Την Τετάρτη 7 Ιουλίου ένοπλοι εισέβαλαν στην οικία του προέδρου της Αϊτής Ζοβενέλ Μοΐζ και τον δολοφόνησαν, σκορπίζοντας ρίγη σε όλη την υφήλιο. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί αποκορύφωμα μιας κρίσης που μαστίζει τη χώρα της Καραϊβικής εδώ και δεκαετίες.
Πολιτικό αδιέξοδο
Η Αϊτή βιώνει από τον Ιανουάριο του 2020 ένα νέο κύκλο έντασης. Ο Μοΐζ αποφάσισε τότε να διαλύσει τη Βουλή και να κυβερνήσει με διατάγματα μετά την αποτυχία της χώρας να διεξαγάγει εκλογές, με τους πολίτες να βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν και την αντιπολίτευση να τον καλεί να παραιτηθεί.
Τώρα το πολιτικό αδιέξοδο που βιώνει η χώρα επιδεινώνεται έτι περαιτέρω από τον θάνατο του Μοΐζ, ο οποίος είχε χρίσει νέο πρωθυπουργό, τον έκτο από το 2017 που ξεκίνησε η προεδρική του θητεία, που δεν πρόλαβε να ορκιστεί. Δεν υπάρχει επίσης πρόεδρος του ανώτατου δικαστηρίου καθώς ο προηγούμενος Ρενέ Σιλβέστρ πέθανε την προηγούμενη εβδομάδα από κορονοϊό.
Εν ολίγοις, στη χώρα υπάρχουν μόνο δέκα εκλεγμένοι δημόσιοι αξιωματούχοι, όλοι τους γερουσιαστές. Ένας από αυτούς, ο Τζόζεφ Λάμπερτ, προαλείφεται για προσωρινός πρόεδρος. Πολλοί από τη διεθνή κοινότητα αναμένουν την αντίδραση των ΗΠΑ, που προς το παρόν πρότειναν να γίνουν κανονικά οι εκλογές στην Αϊτή σε δύο μήνες, έτσι ώστε να προκύψει ένα εκλεγμένο σώμα που θα δρομολογήσει τις εξελίξεις.
Στο έλεος των συμμοριών
Το πολιτικό αδιέξοδο προκλήθηκε από τη ραγδαία αύξηση της βίας και της εγκληματικότητας. Οι συμμορίες αλωνίζουν στους δρόμους. Ακόμη και πρώην αστυνομικοί ηγούνται συμμοριών που επιτίθενται εναντίον φτωχών γειτονιών με μακάβρια αποτελέσματα, όπως η σφαγή δεκάδων ανθρώπων, ανάμεσά τους γυναίκες και παιδιά, στον παραγκομαχαλά Λα Σαλίν στην πρωτεύουσα Πορτ-ο-Πρενς το 2018. Το κάδρο της εγκληματικής δραστηριότητας συμπληρώνουν οι αναφορές για απαγωγές.
Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατηγορούν την κυβέρνηση ότι δίνει όπλα στις συμμορίες για να επιτίθεται στις γειτονιές όπου η επιρροή της αντιπολίτευσης είναι ισχυρή. Ο ίδιος ο θανών πρόεδρος κατηγορείται ότι χρησιμοποιούσε τις συμμορίες ώστε να διατηρεί την εξουσία του. Επίσης τον βάραιναν κατηγορίες για διαφθορά, όπως και σειρά από κυβερνήσεις στην Αϊτή που υπολογίζεται ότι ξόδεψαν σχεδόν 2 δισ. δολάρια από πρόγραμμα της PetroCaribe.
Η στάση των ΗΠΑ
Η έλλειψη πραγματικής εμπλοκής των ΗΠΑ ερμηνεύτηκε από πολλούς ως σιωπηρή υποστήριξη στο πρόσωπο του Μοΐζ. Άλλωστε ιστορικά οι ΗΠΑ, επειδή θεωρούν ότι η Αϊτή λόγω θέσης μπορεί να παίξει τον ρόλο του «αντίβαρου» στην κομουνιστική Κούβα, κάνουν τα στραβά μάτια σε αυταρχικές κυβερνήσεις, παρεμβαίνοντας μόνο δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς αλλιώς.
Μετράνε αρκετές παρεμβάσεις στο παρελθόν, ενώ δεν αποκλείεται η αμερικανική εμπλοκή και στη δολοφονία του Μοΐζ, αφού από τους 28 μισθοφόρους που τη διενήργησαν, οι 26 ήταν Κολομβιανοί και οι δύο Αμερικανοί αϊτινής καταγωγής. Και σήμερα υπάρχουν φωνές στον αμερικανικό Τύπο, ιδιαιτέρως στο Μαϊάμι όπου υπάρχει αϊτινή διασπορά, για νέα επέμβαση των ΗΠΑ.
Τον Φεβρουάριο μέλη του Κογκρέσου έστειλαν επιστολή στον υπουργό Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν ζητώντας από τις ΗΠΑ να υποστηρίξουν μια μεταβατική κυβέρνηση στην Αϊτή, καθώς ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων εκεί ήταν ανύπαρκτος.
Τον Μάιο η αμερικανική κυβέρνηση επέκτεινε κατά 18 μήνες την προσωρινή προστατευόμενη κατάσταση των Αϊτινών που ζουν στις ΗΠΑ, μια σημαντική αναγνώριση ότι οι συνθήκες στη χώρα δεν επιτρέπουν την ασφαλή επιστροφή τους.