Καθηγητές και φοιτητές αποδομούν τις αντισυνταγματικές μεθοδεύσεις της κυβέρνησης για εκπαίδευση δύο ταχυτήτων και κοινωνία ανισοτήτων
Το άρθρο 16 του συντάγµατος αναφέρει ρητά: «Ολοι οι Ελληνες έχουν δικαίωµα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθµίδες της». Ενα αναφαίρετο δικαίωµα που η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη καταστρατηγεί προωθώντας το νεοφιλελεύθερο µοντέλο ζωής, απαξιώνοντας ακόµη ένα βασικό πυλώνα τής όποιας δηµοκρατίας µάς έχει αποµείνει και φυσικά µπλοκάροντας τη λειτουργία του ιµάντα της κοινωνικής κινητικότητας. Αλλωστε όσο πιο απαίδευτος είναι ένας λαός τόσο πιο εύκολα µπορεί να χειραγωγηθεί και να λοιδορηθεί χωρίς καν να φέρει την όποια αντίσταση.
Διαβάστε επίσης
Ιδιωτικά πανεπιστήμια: Σε πορεία σύγκρουσης με εκπαιδευτικούς και φοιτητές ο Μητσοτάκης
Γιώργος Κύρτσος: Η δημόσια εκπαίδευση πρέπει να αναγεννηθεί «εδώ και τώρα»!
Πρόκειται για προµελετηµένο έγκληµα που συντελείται σταδιακά. Ας θυµηθούµε την ελάχιστη βάση εισαγωγής (ΕΒΕ) της Νίκης Κεραµέως που πέταξε έξω από τα πανεπιστήµια δεκάδες χιλιάδες φοιτητές, δείχνοντάς τους τον δρόµο για τα ιδιωτικά κολέγια. Τα ίδια κολέγια που στο εξωτερικό βαράνε λουκέτο αφήνοντας φοιτητές στον αέρα, αφού δεν έχουν να καλύψουν καν τα λειτουργικά τους έξοδα. Στην αξιοζήλευτη κατά τα µνηµονιακά χρόνια Γερµανία εδρεύουν 83 ιδιωτικά πανεπιστήµια, στα οποία σπουδάζει µόλις το 1% των Γερµανών φοιτητών.
Η απροκάλυπτη προσπάθεια και εν συνεχεία η µεθόδευση της ιδιωτικοποίησης της παιδείας στη χώρα µας µε την παραβίαση του ίδιου του συντάγµατος είναι η ολοκλήρωση ενός πολιτικού σχεδίου µε απώτερο στόχο την ικανοποίηση των «ολιγαρχών της εκπαίδευσης». Ερχεται να υποβαθµίσει ακόµη περισσότερο τα υποχρηµατοδοτούµενα δηµόσια πανεπιστήµια και να εγκαθιδρύσει την ταξική εκπαίδευση.
∆εν µπορούµε να µη συµµεριστούµε τον φόβο που υπάρχει να γίνουµε κι εµείς… χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη. Ο λόγος για το διαβόητο σκάνδαλο στις ΗΠΑ, όπου εύποροι και διάσηµοι γονείς επιχείρησαν να εξαγοράσουν την εισαγωγή των παιδιών τους σε κορυφαία αµερικανικά πανεπιστήµια. Στη χώρα της διαφθοράς και της ασυδοσίας τι θα ήταν πιο εύκολο από το να µοιράσεις χρήµα ώστε να ανοίξεις πόρτες. Για ποια παιδεία θα µιλάµε τότε; Σε αυτό το καίριο ερώτηµα απαντούν στο Documento κορυφαίοι πανεπιστηµιακοί καθηγητές, συνταγµατολόγοι αλλά και φοιτητές δηµόσιων πανεπιστηµίων.
Ιφιγένεια Καμτσίδου
Διευθύντρια του ΔΔΠΜΣ «Ευρωπαϊκό και συγκριτικό κοινωνικό δίκαιο» ΑΠΘ – Université Toulouse 1 Capitole και διευθύντρια του ΠΜΣ «Δημόσιο δίκαιο και πολιτική επιστήμη» ΑΠΘ
«Η απόκτηση του πτυχίου θα γίνει θέμα ταξικό»
Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα επιφέρει δραματικές συνέπειες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Καταρχάς, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που προστατεύονται από την επιχειρηματική ελευθερία θα διοικούνται από πρόσωπα της απόλυτης επιλογής του ιδιοκτήτη και θα λειτουργούν με βάση τους δικούς του όρους: τα κριτήρια και η διαδικασία εισαγωγής στις σχολές τους (γραπτές εξετάσεις; βαθμός απολυτηρίου; γνώση μιας ξένης γλώσσας; τίποτε από τα παραπάνω;), τα προσόντα και ο τρόπος επιλογής των διδασκόντων, το ύψος των διδάκτρων θα ορίζονται με αποφάσεις της ιδιοκτησίας τους, χωρίς ο νομοθέτης να μπορεί να παρέμβει. Η ισότητα και η αξιοκρατία που πλαισιώνουν την πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση θα διαβρωθούν, το επίπεδο των σπουδών θα υποβιβαστεί ραγδαία και η απόκτηση του πτυχίου θα γίνει θέμα ταξικό.
Ακόμη, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα διεκδικήσουν την οικονομική ενίσχυσή τους από το κράτος, που έχει τη συνταγματική υποχρέωση να στηρίζει την ανάπτυξη της εκπαίδευσης γενικά. Η κυβέρνηση, που τους αναγνωρίζει τη δυνατότητα να παρέχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, χάνει κάθε νομικό ή και ηθικό επιχείρημα να αρνηθεί την οικονομική επιχορήγησή τους. Η κρατική δαπάνη για τα πανεπιστήμια, η οποία από 380 εκατ. ευρώ το 2010 συρρικνώθηκε στα 116 εκατ. το 2023, θα κατανέμεται στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Ετσι, η ιδιωτικοποίηση του δημόσιου πανεπιστημίου θα ενισχυθεί: τα βαριά υποχρηματοδοτούμενα δημόσια πανεπιστήμια θα υπαχθούν στους κανόνες του ανταγωνισμού και για την ανεύρεση πόρων θα αποδεχτούν τον περιορισμό της ανεξαρτησίας τους. Προκειμένου να ανταποκριθούν στα αγοραία κριτήρια θα εξαναγκάζονται να συμμορφώνονται στις απαιτήσεις της οικονομικής συγκυρίας, προσαρμόζοντας σ’ αυτές ιδίως τα ερευνητικά τους ενδιαφέροντα.
Η παραβίαση, λοιπόν, του συντάγματος εξυπηρετεί αντικειμενικά βαθιές κοινωνικές αλλαγές. Διότι το σύνταγμα, επιβάλλοντας η ανώτατη εκπαίδευση να παρέχεται αποκλειστικά από ΝΠΔΔ, δηλαδή από οντότητες που εξυπηρετούν το γενικό συμφέρον σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο, θωρακίζει τις πανεπιστημιακές λειτουργίες από τις επιβουλές των κυβερνήσεων ή της αγοράς, ώστε η προστασία της υγείας, της παιδείας, της περιουσίας και της κοινωνικής αξιοπρέπειας των μελών της κοινωνίας να μην αποτελεί ζήτημα μιας οικονομικής ή πολιτικής ολιγαρχίας.
Ακρίτας Καϊδατζής
Αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ
«Ξένα πανεπιστήμια δεν μπορούν να απονέμουν πανεπιστημιακούς τίτλους»
Το ενωσιακό δίκαιο με την ελευθερία εγκατάστασης και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών ισχύει στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες. Το ίδιο και ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Αν από αυτά πράγματι απέρρεε το δικαίωμα εγκατάστασης στη χώρα μας πανεπιστημίων άλλων κρατών που να απονέμουν πανεπιστημιακούς τίτλους, οι θιασώτες των ιδιωτικών πανεπιστημίων θα το επικαλούνταν εδώ και δεκαετίες και δεν θα το «ανακάλυπταν» μόλις τώρα. Διαφορετικά πρέπει να υποθέσουμε –κάτι άτοπο– ότι ανεπαρκείς νομικοί αδίκως τους συμβούλευαν τόσα χρόνια να επιδιώξουν αναθεώρηση του άρθρου 16 του συντάγματος, ενώ η λύση ήταν μπροστά στα μάτια τους.
Η αλήθεια είναι διαφορετική. Πρώτον, το ενωσιακό δίκαιο υπερισχύει του εθνικού δικαίου μόνο στα πεδία αρμοδιότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση δεν είναι ενωσιακή αρμοδιότητα. Η επαγγελματική εκπαίδευση και τα επαγγελματικά δικαιώματα είναι. Δεύτερον, η επιταγή εναρμονισμένης ερμηνείας συντάγματος και ενωσιακού δικαίου ισχύει αμφίπλευρα. Βεβαίως το σύνταγμα πρέπει να ερμηνεύεται κατά τρόπο που να διασφαλίζεται η κανονιστικότητα του ενωσιακού δικαίου. Αλλά εξίσου επίσης, και αντιστρόφως, κατά τρόπο που να διασώζεται η κανονιστικότητα του ίδιου του συντάγματος.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι το ενωσιακό δίκαιο πράγματι κατοχυρώνει το δικαίωμα επιχειρήσεων άλλων κρατών-μελών της ΕΕ να παρέχουν στην Ελλάδα υπηρεσίες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το ίδιο και η GATS (Γενική Συμφωνία για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών) όσον αφορά επιχειρήσεις τρίτων κρατών. Εφόσον τηρούν την ελληνική νομοθεσία, οι επιχειρήσεις αυτές μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες τριτοβάθμιας επαγγελματικής ή άλλης ειδικής εκπαίδευσης και να απονέμουν τίτλους σπουδών με επαγγελματικά δικαιώματα. Δεν μπορούν όμως να παρέχουν, ειδικά, πανεπιστημιακή εκπαίδευση και να απονέμουν πανεπιστημιακούς τίτλους, διότι αυτό απαγορεύεται από το άρθρο 16 του συντάγματος.
Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση, κατά συνταγματική επιταγή, παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση και που οι καθηγητές τους είναι δημόσιοι λειτουργοί. Ούτε, φυσικά, μπορούν να απονέμουν πανεπιστημιακούς τίτλους, παρά μόνο επαγγελματικά δικαιώματα.
Οποιαδήποτε άλλη (επαν)ερμηνεία –στην πραγματικότητα, παρερμηνεία– του άρθρου 16 είναι εκ του πονηρού και καταλήγει, διά της υποτιθέμενης «παράκαμψής» του, σε κραυγαλέα παραβίαση του συντάγματος. Ιδιωτικά ή «μη κρατικά» ή οποιουδήποτε άλλου είδους πανεπιστήμια που δεν είναι αυτοδιοικούμενα ΝΠΔΔ με καθηγητές δημόσιους λειτουργούς δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς συνταγματική αναθεώρηση.
Kώστας Ζώρας
Oμότιμος καθηγητής και πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
«Καταδολίευση και καταλήστευση του συντάγματος»
Ο Τόμας Τζέφερσον συνέλαβε πρώτος την ιδέα της ίδρυσης ενός μεγάλου δημόσιου πανεπιστημίου (Βιρτζίνια) που θα παρέχει εκπαίδευση, μόρφωση, αλλά και δημοκρατική, ελευθεριακή αγωγή στους καλούς μη πλούσιους μαθητές. Στην Ελλάδα η κυβέρνηση της οικονομικής ολιγαρχίας σκέφτεται να προετοιμάσει ασφαλώς το επιστημονικό και επαγγελματικό μέλλον της ταξικής νεολαίας σε βάρος των φοιτητών του δημόσιου χώρου και της κοινωνικής πλειοψηφίας.
Καταδολίευση και καταλήστευση του συντάγματος. Ερμηνευτικές μέθοδοι των κανόνων και του συνταγματικού δικαίου, π.χ. τελολογική, συνδυαστική, κοινωνιολογική κ.λπ., συντρέχουν όταν το περιεχόμενό τους ως μη σαφές χρήζει ερμηνείας.
Η ακραία σαφήνεια του άρθρου 16 του συντάγματος («Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση» ή «η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται» κ.λπ.) δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισημίας και αμφιβολίας.
Η κυβερνητική συντροφία κωφεύει απέναντι όχι μόνο στο άρθρο 16 αλλά και στο ακροτελεύτιο άρθρο 120 του συντάγματος («Ο σεβασμός στο Σύνταγμα […] αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση όλων των Ελλήνων»). Προσοχή στον ντορβά, όπως έγραφε ο Παντελής Πρεβελάκης.
Είμαι βέβαιος ότι το φοιτητικό κίνημα με τους συνοδοιπόρους του καθηγητές και διοικητικούς θα ματαιώσει το νομοθετικό εγχείρημα και στην πράξη. Κι ο λαός θα είναι στο πλευρό του, όπως πάντοτε άλλωστε ιστορικά. Θυμίζω ότι το 1978 ο παντοδύναμος τότε πρωθυπουργός Κων. Καραμανλής, μετά την κατάληψη των πανεπιστημιακών σχολών, απέσυρε τον ισχύοντα νόμο 815 για τα ΑΕΙ.
Στη Βουλή δεν νομίζω να υπάρξει μέρος της δημοκρατικής αντιπολίτευσης που θα αποχωρήσει από την τιμητική στήριξη του δημόσιου δημοκρατικού πανεπιστημίου και θα αμαυρώσει ένα ιστορικό παρελθόν. Ας μείνει μόνη η «ενωμένη» σκουρόχρωμη Δεξιά.
Η «ισπανική υποχώρηση» δεν ταιριάζει σε πανεπιστημιακούς δασκάλους. Το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει την τεχνογνωσία της άμυνας και της νίκης. Υπό διαχρονική αποχώρηση πολιτικοί δημαγωγοί και κερδοσκόποι γύρω από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, μαζί με τον στρατό προπαγάνδας. Το τέλος μιας πορείας στην έρημο. Το τέλος του «βιασμού της πραγματικότητας».
Χριστίνα Κουλούρη
Πρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου και καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας
«Χωρίς δημόσια πανεπιστήμια μια χώρα δεν μπορεί να προοδεύσει»
Είναι απαραίτητο όλα τα κοινωνικά στρώματα, όλοι οι νέοι να έχουν πρόσβαση στη δωρεάν εκπαίδευση και σε όλες τις βαθμίδες. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να ικανοποιείται αυτό το δικαίωμα στη δωρεάν παιδεία και ιδιαίτερα η δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι το ισχυρότερο όπλο μιας κοινωνίας, μιας χώρας, αν θέλει ένα μέλλον που να ανταποκρίνεται σε σύγχρονα οράματα και προσδοκίες. Χωρίς δημόσια και δωρεάν παιδεία μια χώρα δεν μπορεί να προοδεύσει. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση.
Τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια έχουν μια παράδοση αιώνων ξεκινώντας από το πρώτο ΑΕΙ στα Βαλκάνια, δηλαδή το Πανεπιστήμιο της Αθήνας, η οποία έχει εκπαιδεύσει πάρα πολλές γενιές Ελλήνων που αυτήν τη στιγμή έχουν στελεχώσει όχι μόνο τα ελληνικά ιδρύματα αλλά και του εξωτερικού. Η παράδοση αυτή έχει βοηθήσει στην κοινωνική κινητικότητα, παιδιά από αγροτικές οικογένειες έχουν καταφέρει να γίνουν γιατροί ή δικηγόροι, να δημιουργήσουν το δικό τους σχέδιο για τη ζωή και το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο έχει παραγάγει σημαντικά επιτεύγματα στην επιστήμη και την έρευνα.
Δεν είμαστε ακόμη σε θέση να κρίνουμε το νομοσχέδιο από τη στιγμή που δεν γνωρίζουμε τους όρους εισαγωγής. Δηλαδή πώς θα γίνονται δεκτοί οι φοιτητές σε αυτά τα μη κρατικά πανεπιστήμια; Θα γίνεται μέσω των πανελληνίων εξετάσεων; Και ποια θα είναι η ποιότητα της εκπαίδευσης και των πτυχίων; Συνεπώς, πράγματι μπορούμε να μιλάμε για διαφορετικές ταχύτητες, αν και ο τρόπος επιλογής και οι ίδιες οι σπουδές, το επίπεδο των σπουδών και η αξία των πτυχίων είναι διαφορετικά ζητήματα.
Υπάρχει μια συνεκτική πολιτική, η οποία περιλαμβάνει και την ίδρυση των μη κρατικών πανεπιστημίων, που ωθεί και τα δημόσια να βρουν πόρους μόνα τους. Μειώνει τη συμμετοχή του κράτους στη στήριξη του δημόσιου πανεπιστημίου και με αυτό τον τρόπο και τα δημόσια ΑΕΙ, λόγω της συρρίκνωσης του κρατικού προϋπολογισμού και κυρίως της υποστελέχωσης, είναι υποχρεωμένα να αναζητήσουν ιδιωτικούς πόρους. Είναι μέρος της ίδιας πολιτικής, αλλά μένει να δούμε το νέο νομοσχέδιο για να το κρίνουμε.
Χάρης Αθανασιάδης
Καθηγητής Δημόσιας Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, διευθυντής ΜΠΣ «Δημόσια Ιστορία» ΕΑΠ
«Η κοινωνία χάνει, δεν κερδίζει»
Ας δούμε το ζήτημα αρχικά από την οπτική των φοιτητών. Θα ισχύουν τα ίδια κριτήρια εισαγωγής στα δημόσια και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια; Αν στο τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου η βάση εισαγωγής είναι 17, θα υποχρεωθεί και το αντίστοιχο ιδιωτικό να θεσπίσει παρόμοια βάση; Ή θα έχουμε δύο κατηγορίες φοιτητών, αυτούς που εισάγονται με την αξία τους και αυτούς που εισάγονται με το χρήμα τους; Αν ισχύσει το πρώτο, τότε ποιο το νόημα της ύπαρξης του ιδιωτικού; Αν το δεύτερο, δεν είναι άραγε άδικο; Ας δούμε τώρα το ζήτημα από την πλευρά του συνόλου. Για να προοδεύσει η κοινωνία οφείλει να επενδύσει στο δημόσιο πανεπιστήμιο, ώστε να διαλέξει τους μελλοντικούς γιατρούς, δασκάλους, μηχανικούς κ.λπ. που της χρειάζονται από τη δεξαμενή των ικανών, όχι των πλουσίων.
Πάμε όμως και στα πιο κρίσιμα. Προϋποθέσεις της άνθησης των επιστημών είναι η ελεύθερη διδασκαλία και η αδέσμευτη έρευνα, συνθήκες που μόνο το δημόσιο πανεπιστήμιο μπορεί να διασφαλίσει. Και μόνο αυτό μπορεί να επενδύσει στη βασική έρευνα, δηλαδή στην έρευνα με μακρόπνοο ορίζοντα. Διότι δεν νοιάζεται να εισπράξει άμεσα, νοιάζεται για το μέλλον της κοινωνίας. Το ιδιωτικό πανεπιστήμιο θα παραμείνει ένα teaching school, θα πουλάει τετριμμένη γνώση ώστε να διασφαλίσει το άμεσο κέρδος. Εκεί οδηγεί αναπόδραστα η λογική του επιχειρείν – δείτε τα σημερινά κολέγια. Νέοι δρόμοι θα πάψουν να ανοίγονται.
Αλλά ως φαίνεται η κυβέρνηση νοιάζεται κυρίως πώς θα δημιουργήσει χώρο για ευκαιριακούς επενδυτές. Οπως στην ενέργεια και όπως στην υγεία, προκειμένου να εισέλθει στη σκηνή ο ιδιώτης, το δημόσιο πανεπιστήμιο ήδη υποχρηματοδοτείται, υποστελεχώνεται, απαξιώνεται. Ενα παράδειγμα: με βάση τον νόμο Γαβρόγλου το κράτος όφειλε να αντικαθιστά άμεσα όσους καθηγητές έβγαιναν στη σύνταξη – ήταν μια διάταξη που στα δύσκολα χρόνια μπόρεσε κι έσπασε τις επιταγές των μνημονίων. Και όμως από το 2019 και εξής, στα χρόνια της δημοσιονομικής χαλαρότητας, μόνο οι μισοί περίπου από όσους αποχώρησαν έχουν αντικατασταθεί. Πρόκειται ξεκάθαρα για πολιτική επιλογή. Παρόμοια και στην έρευνα. Το υπουργείο μειώνει την κρατική χρηματοδότηση, σπρώχνοντας ολοένα περισσότερο τα πανεπιστήμια στην αγορά.
Αρα έχουμε διπλή κίνηση: το πανεπιστήμιο δίνεται στην αγορά (γίνεται ιδιωτικό) την ίδια ώρα που η αγορά εισβάλλει στο (δημόσιο) πανεπιστήμιο. Οσο αυτή η πορεία εντείνεται, όσο η επιστήμη συρρικνώνεται σε εμπόρευμα, κάποιοι βραχυπρόθεσμα ασφαλώς κερδίζουν, αλλά μακροπρόθεσμα η κοινωνία χάνει, δεν κερδίζει.
Γιώργος Πλειός
Καθηγητής στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ
«Η παράβαση του συντάγματος είναι ανομία»
Στη δημόσια διοίκηση ο τύπος είναι η ουσία και ο τύπος λέει ότι το άρθρο 16 δεν επιτρέπει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστήμιων. Η εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από δημόσια ιδρύματα. Εάν παραβιαστεί το άρθρο αυτό, όποια κυβέρνηση το κάνει θα αναλάβει την ευθύνη τής εκ των προτέρων νομιμοποίησης πολλών άλλων παραβάσεων του συντάγματος που θα κάνουν άλλοι στο μέλλον.
Μιλάμε για πανεπιστήμια, ενώ η συζήτηση σκοπίμως και παραπλανητικά, κατά την άποψή μου, στρέφεται στο ιδιωτικό σκέλος και μένει στο απυρόβλητο η συζήτηση για το πανεπιστήμιο. Κάποιος ιδιώτης με την ταμπέλα του «πανεπιστημίου» μπορεί να ιδρύσει και να τρέξει ό,τι θέλει σε αυτά. Τι εννοούν; Θα έχουν μέσα όλο το φάσμα των σχολών; Θα έχουν σχολές που απαιτούν πολλές δαπάνες, όπως οι ιατρικές ή οι φυσικές επιστήμες, ή μόνο κοινωνικές επιστήμες οι οποίες έχουν χαμηλότερο κόστος; Αν είναι μόνο το δεύτερο, δεν μιλάμε για πανεπιστήμιο.
Ποια είναι η επάρκεια για χώρους διδακτικού προσωπικού, για φοιτητές κ.λπ.; Με ποια κριτήρια θα μπαίνουν στο πανεπιστήμιο; Το ότι είναι ιδιωτικά δεν απαλλάσσει κανέναν από το να υπάρχουν προϋποθέσεις για να μπει κάποιος σε αυτά και να σπουδάσει. Ειδάλλως εννοείται ότι μόνο τα χρήματα μετράνε για να πάρεις ένα πτυχίο.
Ποιο καθεστώς θα διέπει τους καθηγητές των ιδιωτικών; Ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέγονται –θα γίνονται καθηγητές σε διάφορες βαθμίδες;– θα είναι ο ίδιος με τα δημόσια ή διαφορετικός;
Στην Ευρώπη τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν είναι συχνό φαινόμενο. Είναι πολύ μικρός ο αριθμός στη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία. Οχι ότι δεν υπάρχουν, αλλά η συντριπτική πλειονότητα είναι δημόσια. Επίσης, δεν φημίζονται για το επίπεδο των σπουδών τους. Αναφορικά με μεγάλα ιδιωτικά όπως το Χάρβαρντ ή το Γέιλ, αποκομίζουν χρήματα από εισφορές, πωλήσεις προϊόντων, επιχορηγήσεις κ.ά., αλλά παρέχουν και υποτροφίες σε φοιτητές. Συνεπώς είναι πονηρή η εξομοίωση των μεγάλων αυτών πανεπιστημίων των ΗΠΑ με τα ενδεχόμενα ιδιωτικά που θέλουν να φτιάξουν εδώ. Αν θέλουμε να κοιτάξουμε το πιο κοντινό παράδειγμα προς την Ελλάδα, θα πρέπει να δούμε την Κύπρο, τη Βουλγαρία, αυτές τις χώρες.
Ποια προβλήματα έχουν αυτά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια; Προτού συζητήσουμε για το καθεστώς, δημόσιο ή ιδιωτικό, θα πρέπει να συζητήσουμε πώς πρέπει να είναι το πανεπιστήμιο από άποψη υποδομών, εγκαταστάσεων, προσωπικού, δαπανών, εξοπλισμού.
Οσο για τα άλλα προβλήματα που επικαλούνται κατά καιρούς περί ανομίας, θυμίζω ότι ανομία είναι η ίδια η παράβαση του συντάγματος.
Δύο λόγοι συντρέχουν στην ιδιωτικοποίηση. Ο ένας και βασικός λόγος είναι ιδεολογικός. Ακριβώς το ίδιο συνέβαινε και στην Αμερική την εποχή του Ρίγκαν. Οι νεοσυντηρητικοί θεωρούν ότι στα πανεπιστήμια καλλιεργείται μια κουλτούρα που δεν ασπάζεται τα νεοφιλελεύθερα διδάγματά τους και θέλουν να την ξεριζώσουν. Ο δεύτερος λόγος είναι η εξυπηρέτηση συγκεκριμένων επιχειρηματικών παραγόντων, όπως έχουν κάνει στο ραδιοτηλεοπτικό πεδίο.
Μέσα από τους μηχανισμούς υποστήριξης επιχειρηματιών θέλουν αφενός να τους προσφέρουν κέρδη, αφετέρου να εξουδετερώσουν την οποιαδήποτε κριτική σκέψη υπάρχει σε αυτούς τους χώρους. Είναι μια τεράστια ιδεολογικοεπιχειρηματική επιχείρηση.
Η προσπάθεια για την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ υπάρχει από την εποχή του πατρός Μητσοτάκη και επανήλθε πολλές φορές στη συνέχεια, όπως τη δεκαετία του 2000 – με μεγάλες διαδηλώσεις απετράπη τότε αυτό. Ακόμη και το δημόσιο έχει ιδιωτικοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, με τους φοιτητές να πληρώνουν δίδακτρα και λεφτά για τη στέγαση – συντήρησή τους και μην ξεχνάμε τα ποσά που δίνουν για να μπουν στο πανεπιστήμιο. Οι σπουδές μπορεί να είναι δωρεάν, αλλά έχουν πληρώσει ένα πολύ ακριβό εισιτήριο για να μπουν. Αυτό που ζούμε τώρα είναι η κλιμάκωση της διαρκούς πορείας της ιδιωτικοποίησης. Δεν είναι η αντίστιξη προς τα δημόσια, αλλά το επιστέγασμα της ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης.
