Ερωτήματα και για την ΕΕ γεννά η απόπειρα δολοφονίας του πρωθυπουργού Ρ. Φίτσο
Η πρώτη απόπειρα δολοφονίας Ευρωπαίου ηγέτη εδώ και 21 χρόνια πάγωσε τη διεθνή κοινότητα. Η επίθεση κατά του Σλοβάκου πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο την περασμένη Τετάρτη, που έχει αποτέλεσμα να νοσηλεύεται σε κρίσιμη αλλά σταθερή κατάσταση, εγείρει φόβους για περαιτέρω άσκηση βίας εναντίον πολιτικών από όλο το πολιτικό φάσμα. Οι τέσσερις πυροβολισμοί που δέχτηκε ο Φίτσο στο στήθος και στην κοιλιά φουντώνουν τις ανησυχίες που αναπτύσσονται για αυξανόμενη πόλωση στην ΕΕ την ώρα που το ευρωπαϊκό μπλοκ κρατών βρίσκεται μια ανάσα από τις εκλογές, με ίσως το υψηλότερο διακύβευμα στην ιστορία του Ευρωκοινοβουλίου λόγω της ανησυχητικής ανόδου της ακροδεξιάς.
Αυτή ήταν η πρώτη φορά στην 31χρονη ιστορία της Σλοβακίας ως ανεξάρτητης χώρας (αποσπάστηκε από την Τσεχική Δημοκρατία το 1993) που κάποιος πολίτης αποφάσισε να… εκφράσει την πολιτική του «άποψη» όχι στην κάλπη αλλά με όπλο στον δρόμο. Η απόπειρα δολοφονίας του 59χρονου Φίτσο γεννά ερωτήματα όχι μόνο για τη χώρα του αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ενωση, με την οποία η Σλοβακία είχε διαφορές υπό την ηγεσία του.
Θρυαλλίδα εξελίξεων;
Ταυτόχρονα θα μπορούσε να πυροδοτήσει ανακατατάξεις στον κυβερνητικό συνασπισμό, ενδεχομένως και ευρύτερες στο πολιτικό σκηνικό της Σλοβακίας. Ακόμη δεν είναι σαφές ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της επίθεσης στον Φίτσο τόσο σε πολιτικό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο ούτε αν η κατάσταση της υγείας του τού επιτρέψει να επανέλθει σύντομα στα καθήκοντά του. Ωστόσο το ενδεχόμενο προσωρινής αντικατάστασής του είναι ανοιχτό, όπως και η προοπτική προκήρυξης νέων εκλογών.
Για τα κίνητρα του φερόμενου ως δράστη, του 71χρονου συγγραφέα Γιουράι Τσιντουάλα, ο οποίος συνελήφθη αμέσως μετά τους πυροβολισμούς, δεν έχουν γίνει γνωστές πολλές πληροφορίες. Τα πρώτα σχόλιά του στο αστυνομικό τμήμα παραπέμπουν στην πολιτική αντίθεσή του σε ορισμένες από τις πρόσφατες κινήσεις εσωτερικής πολιτικής του Φίτσο.
Σύμμαχος του Ορμπάν
Ο Ρόμπερτ Φίτσο είναι ο μακροβιότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της Σλοβακίας των 5,4 εκατ. κατοίκων, καθώς βρέθηκε στο αξίωμα αυτό για περισσότερα από δέκα χρόνια, από το 2006 έως το 2010, από το 2012 μέχρι το 2018 και από το 2023 έως σήμερα. Το 1999 ίδρυσε το κόμμα Κατεύθυνση – Σλοβακική Σοσιαλδημοκρατία (Smer) που αυτοπροσδιορίζεται ως σοσιαλδημοκρατικό και αριστερό λαϊκιστικό. Εκλέχτηκε πρώτη φορά στο κοινοβούλιο (της ενιαίας τότε Τσεχοσλοβακίας) το 1992 και αργότερα διορίστηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Το φθινόπωρο του 2023 ο ακροδεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν βρήκε στο πρόσωπο του Φίτσο ένα «συνοδοιπόρο» και η ΕΕ βρέθηκε απέναντι σε ακόμη έναν αυταρχικό, λαϊκιστή, αλά Τραμπ ηγέτη, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία πατώντας πάνω σε μια πλατφόρμα κοινωνικού συντηρητισμού, εθνικισμού και στοχοποίησης της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Η Σλοβακία ήταν η πρώτη χώρα που έστειλε πυραύλους αεράμυνας και μαχητικά αεροσκάφη στην Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022, αλλά στη συνέχεια ήταν επίσης η πρώτη μεταξύ των χωρών που έχουν στηρίξει στρατιωτικά το Κίεβο που περιορίστηκε στην προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας.
Οταν ο εκφραστής του φιλορωσικού αισθήματος και λαϊκιστής Φίτσο επανήλθε ως επικεφαλής της κυβέρνησης συνασπισμού του Smer με το κεντροαριστερό κόμμα Φωνή (HLAS) και του Σλοβακικού Εθνικιστικού Κόμματος ήταν μια απρόσμενη επάνοδος, καθώς ο 59χρονος είχε εξαναγκαστεί σε παραίτηση το 2018 υπό το βάρος μαζικών διαδηλώσεων για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ, που ερευνούσε τη συγκάλυψη υποθέσεων διαφθοράς.
Από τον Πάλμε και τον Μόρο μέχρι τον Σαντάτ και τον JFK
Οι απόπειρες δολοφονίας ηγετών είναι σπάνιες στην ΕΕ, ωστόσο παρόμοια περιστατικά έχουν συγκλονίσει τη γηραιά ήπειρο τα τελευταία 50 χρόνια. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι εκείνο του Σέρβου πρωθυπουργού Ζόραν Τζίντζιτς ο οποίος πυροβολήθηκε θανάσιμα το 2003. Νωρίτερα, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Βαζγκέν Σαρκσιάν σκοτώθηκε σε τρομοκρατική επίθεση στο κοινοβούλιο της χώρας το 1997. Ο Σουηδός πρωθυπουργός Ούλοφ Πάλμε πυροβολήθηκε θανάσιμα το 1986 ενώ περπατούσε στον δρόμο, συγκλονίζοντας την παγκόσμια κοινή γνώμη, ενώ το 1978 ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Αλντο Μόρο απήχθη και δολοφονήθηκε από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες δύο χρόνια μετά την αποχώρησή του από το αξίωμα.
Γυρίζοντας ακόμη πιο πίσω τον χρόνο, παρόμοιες δολοφονίες έγιναν αφορμές για τις φρικαλεότητες του 20ού αιώνα. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου και της συζύγου του Σοφί στο Σεράγεβο το 1914, η οποία θεωρήθηκε θρυαλλίδα για το ξέσπασμα του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Αλλά και εκτός Ευρώπης υπήρξαν πολιτικές δολοφονίες που συντάραξαν τον πλανήτη. Το 1948 ο Μαχάτμα Γκάντι (Μοχάντας Καραμτσάντ Γκάντι), κεντρική μορφή του κινήματος της ινδικής ανεξαρτησίας, δολοφονήθηκε στο Νέο Δελχί από τον Ναθουράμ Γκόντσε, ομόθρησκό του, ο οποίος θεωρούσε την πολιτική του Ινδού ηγέτη πολιτική κατευνασμού ως προς τους μουσουλμάνους της χώρας, υπεύθυνη για τη δημιουργία μουσουλμανικού κράτους σε ινδουιστικό έδαφος.
Η δολοφονία που σόκαρε ολόκληρη την υφήλιο και αποτέλεσε ένα από τα πιο πολυσυζητημένα γεγονότα του 20ού αιώνα ήταν του Αμερικανού προέδρου Τζον Κένεντι το 1963. Ο βίαιος θάνατός του προκάλεσε παγκόσμιο σοκ και για το γεγονός ότι συνέβη σε δημόσια θέα, μπροστά σε χιλιάδες πολίτες και δεκάδες τηλεοπτικές και φωτογραφικές κάμερες.
Σε ζωντανή μετάδοση δολοφονήθηκε επίσης το 1981 και ο πρόεδρος της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ, δεχόμενος πέντε σφαίρες κατά τη διάρκεια παρέλασης.
Διαβάστε επίσης: Σλοβακία: Ενδείξεις ότι ο δράστης της απόπειρας δολοφονίας κατά του Φίτσο «δεν ενήργησε μόνος»
Σλοβακία: Δεν κινδυνεύει πλέον η ζωή του πρωθυπουργού Φίτσο μετά την επίθεση
Σλοβακία: Ο πρωθυπουργός Φίτσο παραμένει σε κρίσιμη κατάσταση, σύμφωνα με αξιωματούχους
