Αμέσως μετά το πρώτο σοκ των αποτελεσμάτων που η σκέψη παραλύει, κάποιοι θυμήθηκαν το παράδοξο του Ζήνωνα, όπου ο γοργοπόδαρος Αχιλλέας ηττάται στον αγώνα δρόμου από την αργοκίνητη χελώνα. Οσο όμως περνούν οι μέρες και η νηφαλιότητα αντικαθιστά τη δυσάρεστη έκπληξη διαπιστώνεται ότι ο ψυχρός ορθολογισμός έχει τις απαντήσεις.
Λέγεται ότι στον πόλεμο το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια. Ωστόσο, έπειτα από μια εκλογική αναμέτρηση η πιο γενναία πράξη είναι η αποδοχή της αλήθειας. Η ΝΔ νίκησε πανηγυρικά, ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε πανηγυρικά, ενώ τα υπόλοιπα κόμματα με μικροκέρδη και μικροζημιές δεν αλλάζουν προς το παρόν τη μεγάλη εικόνα. Ολες οι ερμηνείες που δόθηκαν –από τις ψυχαναλυτικές με το σύνδρομο της Στοκχόλμης, τις κοινωνιολογικές με την αυξανόμενη συν τη ρ η τικ ο ποίηση, τις οικονομικές« I t’ s the economy, stupid», τις επικοινωνιακές με τον εκμαυλισμό των α ποπ ρο σαν ατό λιστ ων μαζών, τις πολιτικές με τις σωστές ή λανθασμένες κινήσεις των αντιπάλων– εμπεριέχουν και από μια δόση αλήθειας και συνθέτουν το πολύχρωμο ψηφιδωτό του αποτελέσματος.
Η ΝΔ υπερίσχυσε γιατί απενοχοποιήθηκε από το παρελθόν της επάρατης Δεξιάς, μεταλλάχτηκε με ευελιξία σε εκπρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού και ενστερνίστηκε επιτυχώς τα προτάγματα της μεταδημοκρατίας. Της μεταδημοκρατίας που ξέρει ότι οι άνθρωποι εκπαιδεύονται, που δεν την ενδιαφέρει η κοινωνία ως συνοχή ή συλλογικότητα αλλά ως στατικό υποκείμενο που νοιάζεται μόνο για την αυτοσυντήρησή τον. Οπως έγραφε ο Τόμας Χομπς στον «Λεβιάθαν», αν η πολιτική εξουσία το επιθυμεί, δεν θα ισχύει ούτε το πυθαγόρειο θεώρημα. Η ακρίβεια, η διαφθορά, τα σκάνδαλα, οι παρακολουθήσεις, η αστυνομική βία πλασαρίστηκαν μεθοδικά σαν κανονικότητα φυσικών φαινομένων που έκαμψε αντιδράσεις και αντιστάσεις. Ενεργοποίησε επίσης τα φοβικά αντανακλαστικά της κοινωνίας που απαιτεί ασφάλεια και σταθερότητα με όποιο τίμημα.
Σε αυτή την επέλαση που συντελέστηκε εις βάρος ατομικών ελευθεριών, εργασιακών σχέσεων κ.λπ. ο ΣΥΡΙΖΑ δεν λειτούργησε ως το αντίπαλο δέος, όπως είχε κάνει όταν από αυτοαναφορικό κόμμα εκτοξεύτηκε σε διεκδικητή της εξουσίας. Δεν αξιοποίησε τον ενθουσιασμό και τη ριζοσπαστικοποίηση των λαϊκών στρωμάτων του 2015. Τότε ο φόβος είχε μετατραπεί σε ελπίδα και κινήθηκε αριστερότερα. Τώρα η οργή μετατράπηκε σε φόβο και μετατοπίστηκε συντηρητικότερα. Οργανωτικές αδυναμίες, ασυνέπειες, αστοχίες, αδιέξοδες μιμήσεις του «συστημικού κόσμου» θόλωσαν το τοπίο και ο κόσμος υιοθέτησε συνειδητά ή ασυνείδητα το παλιό σλόγκαν της χλωρίνης: «Αυτούς ξέρω, αυτούς εμπιστεύομαι».
Ολα αυτά αύξαναν σταδιακά τη διαφορά, που έγινε χαώδης με την αποτυχημένη στρατηγική μέχρι και την ημέρα της κάλπης. Εκτός από τους διάφορους Κατρούγκαλους η επιμονή στην απλή αναλογική, αφού ούτε οι συνθήκες ήταν ώριμες ούτε οι συνεργάτες διαθέσιμοι, εξέπεμπε ασάφεια κυβερνησιμότητας και κυρίως ηττοπάθεια. Μα «όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει, στρατιώτη μου, για πόλεμο δεν κάνει».
Η πιο δύσκολη ώρα είναι τώρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να κολλήσει – έστω και πρόχειρα– τα κομμάτια του βάζου που συνετρίβη. Να δώσει τη μάχη απέναντι στην απευθείας ανάθεση του ρόλου της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο ΠΑΣΟΚ που ετοιμάζει το μιντιακό κατεστημένο. Να υποσχεθεί στους ψηφοφόρους που έχασε και σ’ αυτούς που έμειναν ότι θα βρει ένα ολοκαίνουργιο βάζο που θα γράφει στο κέντρο του εκείνο το «ΡΙΖ», γιατί το επίθετο «Ριζοσπαστική» ήταν το πρώτο που ράγισε.
*H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης