Η απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να κλείσει τη στρόφιγγα του φυσικού αερίου προς τις «μη φιλικές χώρες», εννοώντας τις ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία και Αυστραλία, απειλεί να τινάξει συθέμελα το παγκόσμιο οικονομικό οικοδόμημα, αν και τα ψιλά γράμματα της απόφασης προϊδεάζουν για ένα συμβιβασμό.
Το μήνυμα του Κρεμλίνου προς τη Δύση ήταν σαφές: Εάν διεξαγάγετε οικονομικό πόλεμο εναντίον μας, τότε δικαιούμαστε να απαντήσουμε χρησιμοποιώντας το μόνο όπλο που έχουμε, δηλαδή την ενέργεια. Προτού βέβαια φτάσει η κατάσταση σε αυτό το σημείο είχαν προηγηθεί οι σφοδρές δυτικές κυρώσεις στη ρωσική οικονομία και κυρίως στο τραπεζικό της σύστημα, πλην της Gazprombank. Τα αλλεπάλληλα δυτικά χτυπήματα έστειλαν το ρούβλι στα τάρταρα, όμως με τους χειρισμούς Πούτιν το ρωσικό νόμισμα έχει ήδη επανέλθει στα προπολεμικά επίπεδα και πορεύεται ανοδικά. Ο λόγος είναι απλός: πέραν της Δύσης καμιά άλλη χώρα δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Αντιθέτως, χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα υποστηρίζουν σθεναρά τη Ρωσία και έχουν συναποφασίσει να μη χρησιμοποιούν το δολάριο ή το ευρώ στις μεταξύ τους συναλλαγές.
Η Ρωσία τα παίζει όλα για όλα στην Ουκρανία και είναι διατεθειμένη να γυρίσει τον κόσμο ανάποδα για να πετύχει τους στόχους της. Πάντως, μαζί με την Ουκρανία ένας νέος πολυπολικός κόσμος σχηματίζεται, όπου περιφερειακές δυνάμεις όπως η Τουρκία, η Ινδία και η Αίγυπτος δεν αποδέχονται τις επιταγές της Ουάσινγκτον και είναι διατεθειμένες να παίξουν το παιχνίδι του άξονα Πεκίνου – Μόσχας. Κατά συνέπεια, οι φωνές που υποστηρίζουν ότι οι Ρώσοι δεν θα βρουν αγορές για το αέριό τους και θα ξεμείνουν από ρευστότητα μάλλον δεν έχουν κοιτάξει σωστά τον παγκόσμιο χάρτη. Η Ευρώπη θα ταλαιπωρηθεί πολύ να αντικαταστήσει το ρωσικό αέριο και η πιο αισιόδοξη πρόβλεψη κάνει λόγο για διάστημα δύο ετών από σήμερα. Οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι οι μεγάλοι κερδισμένοι της όλης υπόθεσης. Οι μεν πρώτες γιατί αποσυνδέουν την Ευρώπη από τη Ρωσία εξασφαλίζοντας παράλληλα τη συνοχή του ΝΑΤΟ, η δε δεύτερη διότι κατοχυρώνει τη συμμαχία με τη Μόσχα, από ηγεμονική μάλιστα θέση.
Η Μαριούπολη πόλη-κλειδί
Το νεοναζιστικό Τάγμα του Αζόφ πήρε το όνομά του από τη Θάλασσα του Αζόφ, στην οποία η Μαριούπολη καταλαμβάνει στρατηγική θέση. Εκεί βρισκόταν ένα μεγάλο τμήμα της βιομηχανίας της πάλαι ποτέ κραταιάς ΕΣΣΔ. Κρίσιμες πρώτες ύλες όπως ο χάλυβας και ο άνθρακας παράγονταν, επεξεργάζονταν και κατόπιν μεταφέρονταν από το λιμάνι της Μαριούπολης. Από το 2014 και μετά το Τάγμα Αζόφ χρησιμοποιήθηκε ως εμπροσθοφυλακή από τον ουκρανικό στρατό για την απώθηση των ρωσόφωνων αυτονομιστών του Ντονμπάς. Εκτοτε η νεοναζιστική οργάνωση ένιωθε απελευθερωμένη, προχωρώντας σε εκτεταμένες θηριωδίες και εγκλήματα κατά αμάχων. Με την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου η Μαριούπολη βρέθηκε στην πρώτη γραμμή και απέκτησε συμβολική αλλά και πολιτική σημασία.
Ο συμβολισμός είναι μεγάλος μια και η «αποναζιστικοποίηση» αποκτά σάρκα και οστά, μολονότι οι πολιτικοί λόγοι είναι σαφέστατα μεγαλύτεροι. Αυτό διότι η συγκεκριμένη πόλη είναι γεωγραφικό σημείοκλειδί, αφού ενώνει την Κριμαία με το Ντονμπάς και τη Ρωσία και επιπλέον αποκλείει την Ουκρανία από την Αζοφική θάλασσα, αφήνοντας την Οδησσό στα νοτιοδυτικά ως το τελευταίο μεγάλο λιμάνι της χώρας.
Η σινορωσική μεγάλη σκακιέρα
Οι Ρώσοι την επαύριον του πολέμου θέλουν να ανοικοδομήσουν τη Μαριούπολη και να την εντάξουν ως πόλη-κλειδί στη μεγάλη ευρασιατική οικονομική ένωση που σχεδιάζουν από κοινού με την Κίνα και θα εκτείνεται από την Αγία Πετρούπολη έως τη Σανγκάη. Προτού όμως υλοποιηθούν αυτά τα σχέδια πρέπει πρώτα να ενσωματωθούν κάποιες αποσχισθείσες περιοχές στη Ρωσική Ομοσπονδία. Πρόκειται για την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία από τη Γεωργία, καθώς επίσης το Λουγκάνσκ και το Ντονιέτσκ από την Ουκρανία. Ηδη η Κριμαία έχει προστεθεί στη ρωσική επικράτεια από το 2014, ενώ οι παραπάνω περιοχές φιλοδοξούν να ενσωματωθούν στη Ρωσία λίαν συντόμως μέσω δημοψηφισμάτων. Οι Ουκρανοί από την πλευρά τους φοβούνται ότι οι Ρώσοι θα επιχειρήσουν να δημιουργήσουν νέες λαϊκές δημοκρατίες και μέσω δημοψηφίσματος θα ενσωματωθούν και αυτές στη Ρωσία. Εκτός από τις περιοχές στο Ντονμπάς, άλλη μια πιθανή υποψήφια για το σενάριο αυτό περιοχή είναι η πόλη Χερσώνα, η οποία ελέγχεται από τον ρωσικό στρατό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οπωσδήποτε θα είναι και η μοναδική περιοχή όπου θα εφαρμοστεί το συγκεκριμένο σχέδιο, εφόσον ασφαλώς οι στρατιωτικές εξελίξεις στο πεδίο το επιτρέψουν.
Βέβαια, μέχρι στιγμής η ρωσική στρατιωτική ηγεσία διαμηνύει πως η πρώτη φάση του πολέμου έληξε και πλέον σειρά έχει η πλήρης εκκένωση του Ντονμπάς από τους Ουκρανούς. Για τους δυτικούς αυτή η τοποθέτηση αποτελεί ομολογία στρατιωτικής αποτυχίας, αν και οι Ρώσοι ανταπαντούν ότι οι επιθέσεις που εκδηλώθηκαν βόρεια και ανατολικά του Κιέβου ήταν παραπλανητικές και στόχο είχαν την καθήλωση του ουκρανικού στρατού. Κίνηση που κατά τη Μόσχα είχε αποτέλεσμα αφενός την περικύκλωση της Μαριούπολης, αφετέρου την περικύκλωση των ουκρανικών ένοπλων δυνάμεων στο Ντονμπάς. Δυνάμεις που πριν από τον πόλεμο αριθμούσαν περίπου 70.000 άτομα προσωπικό και συνιστούσαν το πιο έμπειρο, καλύτερα εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο τμήμα του ουκρανικού στρατού. Σε κάθε περίπτωση, παραμένει αμφίβολο εάν οι Ρώσοι θα σταματήσουν στο Ντονμπάς ή θα συνεχίσουν προς την υπόλοιπη Ουκρανία με στόχους το Χάρκοβο, την Οδησσό και το Κίεβο. Εντούτοις, οι δυνάμεις των Ρώσων είναι εκτεθειμένες και καταπονημένες από ένα μήνα εχθροπραξιών, ενώ οι Ουκρανοί ενισχύονται με νέα όπλα ελαφρού τύπου και δημιουργούν καινούργιες μονάδες. Η σύγκρουση έχοντας μπει σε νέα φάση, που περισσότερο μοιάζει με πόλεμο θέσεων παρά με πόλεμο κινήσεων, θα είναι αιματηρή ειδικά για τους αμάχους.
Σε τέλμα έπεσαν οι διαπραγματεύσεις
Οι συνομιλίες που έλαβαν χώρα στην Κωνσταντινούπολη άφησαν ελάχιστο χώρο στις ελπίδες για επίλυση της σύγκρουσης με διπλωματικά μέσα. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι έκανε τα πρώτα βήματα προς μια επίπονη συμφωνία, καθώς ανακοίνωσε την πρόθεσή του να κάνει μια σειρά από υποχωρήσεις στις ρωσικές απαιτήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν την ουδετερότητα της Ουκρανίας, τη μη απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου, την αποχή από την ένταξη στο ΝΑΤΟ, ακόμη και την αλλαγή της πολιτικής της χώρας σχετικά με τη μεταχείριση των ρωσόφωνων στις ανατολικές περιοχές του Ντονμπάς.
Κόκκινη γραμμή και αγκάθι των διαπραγματεύσεων παραμένει η αναγνώριση της ανεξαρτησίας των δύο λαϊκών δημοκρατιών στο Ντονμπάς και η αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους. Από την πλευρά της η Ρωσία έδειξε σημάδια υποχώρησης με το να μη φέρει αντιρρήσεις για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ. Οι δύο χώρες παρά τις συνομιλίες συνεχίζουν να συγκρούονται στο πεδίο της μάχης, με το κόστος σε ανθρώπινες απώλειες και υλικές ζημιές να μεγαλώνει.
Η Ουκρανία είναι απογοητευμένη από τη στάση της Δύσης, που στα μάτια του Ζελένσκι έχει αποτύχει να στηρίξει την ηθική καταδίκη και με υλική βοήθεια. Οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Βρετανία έχουν επιβάλει κυρώσεις που πληγώνουν αρκετά τη ρωσική οικονομία, ενώ έχουν υποσχεθεί ότι εν ευθέτω χρόνω θα διακόψουν κάθε ενεργειακή εξάρτηση από τη χώρα του Πούτιν. Από την άλλη πλευρά, όμως, η στρατιωτική βοήθεια που έχουν δώσει είναι κυρίως αμυντικός εξοπλισμός. Η Δύση φάνηκε ότι δεν ήταν διατεθειμένη να διακινδυνεύσει μια ανοιχτή σύγκρουση με τη Μόσχα επιβάλλοντας no-fly zone, τουτέστιν να της απαγορεύσει τις πτήσεις, όπως ζητούσε επίμονα ο Ζελένσκι, ή ακόμη και να στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία.
Βέβαια, οι ηγέτες του λεγόμενου ελεύθερου κόσμου δεν φείδονται απειλών. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε την περασμένη εβδομάδα ότι «δεν είναι δυνατόν να παραμείνει στην εξουσία» ο Βλαντίμιρ Πούτιν, προκαλώντας αμηχανία στους διπλωματικούς κύκλους της χώρας του αλλά και αντιδράσεις στους Ευρωπαίους εταίρους, με τον Μακρόν να βρίσκει ευκαιρία να σύρει τον χορό της διαμαρτυρίας. Για να καθησυχάσει τα πνεύματα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν βγήκε να «μαζέψει» τις δηλώσεις Μπάιντεν λέγοντας ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν καμιά στρατηγική να αλλάξουν καθεστώς σε καμιά χώρα, ενώ και ο ίδιος ο Μπάιντεν αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί λέγοντας ότι εξέφρασε τα προσωπικά του αισθήματα φρίκης απέναντι στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
