Θα συνεχίσει η Δύση με τις κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία υπό την απειλή εκτεταμένου λιμού στις αναπτυσσόμενες χώρες;
Οι κυρώσεις του δυτικού κόσμου απέναντι στη Ρωσία έχουν ακούσιες συνέπειες για τις πιο ευάλωτες κοινότητες και σε συνδυασμό με το υψηλότερο κόστος μεταφορών και τους ελέγχους των εξαγωγών χειροτερεύουν τα πράγματα. Ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία γίνεται αισθητός μακριά από τη σύγκρουση και δεκαετίες προόδου για τη φτώχεια έχουν αντιστραφεί.
Ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος
Ο πόλεμος μπορείς να γίνεται στην Ουκρανία, τα αποτελέσματά του όμως τα βιώνει σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα ολόκληρος ο κόσμος. Στην Υεμένη, η τιμή του ψωμιού αυξήθηκε κατά 35 % την εβδομάδα που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Οι μύλοι σιταριού στον Λίβανο έχουν σταματήσει τη λειτουργία τους τους τελευταίους μήνες, λόγω έλλειψης σιτηρών, αναγκάζοντας τα αρτοποιεία να κλείσουν ενώ στην Κένυα, το μαγειρικό λάδι είναι δυσεύρετο. Και ενώ η Αμερική και η Ευρώπη σχεδιάζουν ποιες θα είναι οι επόμενες κυρώσεις για να λιμοκτήσουν τη Ρωσία, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι οι συνέπειες των κυρώσεων πυροδοτούν παράλληλα μια άνευ προηγουμένου κρίση παγκόσμιας πείνας. Μάλιστα, παρότι γίνονται προσπάθειες για το άνοιγμα των αλυσίδων εφοδιασμού και την παροχή χρηματοδότησης τροφίμων στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο συνδυασμός του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους και των περιορισμένων εξαγωγών από τη Ρωσία και την Ουκρανία απειλεί ορισμένους από τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε τον κρίσιμο ρόλο της περιοχής στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και είχε ως αποτέλεσμα να εκτιναχθούν οι τιμές των τροφίμων στα ύψη, γεγονός που διαπιστώνουμε όλοι μας καθημερινά στα ράφια των σούπερ μάρκετ όπως ο Γαλαξίας. Μεγάλο μέρος των σιτηρών και των λιπασμάτων παγκοσμίως προέρχονται από τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Η Ρωσία και η Ουκρανία εξάγουν από κοινού περίπου το 30% του παγκόσμιου σιταριού και το 75% του ηλιελαίου. Η διακοπή αυτών των προμηθειών, μαζί με την αβεβαιότητα σχετικά με τη διάρκεια και το εύρος των δυτικών κυρώσεων, έχει ωθήσει τις κυβερνήσεις να μπλοκάρουν τις εξαγωγές καθώς τα έθνη προσπαθούν να αποθηκεύσουν αγαθά. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν είπε ότι επεξεργάζεται ένα σχέδιο για την κατασκευή προσωρινών σιλό στα σύνορα της Ουκρανίας και της Πολωνίας, ώστε να μπορούν να μεταφερθούν σιδηροδρομικά στην Ευρώπη και πέρα από αυτήν, και να μην τα μπλοκάρει η Ρωσία.
Στην τελευταία έκθεσή της για τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές, η Παγκόσμια Τράπεζα δήλωσε ότι σχεδόν οι μισοί από τους ανθρώπους στις χώρες χαμηλού εισοδήματος αντιμετωπίζουν ελλείψεις τροφίμων, οι οποίες συχνά οδηγούν σε κοινωνικές αναταραχές. Οι άνθρωποι στις αναδυόμενες οικονομίες συχνά ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος του ημερήσιου προϋπολογισμού τους σε τρόφιμα και αυτά τα έξοδα αυξάνονται. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, οι τιμές των τροφίμων τον Μάιο αυξήθηκαν κατά σχεδόν 30% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ωθήθηκαν υψηλότερα από την αύξηση των τιμών των δημητριακών και του κρέατος. Οι αυξανόμενες τιμές των λιπασμάτων, λόγω των κυρώσεων στη Ρωσία και τη Λευκορωσία, μαζί με τις υψηλές παγκόσμιες τιμές ενέργειας, διευρύνουν το εύρος των ελλείψεων τροφίμων καθιστώντας ακριβότερη την παραγωγή και τη μεταφορά τροφίμων σε όλο τον κόσμο.
Οι κυρώσεις
Οι αυξήσεις των τιμών προκαλούν νέα κύματα προστατευτισμού. Χώρες όπως η Ινδονησία, η Ινδία και η Μαλαισία έχουν περιορίσει τις εξαγωγές μαγειρικού λαδιού, σιταριού και κοτόπουλου για να προστατεύσουν τις εγχώριες αγορές τους. Περίπου 20 έθνη εφαρμόζουν κάποιο είδος ελέγχου των εξαγωγών για να περιορίσουν τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών των τροφίμων, σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε ένα νέο πακέτο αυτόν τον μήνα που θα απαγορεύσει την πλειοψηφία των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου. Για να ενισχύσει τους περιορισμούς, θέτει επίσης σταδιακά την απαγόρευση των ναυτιλιακών ασφαλιστών ρωσικών φορτηγών πλοίων, ένα βήμα που αποσκοπεί να εμποδίσει την ικανότητα της Ρωσίας να ανακατευθύνει το πετρέλαιο της σε άλλα μέρη του κόσμου. Αμερικανοί αξιωματούχοι του Υπουργείου Οικονομικών έχουν προειδοποιήσει ενάντια σε μια τέτοια κίνηση από την ανησυχία ότι θα μπορούσε να επηρεαστεί και φορτίο τροφίμων. Σε μια σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα τέλη Μαΐου, ο Macky Sall, ο πρόεδρος της Αφρικανικής Ένωσης, προειδοποίησε ότι η αποκοπή μεγάλων ρωσικών τραπεζών από το διεθνές σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων SWIFT παρεμπόδιζε την ικανότητα των αφρικανικών χωρών να αγοράζουν ρωσικά τρόφιμα και λιπάσματα.
Οι συνέπειες
Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία παρατείνεται και οι ελλείψεις τροφίμων επιδεινώνονται, η συζήτηση για το αν θα πρέπει να τεθεί στο τραπέζι κάποια ελάφρυνση των κυρώσεων είναι πιθανό να ενταθεί εάν θα αποτρέψει την πείνα. Το Κέντρο Παγκόσμιας Ανάπτυξης δήλωσε ότι η Ουκρανία έχει γίνει παγκόσμιος μαγνήτης για ανθρωπιστική βοήθεια εις βάρος των χωρών χαμηλού εισοδήματος στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Κεντρική Αμερική που ήδη αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια και τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουν υψηλότερη τιμές.
Στο μεταξύ, ομάδες ανθρωπιστικής βοήθειας αγωνίζονται να προσφέρουν βοήθεια σε φτωχές χώρες καθώς ο πληθωρισμός επιδρά και στους δικούς τους προϋπολογισμούς. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει δεσμευτεί να επενδύσει 12 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέα έργα τους επόμενους 15 μήνες για τη στήριξη των αγροτών και τη διευκόλυνση του εμπορίου, και πολλά από τα μεγαλύτερα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του κόσμου έχουν δεσμευτεί να αναπτύξουν βοήθεια και σχέδια χρηματοδότησης για να συμβάλλουν στη μείωση των ελλείψεων τροφίμων. Για πολλές χώρες, αυτό θα μπορούσε να είναι πολύ αργά.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται και χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα μια άμεση ημερομηνία λήξης του όλα τα παραπάνω προβληματίζουν ιδιαίτερα ως προς τις αυξήσεις των τιμών στα βασικά αγαθά και το παγκόσμιο πρόβλημα της πείνας.