυτικότερα η χορήγησή τους στο σύνολο του δανειακού χαρτοφυλακίου των συστημικών τραπεζών έχει ως εξής:
- Eurobank 38,2%
- Τράπεζα Πειραιώς 7,9%
- Εθνική Τράπεζα 4%
- Alpha Bank 1,6%
Η επιλογή της χρονικής στιγμής δεν είναι τυχαία. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Κ. Χατζηδάκης βάλλονται πανταχόθεν για το πώς δηλητηριάζουν την ελληνική οικονομία. Οι τράπεζες αισχροκερδούν με τις προμήθειες (2,5 δισ. ευρώ ετησίως). Η κυβέρνηση απούσα. Ολα αυτά έχουν πολιτικό κόστος. Παρότι το μέγεθος της εξαπάτησης είναι μεγάλο, σε σχέση με τα υπόλοιπα «κόκκινα» δάνεια και τη συνολική αισχροκέρδεια των τραπεζών από το 2022, τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο είναι σταγόνα στον ωκεανό. Αν βρεθεί λύση υπέρ των δανειοληπτών, θα επιχειρηθεί «καταιγίδα επικοινωνίας» για την ευαισθησία των Μητσοτάκη και Χατζηδάκη. Το πρόβλημα υφίσταται από το 2009. Οι κυβερνήσεις των Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά και Τσίπρα δεν έδωσαν λύση. Πρόκειται για θαυμάσια ευκαιρία να τρέξει η επικοινωνιακή καταιγίδα δήθεν κυβερνητικής ευαισθησίας. Ελα όμως που οι τράπεζες τα θέλουν όλα δικά τους!
Διαβάστε επίσης
Έγκλημα Τέμπη: Αλαζονεία, κυνισμός και χυδαιότητα στην υπηρεσία του Μαξίμου
Κυκλάδες: Στον «χορό» των Ρίχτερ για μία ακόμη ημέρα – Νέος σεισμός 4,8 Ρίχτερ (Photos)
Ηράκλειο: «Η καρδιά του μικρού Άγγελου θα δώσει ζωή σε ένα παιδάκι στη Γερμανία» (Video)
Τέμπη: Γενιδούνιας για τη μη κλήση του στην Εξεταστική – «Δεν το έκαναν και ξέρουν γιατί»
