Με το επιχείρημα ότι η Βαρσοβία τελούσε ουσιαστικά υπό την κυριαρχία της τότε Σοβιετικής Ένωσης, όταν “παραιτήθηκε” των δικαιωμάτων της, το 1953, αναζωπυρώνεται το θέμα των αποζημιώσεων από το Βερολίνο
Ο Αρκάντιους Μουλάρτσικ, βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS), ζήτησε από το πολωνικό Κοινοβούλιο μία επίσημη εκτίμηση για τις πιθανότητες επιτυχούς διεκδίκησης αποζημιώσεων από τη Γερμανία, με βάση το διεθνές δίκαιο. Η απάντησή αναμένεται στις 11 Αυγούστου.
Νομικοί κύκλοι στη Γερμανία επιμένουν πάντως ότι το ζήτημα θεωρείται «λήξαν». Ήδη το 2004 ο Γιόχεν Φρόβαιν, πρώην επικεφαλής στο Ινστιτούτο Διεθνούς Δικαίου Max Planck, είχε επιμεληθεί ένα νομικό υπόμνημα επί του θέματος, από κοινού με Πολωνό συνάδελφό του. Και τότε, όπως και σήμερα, ο Φρόβαϊν θεωρούσε «μάταιες» τις πολωνικές διεκδικήσεις, λέγοντας ότι «από νομικής απόψεως, το ζήτημα έχει διευθετηθεί και έχει λήξει». Επικαλείται σχετικά τη διεθνή συνθήκη, την αποκαλούμενη και «Συνθήκη 2 + 4» για την Επανένωση της Γερμανίας.
Επιπλέον ο Φρόβαϊν αντικρούει τον ισχυρισμό της Βαρσοβίας ότι η «παραίτηση» του 1953 δεν ισχύει, καθώς η τότε Πολωνία τελούσε ουσιαστικά υπό την κυριαρχία της Σοβιετικής Ένωσης. «Η παραίτηση της Πολωνίας από τη διεκδίκηση αποζημιώσεων το 1953 παραμένει εν ισχύ» λέει ο Φρόβαϊν. Και συμπληρώνει: «Αυτό δεν αλλάζει από το γεγονός ότι η συνταγματική τάξη έχει αλλάξει και η Πολωνία δεν είναι πλέον κομμουνιστική χώρα. Με την ίδια λογική παραμένουν άλλωστε σε ισχύ πολλές άλλες διεθνείς συνθήκες που είχε συνυπογράψει η Πολωνία την εποχή εκείνη».
Παρεμφερείς απόψεις εκφράζουν και πολλοί Γερμανοί πολιτικοί. Ο Κάρλ Γκέοργκ Βέλμαν, βουλευτής του κυβερνώντος χριστιανοδημοκρατικού κόμματος (CDU), υπενθυμίζει όχι μόνο τα όσα έγιναν το 1953, αλλά και τη σημερινή συνεισφορά της Γερμανίας στα κονδύλια της ΕΕ, από τα οποία ωφελείται και η Βαρσοβία. «Θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε στην Πολωνία ότι κάθε χρόνο λαμβάνει 14 δισεκατομμύρια ευρώ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό» λέει ο Βέλμαν. Οι πληρωμές προς τη Βαρσοβία είναι οι υψηλότερες προς κράτος-μέλος της ΕΕ, προσθέτει, στην οποία η Γερμανία πληρώνει σήμερα τις υψηλότερες εισφορές, δηλαδή περίπου 4 δισεκατομμύρια ετησίως, εδώ και πολλά χρόνια. «Ας μη θέσουμε υπό αμφισβήτηση αυτή τη λογική» τονίζει ο Βέλμαν. Συμπληρώνει μάλιστα ότι «η Γερμανία ήταν πάντοτε στο πλευρό της Πολωνίας και στήριξε όσο καμία άλλη χώρα το αίτημά της να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ». Υπό αυτό το πρίσμα «κανείς στην Ευρώπη δεν κατανοεί, γιατί η Πολωνία τα θέτει υπό αμφισβήτηση όλα αυτά, προβάλλοντας παράξενες αξιώσεις».
Την «Ομάδα Φιλίας» του γερμανικού Κοινοβουλίου με την Πολωνία διευθύνει ο βουλευτής της Αριστεράς (Die Linke) Τόμας Νορντ. Κατά την άποψή του, η συζήτηση περί αποζημιώσεων δεν αποτελεί παρά πολιτικό ελιγμό της Βαρσοβίας στο «κάδρο» των συνεχών αντιπαραθέσεων με το Βερολίνο, αλλά και τις Βρυξέλλες. «Είναι εύκολο να επισημαίνει κανείς την ευθύνη της Γερμανίας για τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, άλλωστε είναι ορθό και δίκαιο από ηθικής απόψεως. Όταν κανείς συνδέει τη συζήτηση αυτή με το αίτημα περί αποζημιώσεων, αυξάνει και την ηθική πίεση προς τη γερμανική πλευρά και την αξιοποιεί για λόγους εσωτερικής πολιτικής. Μόνο που όλα αυτά δεν θεμελιώνονται σε επίπεδο διεθνούς δικαίου», λέει ο Νορντ.
Αυτή είναι και η επίσημη θέση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Απαντώντας πρόσφατα σε σχετική δημοσιογραφική ερώτηση, η εκπρόσωπος της κυβέρνησης Ουλρίκε Ντέμερ δήλωσε ότι «η Γερμανία συναισθάνεται την ευθύνη για τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο από πλευράς πολιτικής, ηθικής και οικονομικής», για να συμπληρώσει ωστόσο ότι «το ζήτημα των αποζημιώσεων έχει διευθετηθεί στο παρελθόν, νομικά και πολιτικά».
Πηγές: Deutsche Welle, ΑΠΕ-ΜΠΕ