Από το 2018 που ανέλαβε υπουργός Οικονομικών η λίρα έχει χάσει το 46% της αξίας της.
Για όποιον έβλεπε στον 42άχρονο Μπεράτ Αλμπαϊράκ τον διάδοχο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η αιφνίδια παραίτησή του από τη θέση του υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας ήταν μεγάλη έκπληξη. Με μια απλή ανάρτηση στο Instagram με πολλά ορθογραφικά λάθη ο Αλμπαϊράκ, γνωστός και ως «damat» γαμπρός του Ερντογάν, υπέβαλε την παραίτησή του επικαλούμενος «θέματα υγείας». Η δικαιολογία αυτή θα μπορούσε και να ήταν πειστική αν δεν ερχόταν λίγες μόνο ώρες μετά το «ξήλωμα» του διοικητή της τουρκικής κεντρικής τράπεζας Μουράτ Ουισάλ και την αντικατάστασή του από τον πρώην υπουργό Οικονομικών Νατσί Αγμπάλ.
«Δεν πιστεύω ότι η υγεία του Αλμπαϊράκ είναι ο πραγματικός λόγος της παραίτησής του» εκτιμά ο Τίμοθι Ας, αναλυτής αναδυόμενων αγορών της BlueBay Asset Management.
Οι φήμες της παραίτησης
Οι φήμες που οδήγησαν στην παραίτηση του δεύτερου ισχυρότερου άντρα της Τουρκίας δεν άργησαν να φουντώσουν. Για τους οικονομολόγους οι διπλές παραιτήσεις αποτελούν ένδειξη παραδοχής από την πλευρά του Τούρκου προέδρου των πολιτικών του σφαλμάτων την ώρα που η τουρκική λίρα κατέγραψε τη χειρότερη απόδοση παγκοσμίως τον Οκτώβριο. «Αυτό δεν είναι δήλωση παραίτησης αλλά ομολογία πτώχευσης της κυβέρνησης» δήλωσε ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός της χώρας Αλί Μπαμπακάν.
Μια δεύτερη εκδοχή που έρχεται στο προσκήνιο ως αιτία της παραίτησης είναι ο εκνευρισμός του Αλμπαϊράκ επειδή δεν ρωτήθηκε για την επιλογή του νέου διοικητή. «Είναι γνωστή η εχθρότητα μεταξύ του Αγμπάλ και του Μπαϊράκ» επισημαίνει ο Τούρκος αναλυτής και δημοσιογράφος Γιαβούζ Μπαϊντάρ. Τουρκικά Μέσα διέσπειραν τη φήμη πως οι δυο τους πιάστηκαν ακόμη και στα χέρια όταν ο νέος διοικητής έσπευσε να ενημερώσει τον Ερντογάν πως τα συναλλαγματικά αποθεματικά του κράτους ήταν λιγότερο επικίνδυνα απ’ ό,τι ισχυριζόταν ο Αλμπαϊράκ.
Ανικανότητα
Η έντονη φημολογία ωστόσο δεν είναι και τόσο αβάσιμη. Η διαχείριση της τουρκικής οικονομίας από το 2018 που ο Αλμπαϊράκ ανέλαβε υπουργός Οικονομικών αποδείχτηκε χειρότερη και από τη γραμματική του. Την επόμενη κιόλας ημέρα η λίρα έπεσε 4% έναντι του δολαρίου, με την κατρακύλα της να συνεχίζεται μέχρι και σήμερα έχοντας χάσει συνολικά το 46% της αξίας
της. Αυτό οδήγησε Ερντογάν και Αλμπαϊράκ να αναγκάσουν τις τράπεζες να διατηρήσουν χαμηλά τα επιτόκια δανεισμού. Ο Αλμπαϊράκ όμως συνήθιζε να υποτιμά τις έντονες ανησυχίες που δημιουργούσε η κατάρρευση του νομίσματος. «Για μένα οι συναλλαγματικές ισοτιμίες είναι μη σημαντικές. Δεν με ενδιαφέρουν» παραδέχτηκε μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Δεν είναι όμως αυτή η πρώτη φορά που ο γαμπρός του Ερντογάν απασχολεί την επικαιρότητα. Στις αρχές του έτους έγινε πρωταγωνιστής ενός σκανδάλου μετά τις αποκαλύψεις της τουρκικής εφημερίδας «Cumhuriyet» ότι ο ίδιος και η οικογένειά του αγόρασαν 13 στρέμματα γης σε σημείο όπου σχεδιάζεται να περάσει η διώρυγα της Κωνσταντινούπολης.
Διπλωματία γαμπρών
Ο Αλμπαϊράκ ανέλαβε όμως τη συγκεκριμένη θέση για έναν ακόμη λόγο: την καλή του σχέση με τον γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ Τζάρεντ Κούσνερ. Η σχέση τους έγινε γνωστή από τον πρώην σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Τραμπ Τζον Μπόλτον και αποκαλύπτει τη στενή επιχειρηματική συνεργασία που είχαν ο Αμερικανός πρόεδρος και ο Ερντογάν. Ο Κούσνερ και ο Αλμπαϊράκ γνωρίστηκαν το 2012 και έκτοτε λάμβαναν εντολές από τους προέδρους και πεθερούς τους για να φέρουν εις πέρας αποστολές όπως το κλείσιμο της αμαρτωλής τουρκικής τράπεζας Halkbank, η άρση των κυρώσεων προς την Τουρκία για την αγορά των S-400 από τη Ρωσία αλλά και η συμφωνία για αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Ειδικά στην περίπτωση του σκανδάλου της Halkbank ο γαμπρός του Ερντογάν δεν άνοιξε απλώς τις πύλες του Λευκού Οίκου για τον πεθερό του αλλά φρόντισε να πέσει στα μαλακά η εν λόγω τράπεζα, η οποία κατηγορείται για παραβίαση του εμπάργκο κατά του Ιράν στη δίκη που διεξάγεται στις ΗΠΑ. Καθόλου τυχαία δεν θεωρείται λοιπόν η αποπομπή του πρώην διοικητή της κεντρικής τράπεζας, που ήταν υποδιευθυντής της Halkbank, την περασμένη Παρασκευή, μόλις ξεκαθάρισε η νίκη Μπάιντεν που λέγεται ότι σκοπεύει να ανοίξει την υπόθεση. «Η στενή σχέση του Αλμπαϊράκ με τον Τζ. Κούσνερ δεν ήταν πλέον σημαντική για τον Ερντογάν μετά την ήττα του Τραμπ» υπογραμμίζει ο αναλυτής Τίμοθι Ας.
Την ίδια ώρα οι φήμες στα τουρκικά Μέσα για την υπέρογκη περιουσία περίπου 1,8 δισ. δολαρίων που απέκτησε ο Αλμπαϊράκ από τη σχέση του με τον Κούσνερ φουντώνουν.
Στροφή Ερντογάν
Ομως η διπλωματία των γαμπρών τελείωσε. Η αντικατάσταση του Αλμπαϊράκ με τον τεχνοκράτη Λούτφι Ελβάν, γνωστό και αγαπητό στους επενδυτές, μεταφράστηκε ως στροφή σε μια πιο ορθόδοξη χρηματοπιστωτική και νομισματική πολιτική, που θα μπορούσε να προστατεύσει την τουρκική λίρα από περαιτέρω πιέσεις.
Στην ομιλία του την περασμένη Τετάρτη στο τουρκικό κοινοβούλιο ο Ερντογάν δήλωσε αποφασισμένος να «κάνει θυσίες» για να τονώσει την τουρκική οικονομία και ορκίστηκε να εφαρμόσει «ασυμβίβαστες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» που θα φέρουν άμεσες επενδύσεις στη χώρα.
Η αλλαγή ρητορικής έφερε προς το παρόν μια μικρή ανάσα στην ισοτιμία της λίρας, της τάξης του 3%, και άνοδο του βασικού τραπεζικού δείκτη κατά 8%, δείχνοντας ότι ο Τούρκος πρόεδρος βαδίζει προς το παρόν σε σωστά μονοπάτια για τη διαμόρφωση μιας νέας αναπτυξιακής στρατηγικής.