Οι τρεις επιμελήτριες της έκθεσης «Εικάζοντας/Εικονίζοντας τη Σαμοθράκη» της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα γράφουν στο Documento.
Την ιστορική εξέλιξη της Σαμοθράκης τις τελευταίες δυόμισι χιλιετίες εξερευνά η έκθεση «Εικάζοντας/ Εικονίζοντας τη Σαμοθράκη» που γίνεται αυτές τις μέρες στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Η έκθεση συγκεντρώνει εκθέματα από τον 15ο έως και τον 21ο αιώνα, στα οποία αποτυπώνεται η σχέση των καλλιτεχνών με το νησί, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζονται πρόσφατες έρευνες των Αμερικανικών Ανασκαφών Σαμοθράκης και των συνεργατών τους. Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να ακολουθήσουν τη διαδρομή των μυστών μέσω ψηφιακών κινούμενων εικόνων, να δουν την τρισδιάστατη ψηφιακή αναπαράσταση του εμβόλου του μνημείου της Νίκης και να χρησιμοποιήσουν τρισδιάστατες εκτυπώσεις των πρωτότυπων γλυπτών. Ακολουθούν τρία άρθρα γραμμένα από τις επιμελήτριες της έκθεσης.
Μπόνα Ντ. Γουέσκοουτ
Το παρελθόν με φρέσκια ματιά
Η Μπόνα Ντ. Γουέσκοουτ είναι Διευθύντρια της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και κάτοχος έδρας Σάμιουελ Κάντλερ Ντομπς στο Πανεπιστήμιο Εμορι, διευθύντρια Αμερικανικών Ανασκαφών Σαμοθράκης
Από την περιγραφή του Ομήρου στην «Ιλιάδα» έως την τεχνολογία μεικτής πραγματικότητας του HoloLens, η Σαμοθράκη έχει συναρπάσει και έχει εμπνεύσει τη φαντασία των ανθρώπων λόγω τόσο του εντυπωσιακού φυσικού τοπίου της όσο και της μυστηριακής λατρείας των Μεγάλων Θεών. Η έκθεση αναδεικνύει τις αναπαραστάσεις της Σαμοθράκης από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή. Επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο ποιητές, χαρτογράφοι, καλλιτέχνες, αρχαιολόγοι, φιλόσοφοι, αρχιτέκτονες και φωτογράφοι περιέγραψαν και αποτύπωσαν τη Σαμοθράκη μέσα στους αιώνες. Οι αμερικανικές ανασκαφές της Σαμοθράκης, που ξεκίνησαν το 1938, αποτελούν ένα από τα μακροβιότερα αρχαιολογικά προγράμματα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα και έχουν συμβάλει καθοριστικά στη μελέτη του Ιερού των Μεγάλων Θεών. Μεταξύ των εκθεμάτων συγκαταλέγονται φωτογραφίες και αρχιτεκτονικά σχέδια που αποτυπώνουν τόσο τη διαδικασία της αρχαιολογικής έρευνας όσο και τη σταδιακή διαμόρφωση της εικόνας του αρχαιολογικού χώρου, καθώς οι ανασκαφές αποκάλυπταν συνεχώς νέα στοιχεία για την ιστορία και την αρχιτεκτονική του.
Σήμερα, χάρη σε καινοτόμες ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η τρισδιάστατη ψηφιακή μοντελοποίηση και η μεικτή πραγματικότητα, η έρευνα επικεντρώνεται επίσης στην αλληλεπίδραση ανάμεσα στο φυσικό τοπίο, στην αρχιτεκτονική και την κίνηση των ανθρώπων μέσα στο ιερό, συμβάλλοντας καθοριστικά στην κατανόηση της βιωματικής εμπειρίας των μυστών στις τελετουργίες των Μεγάλων Θεών. Στην έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, προσφέροντας έτσι μια νέα προοπτική στην κατανόηση του παρελθόντος.
Ρεμπέκα Α. Σάλεμ
Οι πρώιμες απεικονίσεις
Η Ρεμπέκα Α. Σάλεμ είναι υποψήφια διδάκτωρ Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Τέχνης, Ινστιτούτο Καλών Τεχνών – Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, υπότροφος Αννα Σ. & Ολιβερ Σ. Κόλμπερν στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αμερικής
Στην ενότητα «Η ανακάλυψη ενός αρχαιοδίφη» εκτίθενται το Liber Insularum Archipelagi του Κριστόφορο Μπουοντελμόντι (13851430) και ο Κώδικας Ashmolensis, ένα χειρόγραφο του 15ου αιώνα, που περιλαμβάνει αντίγραφα των σχεδίων του Κυριακού Αγκωνίτη (1391-1452) από τον Μπαρτολόμεο Φόντζιο (1446-1513). Αυτά αποτελούν τις πιο πρώιμες απεικονίσεις της Σαμοθράκης που διαθέτουμε. Η χαρτογραφική αναπαράσταση της Σαμοθράκης από τον Μπουοντελμόντι δείχνει το νησί περιτριγυρισμένο από θάλασσα και μία μοναχική οχυρή πύλη που λειτουργεί συνεκδοχικά για τα τείχη της πόλης. Τα σχέδια του Κυριακού Αγκωνίτη είναι τόσο προσεκτικά εκτελεσμένα, ώστε να μπορεί κανείς να τα ταυτίσει με γνωστές αρχαιότητες. Τα έργα αυτών των αρχαιοδιφών σηματοδοτούν ένα σημείο καμπής, καθώς φέρνουν τη Σαμοθράκη μέσα στη σφαίρα σημαντικών νησιών του Αιγαίου και πιο κοντά σε ένα ευρύτερο κοινό της Αναγέννησης.
Η ενότητα «Η πρόκληση ενός χαρτογράφου» παρουσιάζει τους διάφορους τρόπους με τους οποίους η Σαμοθράκη απεικονίζεται σε χάρτες και νησολόγια. Οι πρώτοι χαρτογράφοι βασίζονταν στις αρχαίες πηγές ή σε προηγούμενες ταξιδιωτικές περιγραφές, με αποτέλεσμα η Σαμοθράκη να απεικονίζεται με αρχαία τοπωνύμια, γενικευμένες ακτογραμμές και επαναλαμβανόμενα λανθασμένα γραμμένες τοποθεσίες. Με την πάροδο του χρόνου οι βελτιωμένες τεχνικές χαρτογράφησης οδήγησαν σε μεγαλύτερη ακρίβεια στην αποτύπωση της τοπογραφίας του νησιού και της σχέσης του με άλλες περιοχές του βορειοανατολικού Αιγαίου, καθώς και στη χρήση σωστών ονομάτων.
Έλεν Μ. Αρτσι
Το νησί ως έμπνευση
Η Έλεν Μ. Αρτσι είναι υποψήφια διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Εμορι
Το όραμα ενός φιλοσόφου: Μέχρι τον ύστερο 19ο αιώνα η Σαμοθράκη ήταν γνωστή κυρίως μέσα από τις αρχαίες πηγές που ενέπνευσαν τη φαντασία μεγάλων στοχαστών του Διαφωτισμού και της κληρονομιάς του ρομαντισμού, οι οποίοι ερμήνευαν τα Μυστήρια της Σαμοθράκης ως έναν τρόπο κατάκτησης μιας αρχέγονης σύνδεσης με το θείο.
Το πάθος ενός αρχαιολόγου: Η ανακάλυψη της Νίκης το 1863 έστρεψε ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον στο νησί. Οι αρχαιολογικές αποστολές μιας αυστριακής ομάδας το 1873 και το 1875 δημιούργησαν ένα πλούσιο οπτικό και επιστημονικό αρχείο. Ο Νικόλαος Φαρδύς από τη Σαμοθράκη πραγματοποίησε ανασκαφές στην αρχαία πόλη και τη νεκρόπολη το 1891, ενώ αμερικανικές ομάδες πραγματοποιούν ανασκαφές στο Ιερό των Μεγάλων Θεών από το 1938.
Ο φακός ενός φωτογράφου: Η μη αρχαιολογική φωτογραφία προσφέρει μία πιο διεισδυτική ματιά στους ανθρώπους της Σαμοθράκης, στις μεταξύ τους σχέσεις, αλλά και στη σύνδεσή τους με το νησί. Φωτογράφοι, όπως ο Σπύρος Μελετζής, απαθανάτισαν με μνημειώδη τρόπο τον πολιτισμό, το τοπίο και τους ανθρώπους του νησιού.
Παγκόσμιο σύμβολο: Η ανακάλυψη της Νίκης της Σαμοθράκης μετέτρεψε τη μυστηριακή αύρα του νησιού από έναν τόπο αινιγματικών θεών και μυστικών τελετουργιών μύησης σε επίκεντρο ενός πολιτιστικού συμβόλου του δυτικού κόσμου. Για τον Ιωνα Δραγούμη, η Σαμοθράκη και η Νίκη αποτέλεσαν το σύμβολο του ελληνικού κοινοτισμού. Ωστόσο, παρόλο που η Νίκη έχει αιχμαλωτίσει το ενδιαφέρον όλου του κόσμου, το κεφάλι της παραμένει ακόμη στο νησί, περιμένοντας τη στιγμή να βρεθεί. Η Σαμοθράκη, με το εντυπωσιακό φυσικό της τοπίο, τη μυστηριακή αρχαιότητα και τους ανθεκτικούς ανθρώπους της, είναι ένας ξεχωριστός τόπος.
INF0
Εως 29 Ιουνίου
