Νέοι χορογράφοι παρουσιάζουν τις δημιουργίες τους από το YouTube του Ιδρύματος Ωνάση.
Ζούμε τις πιο περίεργες μέρες της σύγχρονης ιστορίας μας τουλάχιστον, με τον πολιτισμό και την τέχνη να έχουν μπει σε πρωτόγνωρα μονοπάτια. Η έμπνευση και η δημιουργία όμως δεν σταματούν ποτέ και η τεχνολογία έρχεται να συμβάλει ως μέσο γνωριμίας των νέων κυρίως καλλιτεχνών με το κοινό. Για όγδοη συνεχόμενη χρονιά η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση διοργανώνει το Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων (ONC 8), ωστόσο λόγω συνθηκών για πρώτη φορά η διοργάνωση αυτή είναι φτιαγμένη για τον ψηφιακό κόσμο. Αντί λοιπόν να ανοίξουν οι πόρτες της Στέγης, το κοινό θα ανοίξει τις οθόνες του και θα συντονιστεί στο κανάλι YouTube του Ιδρύματος Ωνάση. Μιλώντας με τους τρεις επιμελητές του φεστιβάλ, την Ιλειάνα Δημάδη, τη Στεργιανή Τσιντσιλώνη και τον Κωνσταντίνο Τζάθα, μας έδωσαν την κοινή τους τοποθέτηση για τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της φετινής διοργάνωσης αλλά και για τη σχέση του χορού με κάθε μορφή οθόνης.
Η κοινωνική δικτύωση συναντά τη χορογραφία
Ο χορός μπαίνει σε νέα εποχή λόγω συνθηκών. Ρωτώ τους επιμελητές σχετικά με το πώς διαμορφώνεται η θέση του στο διαδίκτυο και κυρίως στα παντοδύναμα πλέον social media. «Η νέα εποχή δεν προκύπτει μόνο από τις νέες συνθήκες. Η θέση του χορού στα social media δεν είναι αποκλειστικά προϊόν ανάγκης. Είναι έκφραση και αντικατοπτρισμός της ψηφιακής έξαψης του εδώ και τώρα. Πέρυσι –προτού καν ενσκήψει η πανδημία– είχε γίνει χαμός με το Instagram account της θρυλικής ομάδας χορού της Μάρθα Γκράχαμ: το challenge ήταν οι followers να μιμηθούν τις πόζες της αλλοτινής ηγέριας του χορού. Κι αν αυτό είναι μια μορφή νέας επιδραστικότητας και μαζί συμμετοχικότητας, είναι επίσης ενδεικτικό για τη θέση του σύγχρονου χορού στη ζωή μας. Συμβαίνει ένας εκδημοκρατισμός άνευ προηγουμένου. Η τέχνη δεν είναι πια κάτι απρόσιτο που έρχεται από το υπερπέραν ούτε κάτι που εκτελείται αποκλειστικά για μια κάστα εκλεκτών» απαντούν. Το Instagram, τα social media γενικότερα και το YouTube είναι πλέον ο νέος δημόσιος χώρος. «Οι καλλιτέχνες τα χρησιμοποιούν δημιουργικά, όπως ακριβώς μέχρι πρότινος πειραματίζονταν με τα βίντεο, τα μικρόφωνα και τα νέα μέσα κάθε εποχής. Ο χορός συνεχίζει να επιδρά με τους όρους μιας ξέφρενης σκηνικής ελευθερίας που προϋποθέτει γερά αντανακλαστικά, εργατικότητα, μεθοδικότητα και απόλυτη αφοσίωση. Με δυο λέξεις; Μια πειθαρχημένη αναρχία. Απόλυτα συντονισμένη με την πραγματικότητα του σήμερα, με χορούς που μπορούν να στηθούν σε κάθε σκηνή του κόσμου όσο και σε κάθε πλατφόρμα του ψηφιακού μας σύμπαντος».
Ο χορός είναι μορφή τέχνης την οποία έχουμε συνηθίσει σε διαφορετικούς χώρους και τρόπους έκφρασης. Κατά πόσο ταιριάζει άραγε στην οθόνη ενός υπολογιστή ή ενός τηλεφώνου; «Ο χορός είναι μορφή τέχνης που ταιριάζει σε οθόνες, σκηνές, δρόμους, σπίτια, βεράντες, πλατείες, γκαλερί, μεταφορικά μέσα ή όπου αλλού έχει σκαρφιστεί ο νους των χορογράφων (διαχρονικά) και ανταποκρίνεται λειτουργικά στην εξερεύνησή τους. Αν όμως θέλουμε να μιλήσουμε για τη σημασία ή την ανάγκη της ζωντανής παρουσίας στις παραστατικές τέχνες, θα λέγαμε ότι φυσικά είναι ζωτικό χαρακτηριστικό τους και –ειδικά τώρα– αποκτά σχεδόν επιτακτική διάσταση. Από την άλλη όμως, η ιστορία του χορού μάς έχει δείξει ότι η τεχνολογία, οι ιστορικο-κοινωνικές αλλαγές, αλλά και οι επιστημονικές και επιστημολογικές συντεταγμένες δεν πλαισιώνουν απλώς την τέχνη αλλά τη διαπερνούν με φανερούς ή μη τρόπους» εξηγούν οι επιμελητές. Και συνεχίζουν: «Επομένως ο χορός πάντα συνομιλούσε με την εποχή και τις συνθήκες, ακόμη και σε δεδομένα που έμοιαζαν αντιφατικά. Οταν για παράδειγμα οι εννοιολογικοί χορογράφοι της δεκαετίας του 1990 έθεσαν υπό αμφισβήτηση την ίδια την ύπαρξη της κίνησης ως βασικό προαπαιτούμενο της έννοιας του χορού, πολλοί αναρωτήθηκαν αν αυτό τινάζει στον αέρα ό,τι ξέραμε ως σύμφυτο με τη “φύση” του χορού. Οι καλλιτέχνες, το κοινό, οι θεσμοί, οι σκέψεις και οι πράξεις μας κάθε φορά ορίζουν τα όρια του τι πιστεύουμε ότι είναι χορός, ποια είναι τα χαρακτηριστικά του και τι κάνει ο χορός στον κόσμο μας και σ’ εμάς».
Γυρίσματα σε κάθε σημείο της Αθήνας
Ενώ το Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων της Στέγης έχει πια εγκαθιδρυθεί και ήδη έχει αποκτήσει φανατικό κοινό μετά τις επτά προηγούμενες διοργανώσεις, φέτος οι συνθήκες επηρεάζουν άμεσα τη μορφή του, όχι όμως την ουσία του. «Το φεστιβάλ στήθηκε με την πίστη ότι η συνθήκη της πανδημίας δεν θα αναχαιτίσει τη δημιουργικότητα των καλλιτεχνών ούτε το υψηλό επίπεδο παραγωγής των έργων τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σχεδόν εν μια νυκτί οι χώροι προβών της Στέγης μετατράπηκαν σε στούντιο κινηματογράφησης. Αρκετοί καλλιτέχνες χρειάστηκε να συνεργαστούν με youtubers, Instagram influencers, digital media artists, προγραμματιστές εφαρμογών. Εξωτερικά γυρίσματα έγιναν απ’ άκρη σ’ άκρη της πόλης: η Μυρτώ Δελημιχάλη και ο Στάθης Δογάνης («Pose_Transpose») πέρασαν από περίπου 17 τοποθεσίες για τις ανάγκες του «χορογραφικού» σάιτ τους –από τον Λυκαβηττό έως τη Φωκίωνος Νέγρη–, ενώ η Νατάσα Σαραντοπούλου έστησε το έργο της σε κάθε σημείο της Αθήνας απ’ όπου κάποτε περνούσε ο Ιλισός («ΙΛΙΣΣΟΣ/ λίμπο eξótica»)» μας λένε.
Χρειάστηκαν δεκάδες τεστ Covid και άπειρες ώρες μοντάζ και διορθώσεων σε χρώματα & ηχητική επεξεργασία προτού οι καλλιτέχνες παραδώσουν τα τελικά φιλμ, βιντεοκλίπ και zoom platform artworks. «Ημασταν όμως εξαρχής αποφασισμένοι πως το σύνθημα “Είμαστε εδώ, χορεύοντας” πρέπει και μπορεί να ακουστεί δυνατά, κόντρα στις κλειστές αυλαίες και στα επτασφράγιστα για το κοινό θέατρα. Τι ήταν εκείνο που άλλαξε δραστικά; «Το πού δόθηκε το ραντεβού καλλιτεχνών και θεατών: αντί για τις σκηνές της Στέγης ή τον δημόσιο χώρο, ο χώρος συνάντησης είναι φέτος στο Onassis YouTube. Κι αν αυτό σημαίνει ότι η συνάντηση γίνεται αποκλειστικά μέσω οθονών, σημαίνει επίσης ένα άνευ προηγουμένου άνοιγμα των έργων σε θεατές από κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη».
Το πρόγραμμα
Σάββατο 20 Μαρτίου (20.00-22.00)
• «Axel’s just dreaming», 24΄
• «Yes Hallo Hi», 4΄
• «All she likes is popping bubble wrap», 20΄
• «yaGrid», 10΄
• «Αλογα κατάδυσης και άλλες μυθολογίες», 36΄
• «ΙΛΙΣΣΟΣ/ λίμπο eξótica», 10΄
Κυριακή 21 Μαρτίου (20.00-22.00)
• «442, or A game without score», 60΄
• «Red riding shoes», 6΄
• «The cooking-with-Nadi show», 20΄
• «Besuch», 20΄
• «Pose_Transpose», 1΄
