Πανδημία, οικονομικό κραχ και –ως χαριστική βολή– νιτρικό αμμώνιο σαρώνουν πολιτικές διαφθοράς και πολιτικούς
Ο λαϊκός μύθος θέλει τη Βηρυτό, πρωτεύουσα του Λιβάνου, να έχει καταστραφεί και να έχει ανοικοδομηθεί επτά φορές στη μακραίωνη ιστορία της, η οποία αγγίζει τις πέντε χιλιετίες. Για να κατευναστεί ωστόσο η αχαλίνωτη λαϊκή οργή που εκδηλώνεται στους δρόμους της Βηρυτού τις τελευταίες μέρες δεν αρκεί μια απλή αποκατάστασή της από τη διπλή έκρηξη που σημειώθηκε στις 4 Αυγούστου στο λιμάνι της, αλλά επιβάλλεται η εκπαραθύρωση ολόκληρου του σαθρού, διεφθαρμένου και εγκληματικά αδιάφορου πολιτικού μηχανισμού της χώρας.
Το σύνθημα «όλοι τους σημαίνει όλοι τους», με το οποίο το μαζικό κίνημα διαδηλωτών του περασμένου φθινοπώρου απαιτούσε την αποπομπή της κυβέρνησης και το τέλος του πολυσύνθετου και βαθιά σεχταριστικού πολιτικού συστήματος, έχει λάβει νέα πνοή. Η οργή όμως έχει πολλαπλασιαστεί και αποτυπώνεται στις εικόνες από κρεμάλες που «προορίζονται» για τους εκπροσώπους της άρχουσας τάξης, στο πρόσωπο των οποίων οι Λιβανέζοι βλέπουν τους υπευθύνους πίσω από την ανείπωτη καταστροφή.
Τραγωδία χωρίς τέλος
Οι αριθμοί αποτυπώνουν το μέγεθος της πρόσφατης τραγωδίας. Περισσότεροι από 200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, 6.000 τραυματίστηκαν και περίπου 300.000 έχασαν το σπίτι τους, ενώ οι καταστροφές, στις οποίες πέραν του λιμανιού και της μεγαλύτερης αποθήκης σιτηρών συμπεριλαμβάνονται και μεγάλα τμήματα της πρωτεύουσας, υπολογίζονται μεταξύ 10 και 15 δισ. δολαρίων. Εκτός από έναν κρατήρα βάθους 43 μέτρων που… κληρονόμησε, η χώρα έμεινε με αποθέματα σιτηρών μόλις ενός μήνα και το φάσμα της πείνας προβάλλει άμεσα ορατό.
Η διπλή έκρηξη που σημειώθηκε από το απόθεμα-μαμούθ 2.750 τόνων νιτρικού αμμωνίου, το οποίο είχε αποθηκευτεί στο λιμάνι από το 2014 δίχως να έχουν ακολουθηθεί οι απαραίτητοι κανόνες ασφαλείας, δεν μπορεί να θεωρηθεί ατύχημα. Η παραίτηση σύσσωμης της κυβέρνησης την περασμένη Δευτέρα, της οποίας είχαν προηγηθεί οι παραιτήσεις τριών υπουργών και εννέα βουλευτών, απλώς επιβεβαιώνει ότι για την καταστροφή ευθύνεται η συστηματική αδιαφορία του κρατικού μηχανισμού.
Οι σχετικές προειδοποιήσεις για «πλωτή βόμβα» ικανή να «ανατινάξει ολόκληρη τη Βηρυτό» είχαν γίνει άλλωστε από τους ειδικούς τουλάχιστον προ εξαμήνου, σύμφωνα με τις πληροφορίες, ενώ στις 20 Ιουλίου τόσο ο πρόεδρος Μισέλ Αούν όσο και ο πρωθυπουργός Χασάν Ντιαμπ είχαν λάβει σχετική μελέτη που σήμανε το καμπανάκι του κινδύνου.
Πολίτες στο χείλος του γκρεμού
Η διπλή έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού αποτελεί τη χαριστική βολή σε ένα κράτος που χαρακτηριζόταν ήδη αποτυχημένο από τους αναλυτές. Αδυνατούσε δηλαδή να παρέχει ασφάλεια, φαγητό και εργασία στους πολίτες του και να αποπληρώσει τα χρέη του.
Πριν από αυτήν η λιβανέζικη λίρα είχε ήδη χάσει την αξία της κατά 80%, ο μισός πληθυσμός είχε βυθιστεί στη φτώχεια, η ανεργία είχε ξεπεράσει το 30%, ενώ το δημόσιο χρέος είχε υπερβεί τα 90 δισ. δολάρια (170% του ΑΕΠ), φέρνοντας τη χώρα στο κατώφλι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Τα νοσοκομεία, χτυπημένα από την οικονομική κρίση, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την Covid-19, ενώ σήμερα πασχίζουν να περιθάλψουν τον τεράστιο αριθμό των θυμάτων της έκρηξης.
«Η κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος αποτελεί σύμπτωμα της ευρύτερης αποτυχίας διακυβέρνησης της χώρας, η οποία ανάγεται στις πολιτικές που υιοθετήθηκαν μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου το 1990» σημειώνει ο Χανς Μπάουμαν σε άρθρο του στον ιστότοπο ανάλυσης The Conversation. Ο Γερμανός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ συμφωνεί με τους περισσότερους αναλυτές ότι το σύστημα νομής της εξουσίας μεταξύ των διαφορετικών σεχτών και φατριών, το οποίο υποτίθεται ότι εκπροσωπεί τις διαφορετικές θρησκευτικές κοινότητες (σουνίτες, σιίτες, χριστιανοί μαρωνίτες), επέτρεψε στους πολιτικούς να πλουτίσουν σε βάρος των πολιτών και να θρέψουν ένα σύστημα βαθιάς απληστίας και διαφθοράς.
Πιόνι στο παιχνίδι των ξένων δυνάμεων
Η πρόσφατη έκρηξη αποτελεί σύμπτωμα του αποτυχημένου συστήματος διακυβέρνησης του Λιβάνου, στον οποίο όμως καίριο ρόλο διαχρονικά παίζει ο ξένος παρεμβατισμός. Ο Λίβανος αποτελεί άλλωστε κράτοςοικοδόμημα στο πλαίσιο της συμφωνίας μεταξύ Γαλλίας και Βρετανίας για τη νομή των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά το πέρας του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Επομένως η άμεση μετάβαση εκεί του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν μετά την πρόσφατη καταστροφή δεν προκαλεί έκπληξη. Ερμηνεύεται στο πλαίσιο του γαλλικού ενδιαφέροντος αφενός για την επόμενη μέρα, αφετέρου για την επιβολή αναχώματος στις ορέξεις του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον οποίο ανταγωνίζεται και στη Λιβύη. Ηνωμένες Πολιτείες, Σαουδική Αραβία και Ιράν έχουν επίσης σημαντικά συμφέροντα στον Λίβανο, τα οποία παραδοσιακά εξυπηρετούν μέσω της παροχής στήριξης στις διάφορες φατρίες, ενώ το Ισραήλ βρίσκεται σε διαρκή διαμάχη με τη Χεζμπολάχ, τη σιιτική πολιτικοστρατιωτική οργάνωση που έχει πρωτεύοντα ρόλο στην άσκηση της εξουσίας στον Λίβανο.
