Κεντροαριστερά, κέντρο, κεντροδεξιά πλανιούνται ως επίδικες, διεκδικούµενες πολιτικοκοινωνικές «περιοχές»… Τα δύο πρώτα κυρίως από τον
ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, ενώ η κεντροδεξιά και το (ακραίο – φιλελεύθερο) κέντρο ως άλλοθι και «καθαρτήριο» του ίδιου του Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά και του καθεστώτος που εκπροσωπεί.
Ποιο είναι όµως το πραγµατικό (πολιτικό, κοινωνικό και ιδεολογικό) περιεχόµενο των εννοιών αυτών στην πολύπλευρη κρίση που βιώνουµε και πώς µπορούν αυτές να συνδεθούν µε τις εξελίξεις, ενόψει µάλιστα του «αιτήµατος» για τη συγκρότηση µιας προοδευτικής – δηµοκρατικής συµµαχίας ως µοχλού ανατροπής του νεοφιλελεύθερου καθεστώτος;
Η θεµελιώδης έννοια του κέντρου που έφτασε µέχρι τις µέρες µας έλκει την καταγωγή της από τις βάσεις της φιλελεύθερης θεωρίας και συνδέεται ευθέως µε την έννοια της «µεσότητας». Η αναζήτηση ενός «ορθού µέτρου» (juste milieu) θα συνέβαλλε ώστε να υπάρξει µια εξισορρόπηση των αντιτιθέµενων συµφερόντων µέσα από τη λειτουργία των κοινοβουλευτικών θεσµών (Fr. Guizot, 1787-1874).
Βασική προϋπόθεση προς τούτο αποτελεί η συµµετοχή της «µέσης τάξης» (πολίτες µε µέσο εισόδηµα και µέση µόρφωση) στις κοινοβουλευτικές λειτουργίες… Η βασική αυτή αρχή της «µεσότητας» µπορεί να συµβάλει στην άµβλυνση των ανισοτήτων και των αντιθέσεων µέσα από συµβιβασµούς και διαπραγµατεύσεις.
Η αρχή της «µεσότητας» συνδέθηκε µεταπολεµικά µε τη σύναψη των «κοινωνικών συµβολαίων» µε τους θεσµούς του κοινωνικού κράτους. Η εξισορρόπηση και η συνδιαλλαγή µεταξύ κράτους (πολιτικής εξουσίας), κεφαλαίου και εργασίας στηρίχτηκαν στην ισχυροποίηση της µεσαίας τάξης, η οποία ανέπτυξε µια ηγεµονικού τύπου κουλτούρα (εκπαίδευση, πολιτισµικά πρότυπα, κοινωνικές αξίες).
Οι «χώροι» της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς ενισχύονταν και µπορούσαν να ασκήσουν εξουσία χάρη στις εσωτερικές διεργασίες και «µετατοπίσεις» που λάµβαναν χώρο στο εσωτερικό της «µεσαίας τάξης» (µε όλες τις αντιφάσεις που περιείχε ο όρος αυτός).
Οµως ο νεοφιλελευθερισµός και η εποχή των συγκρούσεων µε απαρχή τη δεκαετία του 1980 και κατεξοχήν από τα µέσα της δεκαετίας του 1990 δηµιουργούν ένα νέο παράδειγµα. Το νεοφιλελεύθερο – χρηµατοπιστωτικό πρότυπο καταλύει τις ισορροπίες και δηµιουργεί νέες, ιστορικού τύπου πολώσεις µεταξύ µιας νεοφιλελεύθερης εξουσιαστικής δοµής συµφερόντων και µιας ευρύτατης κοινωνικής πλειοψηφίας που περιλαµβάνει πλέον και τµήµατα της (παλαιάς) µεσαίας τάξης που καταρρέουν µέσα στον επελαύνοντα ανταγωνισµό.
Η νέα δοµή εξουσίας οδηγεί σε κρίση τα πολιτικά συστήµατα και τα παραδοσιακά κόµµατα όσον αφορά και τις πολιτικοϊδεολογικές τους στρατηγικές αλλά και τις κοινωνικές τους αναφορές. Γι’ αυτό και οι όποιες αναφορές σε κέντρο, κεντροαριστερά και κεντροδεξιά για να διεκδικήσουν µια υπόσταση (κοινωνική, πολιτική, ιδεολογική) θα πρέπει να αναχθούν στο πεδίο της κυρίαρχης αντίθεσης που αναφέρθηκε προηγουµένως, δηλαδή στο πεδίο µιας οξείας και διευρυνόµενης κοινωνικής – ταξικής σύγκρουσης.
Τα ερωτήµατα είναι ξεκάθαρα:
Κοµµατικοί φορείς, κοινωνικές κατηγορίες αλλά και πολίτες καλούνται να τοποθετηθούν συγκεκριµένα απέναντι στους µηχανισµούς εκµετάλλευσης και παραγωγής ανισοτήτων, απέναντι στη στρατηγική ιδιωτικοποίησης και εµπορευµατοποίησης των θεσµών του κοινωνικού κράτους, απέναντι στον αυταρχισµό και στην απαξίωση των δηµοκρατικών θεσµών, απέναντι στην επιχείρηση εξανδραποδισµού και υποταγής των πολιτών.
Γιατί τότε µόνο οι αναφορές σε κέντρο, κεντροαριστερά, σοσιαλδηµοκρατία θα µπορέσουν να αποκτήσουν ουσιώδες προοδευτικό περιεχόµενο και να συµβάλουν στην προοδευτική εξέλιξη της κοινωνίας.
Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο θα πρέπει να κινηθεί η συγκρότηση προοδευτικών και δηµοκρατικών κινήσεων και µετώπων που θα συµβάλουν στην ανατροπή του νεοφιλελεύθερου αυταρχικού καθεστώτος, ώστε οι κινητοποιήσεις και οι κοινωνικές δράσεις να αποκτήσουν σαφές πολιτικό προοδευτικό πρόσηµο και να συµβάλουν στις ευρύτερες εξελίξεις.
Συνεννοήσεις και συνδιαλλαγές σε επίπεδο κορυφής κοµµάτων και ηγεσιών που ανήκουν (τυπικά) στο «προοδευτικό τόξο» θα έχουν αντίθετα αποτελέσµατα. Γιατί το µεν ΚΚΕ δεν έχει αντίπαλο το κυβερνητικό καθεστώς αλλά τον καπιταλισµό (αναµένοντας τη ∆ευτέρα κοµµουνιστική Παρουσία), το δε ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ διαπερνάται από την κυρίαρχη αντίθεση και αρνείται να συγκρουστεί µε τις δοµικές πολιτικές του καθεστώτος (φορείς διαπλοκής, άρθρο 16).
Η σκληρή πραγµατικότητα µπορεί να αναλυθεί και να κατανοηθεί µόνο µέσα από ξεκάθαρες και ρεαλιστικές απαντήσεις και όχι µέσα από «ταµπέλες» και ευχολόγια.
Γιατί πλέον τα περιθώρια στενεύουν ασφυκτικά.
