Σαν κεραυνός εν αιθρία ήταν για τη Ρωσία η αιφνιδιαστική επίθεση των ουκρανικών δυνάμεων στο Κουρσκ, την περιοχή όπου το 1943 έλαβε χώρα η τιτάνια αρματομαχία μεταξύ του Κόκκινου Στρατού και της Βέρμαχτ. Σφοδρές μάχες έλαβαν χώρα στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα καθώς οι δυνάμεις του Κιέβου επέκτειναν την επιχείρησή τους, αναγκάζοντας τη Μόσχα να αποσύρει στρατεύματα από το ουκρανικό μέτωπο ώστε να ενισχύσει την άμυνά της, ενώ παράλληλα η ρωσική περιφέρεια κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Μάλιστα η κίνηση του Κιέβου φέρεται να στοίχισε τη ζωή σε αμάχους, καθώς μη επανδρωμένο εναέριο όχημα εφόδου που εξαπολύθηκε από την Ουκρανία έπληξε ασθενοφόρο κοντά στην πόλη Σούντσα, που βρίσκεται στην περιφέρεια Κουρσκ, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ο οδηγός και ο τραυματιοφορέας, σύμφωνα με τον προσωρινό κυβερνήτη της περιοχής Αλεξέι Σμιρνόφ. Η είδηση ωστόσο δεν έχει επιβεβαιωθεί και τα δύο μέρη αρνούνται ότι στοχοποιούν εσκεμμένα αμάχους.
Αντιπερισπασμός;
Η επίθεση, μια από τις μεγαλύτερες από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» όπως την αποκαλεί, έρχεται σε κρίσιμη στιγμή για την Ουκρανία, η οποία χάνει σταθερά εδάφη εδώ και μήνες, με τους Ρώσους να έχουν το πλεονέκτημα και τον εξουθενωμένο ουκρανικό στρατό να προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες του σε στρατιωτικό δυναμικό προκειμένου να αποκρούει τις αλλεπάλληλες ρωσικές επιθέσεις στο ανατολικό μέτωπο. Επιπλέον, οι Ουκρανοί βρίσκονται αντιμέτωποι και με το ενδεχόμενο να χάσουν την υποστήριξη των ΗΠΑ σε περίπτωση που ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου και εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία στον Λευκό Οίκο.
Ο ουκρανικός στρατός με την κίνηση αυτή κατάφερε να θέσει υπό τον έλεγχό του κάποια ρωσικά χωριά κοντά στα σύνορα, ενώ παράλληλα κατέρριψε αεροσκάφη και κατέστρεψε στρατιωτικά οχήματα, με τις ρωσικές δυνάμεις να απαντούν με αεροπορικές επιθέσεις. Η σοβαρότητα της ουκρανικής επίθεσης ανάγκασε τον Βλαντίμιρ Πούτιν να συγκαλέσει εκτάκτως σύσκεψη με τους επικεφαλής του υπουργείου Αμυνας, του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας και των υπηρεσιών πληροφοριών, χαρακτηρίζοντας την επιχείρηση «μεγάλη πρόκληση».
Η στρατηγική σημασία
Η Ουκρανία έχει εξαπολύσει διασυνοριακές επιδρομές στη Ρωσία στο παρελθόν, χρησιμοποιώντας Ρώσους πολίτες που πολεμούν για το Κίεβο σε μονάδες που λειτουργούν υπό τη διοίκηση της Στρατιωτικής Διεύθυνσης Πληροφοριών της Ουκρανίας (Defence Intelligence of Ukraine, GUR). Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ρομπ Λι, ανώτερο συνεργάτη στο πρόγραμμα Ευρασίας του Ινστιτούτου Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, η εν λόγω επίθεση «είναι αξιοσημείωτη καθώς φαίνεται να περιλαμβάνει ουκρανικές συμβατικές δυνάμεις και όχι μόνο στρατιώτες της GUR».
Παράλληλα, η περιοχή θεωρείται νευραλγική καθώς είναι το μοναδικό σημείο εισόδου του ρωσικού φυσικού αερίου στο ουκρανικό σύστημα μεταφοράς στην Ευρώπη (περίπου 42 εκατ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου καθημερινά). Ο κύριος επιχειρησιακός αγωγός φυσικού αερίου περνά κοντά από τη Σούντσα, όπου ένας σταθμός μέτρησης παρακολουθεί τη ροή προς χώρες όπως η Αυστρία και η Ουγγαρία.
Οι στόχοι του Κιέβου
Σκοπός του Κιέβου θα μπορούσε να είναι να προσελκύσει ρωσικές εφεδρείες στην περιοχή, αποδυναμώνοντας πιθανώς τις επιχειρήσεις της Μόσχας σε αρκετές περιοχές της ανατολικής περιοχής Ντονιέτσκ της Ουκρανίας, όπου οι ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις σημειώνουν μεγάλη πρόοδο. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι στόχος θα μπορούσε να είναι και ο πυρηνικός σταθμός του Κουρσκ, ωστόσο η μονάδα απέχει 60 χλμ. από τα σύνορα.
Μια άλλη εκδοχή είναι η ουκρανική επίθεση να μην είναι αντιπερισπασμός, αλλά αυτό ακριβώς που φαίνεται: προσπάθεια να καταληφθεί ρωσικό έδαφος. Σε αυτή την περίπτωση ο απώτερος στόχος μπορεί να είναι διπλωματικός. Με την κατάληψη έστω και μικρού τμήματος της Ρωσίας η Ουκρανία θα μπορούσε να διαπραγματευτεί την ανταλλαγή αυτού του εδάφους με τμήματα της Ουκρανίας που κατέχει η Ρωσία.
Ωστόσο, όποια κι αν είναι η στρατηγική του Κιέβου, ο κίνδυνος παραμένει μεγάλος. Ο ουκρανικός στρατός διαθέτει περιορισμένες δυνάμεις για να ενισχύσει μονάδες που βρίσκονται υπό πίεση ή να ανακόψει ρωσικές επιδρομές στα ανατολικά, με την ουκρανική άμυνα να είναι πλέον πολύ πιο αδύναμη από την αρχή του πολέμου το 2022.
Η ιστορική αρματομαχία του 1943
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μάχη τεθωρακισμένων στην ιστορία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου (ενεπλάκησαν 6.200 τανκς) και αφορά την πολεμική σύγκρουση μεταξύ της Βέρμαχτ και του Κόκκινου Στρατού που σημειώθηκε στην περιοχή του Κουρσκ και διεξάχθηκε την περίοδο 5 Ιουλίου – 23 Αυγούστου 1943 και έληξε με αποφασιστική νίκη των Σοβιετικών. Αυτό άλλαξε καθοριστικά τις ισορροπίες δυνάμεων. Οι Γερμανοί έχασαν την πρωτοβουλία των κινήσεων που διατηρούσαν έως τότε και η υπεροχή πέρασε στα χέρια του Κόκκινου Στρατού. Η σημασία της μάχης στο Κουρσκ είναι απαράβλεπτη, καθώς εκεί καταστράφηκε η δύναμη κρούσης της Βέρμαχτ και των Ες Ες, με αποτέλεσμα η Γερμανία έκτοτε να μην εξαπολύσει ποτέ ξανά «κεραυνοβόλα» πλήγματα. Από τη νίκη του Κουρσκ και έπειτα άνοιξε ο δρόμος για την προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς το Βερολίνο και την κατάληψή του τον Μάιο του 1945.