Πριν από λίγους μήνες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα ειδικό ταμείο για τη στήριξη της ανάκαμψης και του ψηφιακού μετασχηματισμού των μέσων ενημέρωσης, δεδομένου ότι ο χώρος της ενημέρωσης έχει πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση του κορονοϊού, ενώ διάφορες χώρες, όπως η Δανία, προχώρησαν στην εφαρμογή εξειδικευμένων προγραμμάτων στήριξης του κλάδου. Στην Ελλάδα ακολουθήσαμε βέβαια άλλες πρακτικές: «πέτσινες» λίστες κατά παράβαση των κείμενων διατάξεων, σκανδαλώδεις ρυθμίσεις και «δωράκια» προς τους μεγαλοκαναλάρχες, οικονομικός αποκλεισμός των μέσων ενημέρωσης που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση και απευθείας αναθέσεις σε φίλους και γνωστούς με τη σέσουλα.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ελληνικό πρόγραμμα ύψους 20 εκατ. ευρώ για την υποστήριξη εφημερίδων, περιοδικών, παρόχων υπηρεσιών περιφερειακών μέσων ενημέρωσης και ραδιοφωνικών σταθμών που επλήγησαν από την πανδημία του κορονοϊού. Διαβάζοντας το περιεχόμενο του προγράμματος γίνεται αντιληπτό ότι αυτήν τη φορά δεν φύτρωσε λεφτόδεντρο στο Μαξίμου, ότι υπάρχει ένα πιο αντικειμενικό κριτήριο χορήγησης της οικονομικής βοήθειας και ότι, ευτυχώς, υπάρχουν δικλίδες ασφαλείας ώστε να μην οδηγηθούμε σε καταστάσεις χρηματοδότησης ακόμη και ακροδεξιών εντύπων που προπαγανδίζουν το μίσος και τον ρατσισμό, όπως έγινε με την υπογραφή σχετικής κοινής υπουργικής απόφασης τον Δεκέμβριο του 2019. Αυτό βέβαια σχετίζεται άμεσα με το ότι το σχετικό πρόγραμμα έπρεπε να περάσει τη διαδικασία των κρατικών ενισχύσεων και έγκρισης από την Κομισιόν.
Και αυτή όμως η πρωτοβουλία της κυβέρνησης, που είχε ήδη προβλεφθεί στον νόμο 4779/2021, προκαλεί σοβαρά ερωτήματα και επιφυλάξεις και ως προς τον σχεδιασμό και την υλοποίησή της:
01 Γιατί η κυβέρνηση της ΝΔ χρειάστηκε να καταθέσει νέο πρόγραμμα ενίσχυσης των μέσων ενημέρωσης ενώ βρήκε έτοιμα και προς υλοποίηση αντίστοιχα προγράμματα για την ενίσχυση του περιφερειακού Τύπου και των πανελλαδικής κυκλοφορίας εφημερίδων; Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (αρ. 51 4609/ 2019, ΚΥΑ 78/ 2019, ΚΥΑ 107/2019) χαρακτηρίζονται από διαφάνεια, σαφή κριτήρια και προϋποθέσεις προστασίας της απασχόλησης στον κλάδο. Η άρνηση της κυβέρνησης να τις εφαρμόσει συνεπάγεται απώλεια ενίσχυσης των εφημερίδων της τάξης των 20 εκατ. ευρώ μόνο για τα έτη 2019-20.
02 Γιατί η κυβέρνηση της ΝΔ εξακολουθεί να αρνείται να αξιοποιήσει τα εργαλεία του Μητρώου Online Media (νόμος 4339/ 2015) και του Μητρώου Περιφερειακού Τύπου (νόμος 4487/ 2017) κυρίως ως προς την κατανομή της λεγόμενης κρατικής διαφήμισης;
03 Γιατί η κυβέρνηση της ΝΔ εμφανίζεται ανίκανη να ενεργοποιήσει την Αναπτυξιακή Τράπεζα για δράσεις που βρήκε έτοιμες από την προηγούμενη κυβέρνηση (π.χ. Ταμείο Εγγυοδοσίας Οπτικοακουστικών Παραγωγών) ή για νέες δράσεις, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων έντυπου Τύπου για όσες επιχειρήσεις θέλουν να ενισχύσουν τη δραστηριοποίησή τους και την άντληση εσόδων μέσω ηλεκτρονικής συνδρομής ή τη διαδικτυακή τους παρουσία μέσα από την κάλυψη του κόστους κατασκευής πλατφόρμας και της εκπαίδευσης στελεχών σε νέες τεχνολογίες μετάδοσης οπτικοακουστικού περιεχομένου;
04 Γιατί η κυβέρνηση της ΝΔ αρνείται να παρακολουθήσει την υποχρέωση δημοσιοποίησης διαφημιστικών δαπανών των τραπεζών; Γίνεται αυτή με κριτήρια αναγνωσιμότητας, τηλεθέασης και ακροαματικότητας; Γιατί δεν ζητά την επέκταση της υποχρέωσης αυτής και για τις πρώην ΔΕΚΟ έπειτα από σχετική διαδικασία διαλόγου; 05 Γιατί η κυβέρνηση επέλεξε ένα one-off πρόγραμμα στήριξης και όχι την εξασφάλιση πιο σταθερής χρηματοδότησης με ρήτρες προστασίας της απασχόλησης (και συνεπώς διασφάλισης των σχετικών εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία);
Το νέο πρόγραμμα ενίσχυσης των ΜΜΕ προορίζεται να καλύψει το σύνολο των εργοδοτικών εισφορών του 2% προς το ενιαίο ταμείο επικουρικής ασφάλισης των δημοσιογράφων (ΕΔΟΕΑΠ) για το χρονικό διάστημα 1-12-2017 έως 31-12-2020, ενώ όσες επιχειρήσεις έχουν καταβάλει τις σχετικές εισφορές θα λάβουν ισόποση ενίσχυση. Πρόκειται δηλαδή για ενίσχυση που συνδέεται με τον ετήσιο κύκλο εργασιών και τις εισφορές στον ΕΔΟΕΑΠ και όχι με τον συνολικό αριθμό εργαζομένων πλήρους απασχόλησης. Μοιραία οι πιο μεγάλες επιχειρήσεις θα λάβουν τη μερίδα του λέοντος και δεν θα πρέπει να θεωρείται σίγουρο ότι το σύνολο των επιχειρήσεων του κλάδου που εμπίπτουν στις διατάξεις και στους όρους του προγράμματος θα λάβουν κάποια στήριξη.
Δικαιούχοι της σχετικής ενίσχυσης μπορούν να είναι όλα σχεδόν τα μέσα έντυπης, ραδιοφωνικής και τηλεοπτικής ενημέρωσης, με εξαίρεση τα πανελλαδικά τηλεοπτικά κανάλια και τα διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης. Οι δικαιούχοι όμως θα πρέπει να εξεταστούν από επιτροπή που θα εκφράσει γνώμη για το περιεχόμενό τους. Πώς όμως μια γνωμοδοτική επιτροπή επτά ατόμων θα αξιολογήσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του περιεχομένου εκατοντάδων περιοδικών, εφημερίδων, τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών; Πώς αυτή η επιτροπή θα κρίνει, δίχως κωλύματα και ασυμβίβαστα και μάλιστα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ότι τηρείται και τηρήθηκε για την περίοδο 2017-20 ο Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ;
Αν για παράδειγμα υπάρχουν ενστάσεις και αποκλεισμοί δικαιούχων (π.χ. μιας εφημερίδας), ποιος θα πάρει την τελική απόφαση; Ποιος θα κρίνει αυτές τις ενστάσεις σε τόσο αυστηρά χρονικά πλαίσια και με τόσο γενικούς και αόριστους όρους και δίχως πρόσθετα μέσα επαλήθευσης της γνωμάτευσης εκτός από την πρόσκληση στις συνεδριάσεις της επιτροπής «προς διατύπωση γνώμης, παροχή πληροφοριών ή στοιχείων προσώπων εγνωσμένου κύρους με εμπειρία στον χώρο των μέσων ενημέρωσης, ιδίως σε θέματα τήρησης της δημοσιογραφικής ηθικής και δεοντολογίας»; Η πρωθυπουργική αγιογραφία (έστω και περιστασιακά) ή η παράλειψη αυστηρής κριτικής προς τον πρωθυπουργό (π.χ. για το πόθεν έσχες του) αποτελούν θέμα τήρησης της δημοσιογραφικής ηθικής και δεοντολογίας; Ποιος ξέρει;
