Ξεκίνησε και επίσημα η μάχη για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετά το πρώτο ντιμπέιτ για τις ευρωεκλογές στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ, όπου οι οκτώ υποψήφιοι ήρθαν αντιμέτωποι με ένα ακροατήριο φοιτητών. Η επιλογή του Μάαστριχτ δεν ήταν τυχαία αλλά καθαρά συμβολική, καθώς στην ολλανδική πόλη υπογράφηκε η ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις 7 Φεβρουαρίου 1992.
Με φαβορί τη Γερμανίδα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία στοχεύει σε ανανέωση της θητείας της, στην τηλεμαχία έλαβαν μέρος οι κορυφαίοι υποψήφιοι πολιτικών ομάδων: ο Λουξεμβούργιος Νίκολας Σμιτ (Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές), ο Αυστριακός Βάλτερ Μπάιερ (Ευρωπαϊκή Αριστερά), ο Ολλανδός Μπας Εϊκουτ (Πράσινοι), η Γερμανίδα Μαρί-Αγκνες Στρακ-Τσίμερμαν (Φιλελεύθεροι), ο Δανός Αντερς Βίστισεν (ακροδεξιό κόμμα Ταυτότητα και Δημοκρατία), η Γερμανίδα Μαϊλίς Ρόσμπεργκ (Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία) και ο Ρουμάνος Βαλέριου Γκιλέτσι (Ευρωπαϊκό Χριστιανικό Πολιτικό Κίνημα).
Χωρίς σαφή εναλλακτική λύση, ο κεντροδεξιός σχηματισμός εναποθέτει τις ελπίδες του στη Φον ντερ Λάιεν για μια δεύτερη θητεία που αναμένεται να επικεντρωθεί στην ανταγωνιστικότητα και την άμυνα, τομείς δημοφιλείς στο συντηρητικό εκλογικό σώμα. Για να πετύχει τον στόχο της η ίδια έχει προχωρήσει σε… ριζική ανανέωση, παρουσιάζοντας μια διαφορετική καμπάνια. Εχει ήδη νέα ιστοσελίδα σε φωτεινές αποχρώσεις, νέο λογότυπο (έναν κύκλο από χρυσά αστέρια που παραπέμπει στη σημαία της Ευρωπαϊκής Ενωσης), καθώς και νέο σλόγκαν με το μικρό της όνομα: «Ούρσουλα 2024». Με όλα αυτά η υποψήφια του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) φαίνεται ότι θέλει να προβάλει μια άλλη εικόνα, πιο προσωπική και πιο οικεία για τον ψηφοφόρο, ενώ διαθέτει πλέον λίγες εβδομάδες προκειμένου να πείσει γι’ αυτήν τη «μεταμόρφωση».
Τα ερωτήματα
Ωστόσο, ερωτήματα προκαλεί το ότι η απερχόμενη πρόεδρος της Κομισιόν φάνηκε κατά τη διάρκεια του ντιμπέιτ να ανοίγει την πόρτα στην ακροδεξιά, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας με την πολιτική ομάδα των Ευρωπαίων Μεταρρυθμιστών (ECR), στην οποία συμμετέχουν ακροδεξιά κόμματα όπως τα Αδέλφια της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι και το ισπανικό VOX. «Μια συνεργασία με το ECR εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα είναι η σύνθεση του κοινοβουλίου» υποστήριξε η ίδια.
Κατά την τηλεμαχία η 65άχρονη Φον ντερ Λάιεν ήταν πιο έντονη από όλους. Και οι επτά στράφηκαν εναντίον του υποψηφίου της πολιτικής ομάδας Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) η οποία εκπροσωπεί την πιο ακροδεξιά τάση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο Σοσιαλιστής και απερχόμενος επίτροπος Εργασίας Νίκολας Σμιτ υποστήριξε ένα ειδικό ταμείο για την άμυνα αλλά και κοινωνική δικαιοσύνη.
Για τον υποψήφιο της Αριστεράς, τον Αυστριακό Μπάιερ, η κορυφαία στιγμή ήταν όταν στρίμωξε την πρόεδρο Ούρσουλα για το Ισραήλ. «Πότε θα επιβάλετε κυρώσεις κατά του Ισραήλ;» επέμεινε, δεχόμενος χειροκροτήματα στην αίθουσα. Λόγω της πίεσης που δέχτηκε η υποψήφια του ΕΛΚ αναγκάστηκε να μιλήσει για άμεση εκεχειρία, να επιμείνει ότι δεν πρέπει να γίνει η επίθεση στη Ράφα και να επαναλάβει ότι η λύση των δύο κρατών είναι η μόνη απάντηση στον πόλεμο στη Γάζα. Παράλληλα, επανέλαβε ότι «η ΕΕ πρέπει να κάνει περισσότερα για την Ουκρανία».
Η απερχόμενη πρόεδρος της επιτροπής άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο συνεργασίας με την πολιτική ομάδα των Ευρωπαίων Μεταρρυθμιστών (ECR), στην οποία συμμετέχουν ακροδεξιά κόμματα
Το σκάνδαλο με τα εμβόλια
Οσον αφορά το Pfizer-gate, η Φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι οι χειρισμοί της σχετικά με την αγορά εμβολίων από την Ευρωπαϊκή Ενωση κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης ήταν «διάφανοι». Ερωτηθείσα δε αν μετανιώνει για τον τρόπο που χειρίστηκε τη διαπραγμάτευση αυτών των συμβάσεων, απάντησε υποβαθμίζοντας τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λέγοντας ότι «όλες οι συμβάσεις εγκρίθηκαν και υπογράφηκαν από χώρες της ΕΕ». Πάντως ήδη κορυφαίοι Ευρωπαίοι εισαγγελείς ερευνούν καταγγελίες για ποινικά αδικήματα σε σχέση με τις διαπραγματεύσεις για το εμβόλιο μεταξύ της προέδρου της Κομισιόν και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer Αλμπερτ Μπουρλά.
Εν τω μεταξύ, με την κλιματική αλλαγή να αποτελεί το εναρκτήριο θέμα της τηλεμαχίας, ο Μπας Εϊκουτ των Πρασίνων θεωρήθηκε ο νικητής της βραδιάς και απέσπασε επανειλημμένα το πιο δυνατό χειροκρότημα όταν στράφηκε εναντίον της Φον ντερ Λάιεν, κατηγορώντας την απερχόμενη πρόεδρο ότι εγκατέλειψε την αποστολή της στα μισά της διαδρομής. «Βρισκόμαστε τώρα στο σταυροδρόμι της συνέχισης της Πράσινης Συμφωνίας ή της επιστροφής στη στασιμότητα των ορυκτών» πρόσθεσε ο Εϊκουτ.
Ωστόσο, παρά τις πιέσεις που δέχεται από πολλά μέτωπα, η Φον ντερ Λάιεν φέρεται να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, καθώς εκτός από τις ισχυρές σχέσεις της με τις πρωτεύουσες της ΕΕ, οι οποίες είναι απαραίτητες για την έγκριση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η 65άχρονη πρόεδρος της Κομισιόν επωφελείται επίσης από την περιορισμένη δημοφιλία των άμεσων ανταγωνιστών της.
Η Ούρσουλα θεωρεί ότι έχει εκπληρώσει την υπόσχεσή της για μια «γεωπολιτική Κομισιόν». Θεωρητικά οι περισσότεροι εθνικοί ηγέτες δεν θα σταθούν εμπόδιο στις φιλοδοξίες της για δεύτερη θητεία, αλλά ο δρόμος δεν θα είναι στρωμένος με ροδοπέταλα. Ανοιχτά εναντίον της βρίσκεται μόνο ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν, ο οποίος δεν έχει δικαίωμα βέτο.
Ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς είναι πιθανό να υποστηρίξει τη συμπατριώτισσά του, ακόμη κι αν δεν ανήκουν στο ίδιο κόμμα. Υπάρχουν όμως ορισμένοι που εκφράζουν κάποια δυσαρέσκεια, όπως ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ που ανήκει στην ίδια ομάδα με την 65άχρονη, ο οποίος δεν έμεινε ικανοποιημένος από την πρόσφατη συμφωνία για τη μετανάστευση. Παράλληλα, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ αντιτίθεται στη σταθερά φιλοϊσραηλινή στάση της Φον ντερ Λάιεν.
Οι αντίπαλοι της φον ντερ Λάιεν
Νίκολας Σμιτ – Η επιλογή των Σοσιαλιστών
Ο 70χρονος εκ Λουξεμβούργου ορμώμενος Νίκολας Σμιτ, μέχρι σήμερα επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, δεν θεωρείται –παρά από λίγους– σοβαρή απειλή για την πανίσχυρη απερχόμενη πρόεδρο. Προτού κυκλοφορήσει το όνομά του ήταν ελάχιστα γνωστός στην έδρα και στους κύκλους της ΕΕ. Ο ίδιος ωστόσο μοιάζει αποφασισμένος και δήλωσε: «Δεν θα επιτρέψουμε στην Ευρώπη να ακολουθήσει τον δρόμο της λιτότητας και της κοινωνικής καταπίεσης, όπως συνέβη στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης».
Βάλτερ Μπάιερ – Αριστερός αλλά άγνωστος
Ο Αυστριακός Βάλτερ Μπάιερ, σημερινός πρόεδρος της ομάδας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, δεν υπήρξε ποτέ ευρωβουλευτής και είναι ουσιαστικά άγνωστος στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. «Η Ευρώπη δεν είναι μόνο οι Βρυξέλλες. Είναι 27 έθνη, εκατοντάδες πόλεις και εκατομμύρια πολίτες. Η Ευρωπαϊκή Αριστερά θέλει να είναι η φωνή αυτών των ανθρώπων, μια φωνή που ακούγεται πολύ σπάνια στις Βρυξέλλες» δήλωσε. Η Αριστερά έχει θέσει πέντε προτεραιότητες για την επερχόμενη εκστρατεία: πολιτικά δικαιώματα, ειρήνη και δημοκρατία, κόστος ζωής, κλιματική κρίση και κοινωνικά δικαιώματα.
Μπας Έικουτ – Ο Πράσινος που καταχειροκροτήθηκε
Ο Μπας Εϊκουτ είναι βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 2009 και αντιπρόεδρος του κόμματος των Πρασίνων από το 2018. Εχει εργαστεί ως ανώτερος ερευνητής πολιτικής για την αειφόρο ανάπτυξη από το 2008 έως το 2009 και ερευνητής πολιτικής από το 2005 έως το 2007 στην Ολλανδική Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Αξιολόγησης, στην οποία εντάχθηκε το 2000. «Χάρη σε σας η Ευρώπη ενήργησε σύμφωνα με την Πράσινη Συμφωνία» είπε απευθυνόμενος στους φοιτητές, καλώντας τους να ψηφίσουν στις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Επιτέθηκε μάλιστα στο κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα της Φον ντερ Λάιεν, το οποίο κατηγόρησε ότι προχώρησε σε μια σειρά αποκλίσεων από την πράσινη πολιτική τους τελευταίους μήνες. Δέχτηκε το πιο θερμό χειροκρότημα στην αίθουσα.
Μαρί-Αγκνες Στρακ Τσίμερμαν – Πίεζε τον Σολτς για τους Taurus
Η Γερμανίδα πολιτικός και εμπειρογνώμων στον τομέα της άμυνας Μαρί-Αγκνες Στρακ Τσίμερμαν είναι η υποψήφια του Φιλελεύθερου κόμματος της Ευρώπης (ALDE). Μάλιστα το όνομά της ήταν το μόνο που προτάθηκε για να ηγηθεί της εκλογικής προσπάθειας. Προεδρεύει της επιτροπής Αμυνας της Μπούντεσταγκ και άσκησε μεγάλη πίεση στον καγκελάριο Ολαφ Σολτς για να ενισχύσει τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία με την παράδοση περισσότερων πυρομαχικών και όπλων μεγάλου βεληνεκούς, συμπεριλαμβανομένων των πυραύλων Taurus.
Άντερς Βίστισεν – Επιλογή μίσους για μουσουλμάνους
Το πρόσωπο που επέλεξε η ακροδεξιά ως υποψήφιό της στις ευρωεκλογές είναι ο Δανός ευρωβουλευτής Αντερς Βίστισεν. Πριν από ένα χρόνο ο Βίστισεν κατηγορήθηκε από τρεις ευρωβουλεύτριες για «ρατσιστική, σεξιστική και τρανσφοβική ρητορική μίσους» όταν σε ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων πως η επιρροή του ισλάμ είναι υπεύθυνη για τη βία κατά των γυναικών στη χώρα του, δείχνοντας με το δάχτυλο τους μουσουλμάνους για «πολλά παραδείγματα δολοφονιών και βιασμών». Θεωρήθηκε ότι τα λόγια του μπορεί να ενθαρρύνουν την επιθετικότητα με ρατσιστικά κίνητρα και οι τρεις γυναίκες έστειλαν επιστολή στην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα ζητώντας της να ερευνήσει το περιστατικό.
Μάιλις Ρόσμπεργκ – Η 24χρονη για τις «μικρές φωνές»
Η Μαϊλίς Ρόσμπεργκ ανήκει στη δανική μειονότητα στη Γερμανία. Δηλώνει ακτιβίστρια «για μικρές φωνές και μεγάλες ιδέες». Είναι μόλις 24 ετών και πρόεδρος της Νεολαίας της Ευρωπαϊκής Ελεύθερης Συμμαχίας (EFA). «Είναι τιμή να συνεχίζουμε την κληρονομιά ενός οργανισμού που υπερασπίζεται ακούραστα τα πολιτικά και θεμελιώδη δικαιώματα στην Ευρώπη για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες» δήλωσε όταν επιλέχθηκε ως υποψήφια για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει γίνει όμηρος των κρατών-μελών της. Αλλά για μένα υπάρχει μια απλή λύση γι’ αυτό: ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου» σημείωσε κατά τη διάρκεια του ντιμπέιτ.
Βαλέριου Γκιλέτσι – Σοβιετικός πάστορας – μηχανικός
Ο πάστορας και πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Βαπτιστών Βαλέριου Γκιλέτσι έχει διπλή υπηκοότητα, ρουμανική – μολδαβική, και προεδρεύει του Ευρωπαϊκού Χριστιανικού Πολιτικού Κινήματος. Ηλεκτρολόγος μηχανικός στο επάγγελμα, διατέλεσε μέλος του κοινοβουλίου της Μολδαβίας δύο φορές (1998-2001, 2009-19). «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Σοβιετική Ενωση… Κοιτάζοντας πίσω και συνειδητοποιώντας πως είμαι εδώ απόψε μπορώ να πω ότι ακόμη και στα πιο τρελά μου όνειρα δεν μπορούσα να φανταστώ ότι ένας πρώην Σοβιετικός θα βρισκόταν απόψε στο Μάαστριχτ για να συμμετάσχει σε αυτή την ελεύθερη συζήτηση. Αυτό αποδεικνύει ότι τα όνειρά μας μπορούν να γίνουν πραγματικότητα» δήλωσε κατά τη διάρκεια του ντιμπέιτ.