Στις ουρές της ντροπής βρίσκονται καθημερινά χιλιάδες πολίτες περιμένοντας επί ώρες τη σειρά τους, με κίνδυνο μάλιστα να κολλήσουν, για να κάνουν ένα διαγνωστικό τεστ κορονοϊού είτε επί πληρωμή σε ένα ιδιωτικό διαγνωστικό εργαστήριο είτε δωρεάν σε μια δημόσια δομή. Είναι μάλιστα ιδιαίτερα πολυπρόσωπες και πολύωρες έξω από τις δημόσιες δομές, όπου ασθενείς αλλά και πολίτες που αποτελούν επαφή κρούσματος συνωστίζονται επικίνδυνα. Με αυτές τις εικόνες καταδεικνύεται με τον πιο σαφή και διαυγή τρόπο η αδιαφορία που επιδεικνύει μια κυβέρνηση που αυτοπροσδιορίζεται ως «επιτελική» στο να αντιμετωπίσει με υπευθυνότητα το τεράστιο κύμα της πανδημίας που πλήττει τη χώρα.
Παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις ότι διαθέτουμε τα «φτηνότερα τεστ στην Ευρώπη» και τον αυτοθαυμασμό για την επιτυχή διαχείριση και τα μηνύματα περί λήξης της πανδημίας, η βασική διαφορά της κυβέρνησης Μητσοτάκη με τη συντριπτική πλειονότητα των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων είναι ότι σε αυτές ο διαγνωστικός έλεγχος γίνεται δωρεάν, με συνταγή γιατρού ή σε πολύ χαμηλή τιμή, ενώ εδώ οι τιμές είναι ανεξέλεγκτα υψηλές. Εύλογα γεννάται το ερώτημα γιατί το ελληνικό κράτος εν μέσω πρωτοφανούς αύξησης των κρουσμάτων δεν ακολούθησε παρόμοιο μοντέλο με το εμβολιαστικό πρόγραμμα, εντάσσοντας τον στρατό και στήνοντας «σημεία ελέγχου» δωρεάν για εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που δεν μπορούν να σηκώσουν το δυσβάσταχτο κόστος των επαναλαμβανόμενων διαγνωστικών τεστ.
Χάος επικρατεί καθημερινά και στις εφημερίες των νοσοκομείων τόσο από τη ραγδαία αύξηση των εισαγωγών όσο και από πολίτες που ως επαφή κρούσματος πρέπει να κάνουν ένα δωρεάν διαγνωστικό τεστ. Ιδια εικόνα επικρατεί και στα κέντρα υγείας, που έχουν μετατραπεί σε διαγνωστικά κέντρα κορονοϊού, βάζοντας αναγκαστικά και πάλι σε δεύτερη μοίρα την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας των πολιτών. Την ίδια ώρα το ήδη λιγοστό υγειονομικό προσωπικό αποδεκατίζεται ακόμη περισσότερο καθώς μετράει εκατοντάδες κρούσματα σε κάθε νοσοκομείο, κάνοντας τη φροντίδα των ασθενών ακόμη πιο δύσκολη. «Οι ουρές με τον κόσμο στα νοσοκομεία που περιμένει να κάνει δωρεάν τεστ είναι εικόνες ντροπής» λένε οι γιατροί που τις ημέρες εφημερίας βλέπουν έξω από τα νοσοκομεία να περιμένει εκατοντάδες κόσμος.
Οπως εξηγούν οι γιατροί, αν από την πρώτη στιγμή τα τεστ για τους συμπτωματικούς συνταγογραφούνταν και τα τεστ για την ιχνηλάτηση των επαφών τους ήταν δωρεάν, θα μειωνόταν ο αριθμός των μοριακών ελέγχων, ενώ παράλληλα θα υπήρχε σαφώς καλύτερη επιδημιολογική επιτήρηση, μειώνοντας έτσι τόσο τη διασπορά όσο και τις εισαγωγές στα νοσοκομεία. «Θα είχαμε γλιτώσει κόσμο και εισαγωγές, θα είχαν διαγνωστεί κάποιοι νωρίτερα, οπότε δεν θα τον είχαν διασπείρει στην κοινωνία και η ενδοοικογενειακή μετάδοση ίσως να είχε ελαττωθεί, αλλά και η μετάδοση στην κοινότητα» εξηγεί ο Αλέξανδρος Γαρύφαλλος, καθηγητής Παθολογίας – Ρευματολογίας και διευθυντής της Δ΄ Παθολογικής Κλινικής στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης και συνεχίζει: «Οι άλλες χώρες έχουν στη συνταγογράφησή τους τα τεστ και εμείς συζητούσαμε αν θα τα κατεβάσουμε κατά 10-15 ευρώ. Είναι απαράδεκτο, δεν έπρεπε καν να γίνεται τέτοια συζήτηση. Επρεπε σε αυτήν τη φάση τουλάχιστον να γίνει συνταγογραφούμενο το τεστ».
Ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνης Γεωργιάδης είχε αντιτείνει στα επιχειρήματα αυτά ότι τα δωρεάν τεστ θα ρίξουν έξω την οικονομία και θα απειλούμασταν με μνημόνια, ενώ ο γιατρός και βουλευτής Μαγνησίας της ΝΔ Κωνσταντίνος Μαραβέγιας αντιπαρέθεσε σε τηλεοπτικό πάνελ: «Αν αύριο συνταγογραφείται το μοριακό τεστ, θα πάτε στον γιατρό που τον έχετε γνωστό σας και θα του πείτε “έλα, ρε γιατρέ, γράψε μου ένα PCR για να μην το πληρώνω”. Είναι και θέμα κουλτούρας ξέρετε. Ο Βρετανός δεν έχει αυτή την κουλτούρα». Την άποψή του ότι «είναι σίγουρο πως για τα PCR στην Ελλάδα θα γίνει και κατάχρηση» μπορούν να ακυρώσουν ένα σωρό μηχανισμοί ψηφιακού ελέγχου, όπως αναφέρουν και οι ειδικοί.
Ο κόσμος αναγκάζεται να κάνει αυτοδιάγνωση
«Δεν έχει λογική η μη συνταγογράφηση» εξηγεί ο Απόστολος Βανταράκης, καθηγητής Υγιεινής και πρόεδρος των Βιοεπιστημόνων Ελλάδας. «Η συνταγογράφηση θα γινόταν από γιατρό. Θα έκρινε με βάση τα συμπτώματα και δεν θα έβαζε όλο τον κόσμο να πάει να κάνει τεστ, άρα δεν θα γινόταν αυτοδιάγνωση από τον πολίτη, γιατί τώρα γίνεται αυτοδιάγνωση. Ο πολίτης λέει “έχω ένα rapid θετικό ή αρνητικό, νιώθω ανασφάλεια ή νιώθω σιγουριά, το κάνω ή δεν το κάνω”. Είναι σαν να διαβάζει μόνος του την ακτινογραφία και να πηγαίνει μόνος του να κάνει μαγνητική».
Εξηγεί ότι η συνταγογράφηση των τεστ καταρχάς θα μείωνε τις ανισότητες: «Ανθρωποι που δεν έχουν χρήματα θα έκαναν την ανάλυση, άρα θα τους προφυλάσσαμε να μη βγαίνουν έξω και να μην κολλήσουν άλλους ανθρώπους. Ενας που έχει ένα rapid αρνητικό αλλά για κάποιους λόγους έχει κάποια συμπτώματα δεν έχει κανέναν λόγο να αποφύγει να βγει έξω από τη στιγμή που δεν έχει θετικό τεστ. Και επειδή τα rapid δεν έχουν την ίδια ευαισθησία καταλαβαίνετε ότι αν δεν κάνει το μοριακό, θα μπορεί να κυκλοφορεί. Το μοριακό τεστ θα του δημιουργούσε ουσιαστικά τη βεβαιότητα της ανάλυσης, δηλαδή αν είναι θετικός ή αρνητικός, και ανάλογα θα οδηγούσε στη διαφορετική συμπεριφορά του».
Οι γιατροί εξαρχής ζητούσαν συνταγογράφηση
Το αίτημα για συνταγογράφηση των τεστ δεν εμφανίζεται τώρα. Το ζητούσαν από το 2020, στην αρχή της πανδημίας, οι νοσοκομειακοί γιατροί για να μη φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση. «Ηδη από τον Ιούλιο του 2020 ως γιατροί της ριζοσπαστικής αντισυστημικής Αριστεράς και της κινηματικής αυτονομίας τονίζαμε: πρώτον, όσον αφορά τους συμπτωματικούς ασθενείς με εμπύρετη λοίμωξη του αναπνευστικού που δεν χρειάζονται σε πρώτο στάδιο νοσηλεία είναι απαραίτητο να γίνεται σε προνοσοκομειακή βάση διάγνωση από τους γιατρούς της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας ή του δημόσιου συστήματος ή αυτοαπασχολούμενους. Για τον λόγο αυτό το μοριακό PCR τεστ Covid-19 θα έπρεπε να ακολουθεί ακριβώς την ίδια διαδικασία που ακολουθούν και οι άλλες παρακλινικές διαγνωστικές εξετάσεις. Δηλαδή την ηλεκτρονική συνταγογράφηση μέσω ΗΔΙΚΑ. Υπενθυμίζουμε ότι το πάγιο αίτημά μας σχετικά με όλες τις παρακλινικές διαγνωστικές εξετάσεις είναι να καταργηθεί η συμμετοχή του ασφαλισμένου (15%) και να είναι όλες οι παρακλινικές εξετάσεις για όλους τους ασφαλισμένους τελείως δωρεάν, με 0% συμμετοχή» εξηγεί ο γενικός γραμματέας της ΟΕΝΓΕ, νευροχειρουργός Πάνος Παπανικολάου.
Παράλληλα βάζει στη συζήτηση και το αίτημά τους για δωρεάν ιχνηλάτηση των επαφών: «Οσον αφορά τους συμπτωματικούς ασθενείς, είναι αυτονόητο ότι η διαδικασία της ιχνηλάτησης θα πρέπει να γίνεται υπό απόλυτη κρατική ευθύνη και με τελείως δωρεάν τεστ, αλλιώς δεν νοείται διαδικασία ιχνηλάτησης. Δυστυχώς επί ενάμιση χρόνο είμαστε μάρτυρες σε ένα απίστευτο πάρτι ληστείας της κρατικής πλειοψηφίας με τις πλάτες της κυβέρνησης σε όφελος ιδιωτικών διαγνωστικών αλυσίδων με σκανδαλώδη υπερτιμολόγηση των τεστ και με εκβιαστικό τρόπο. Ευτυχώς τώρα πια αυτά που λέγαμε από τότε τα έχουν επιτέλους καταλάβει και πολλοί άλλοι και πρέπει αυτό το αίτημα να είναι μαζικά στην πρώτη γραμμή των διεκδικήσεων τόσο των υγειονομικών όσο και ολόκληρου του λαϊκού κινήματος».
Σε διαγνωστικά κέντρα έχουν μετατραπεί πολλά κέντρα υγείας, μεταθέτοντας πάλι τον σημαντικό ρόλο τους στα νοσοκομεία, που έτσι κι αλλιώς στενάζουν. «Ολοι αυτοί οι άνθρωποι αντί να συρρέουν στα νοσοκομεία και να προσπαθούν να βρουν μια συμβουλή από τριτοβάθμια νοσοκομεία, θα πήγαιναν στην πρωτοβάθμια. Είναι μια εικόνα απαράδεκτη. Νομίζω ότι η απόφαση της κυβέρνησης να μην ενισχύσει την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας ήταν συνειδητή επιλογή» εξηγεί ο καθηγητής Αλ. Γαρύφαλλος.
«Ολη αυτή η διαδικασία έχει ακρωτηριάσει το σύστημα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, το οποίο δεν λειτούργησε ούτε τους προηγούμενους μήνες ως πύλη προνοσοκομειακής φροντίδας και για τα Covid περιστατικά και για το υπόλοιπα» δηλώνει ο πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Σταμάτης Βαρδαρός.
Σχετικά με την οικονομική επιβάρυνση των πολιτών για διαγνωστικό έλεγχο εξηγεί ότι «η συντριπτική πλειονότητα των τεστ που γίνονται, γύρω στα ¾, καλύπτεται από την τσέπη των πολιτών, το οποίο σε μια κρίση υγειονομική υποδηλώνει χαρακτηριστική κοινωνική αναλγησία συν το γεγονός ότι οι ουρές που σχηματίζονται και στις δημόσιες δομές αλλά και στις ιδιωτικές αποτελούν και περαιτέρω εστία μετάδοσης».
Δωρεάν σχεδόν σε όλη την Ευρώπη
Γερμανία: Δωρεάν το PCR τεστ προς επιβεβαίωση όταν το rapid ή το self test είναι θετικό, δωρεάν για τις επαφές κρούσματος που έχουν διαπιστωθεί από γιατρό ή δημόσια μονάδα υγείας (αφορά οικογένεια/όσους ήρθαν σε στενή επαφή).
Δωρεάν για όσους έχουν ειδοποιηθεί με την ειδική εφαρμογή του κορονοϊού, δωρεάν για όσους βρέθηκαν σε εγκαταστάσεις που είχαν κρούσμα: σχολεία, παιδικοί σταθμοί. Δωρεάν σε σπίτια αιτούντων άσυλο, εγκαταστάσεις αρχικής υποδοχής, νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης κ.λπ., κέντρα αναπήρων, κέντρα αιμοκάθαρσης, ασθενοφόρα, υπηρεσίες για την επανένταξη εξωτερικών ασθενών, κλινικές ημέρας, υπηρεσίες εξωτερικών νοσοκομείων και παρηγορητική φροντίδα, ιατρεία, οδοντιατρεία κ.λπ. Δωρεάν για άτομα που πρόκειται να νοσηλευτούν ή να φιλοξενηθούν σε υγειονομική μονάδα ή σε παρόμοια ευάλωτη εγκατάσταση και ζητείται πιστοποιητικό. Δωρεάν επίσης για καταφύγια αστέγων, εγκαταστάσεις συλλογικής φιλοξενίας αιτούντων άσυλο ή προαναχωρησιακά κέντρα.
Γαλλία: Δωρεάν PCR σε πλήρως εμβολιασμένους, σε όσους έχουν συμπτώματα με ιατρική συνταγή ή έχουν σημανθεί ως στενή επαφή από τον οργανισμό δημόσιας υγείας, στους κάτω των 18 ετών (ή μαθητές σχολείων), όσους έχουν πιστοποιητικό εξαίρεσης από τον εμβολιασμό, όσους χρειάζονται αρνητικό πιστοποιητικό πριν από ιατρική επέμβαση.
Αυστρία: Απλή και δωρεάν πρόσβαση σε τεστ PCR και αντιγόνων για όλους. Από τις 6 Απριλίου 2021 δωρεάν εξέταση από συνεργεία στους δρόμους, σε φαρμακεία και σε συμβεβλημένες εταιρείες/καταστήματα.
Δανία: Δωρεάν για όλους σε δημόσιες δομές κατόπιν ραντεβού μέσω πλατφόρμας για ηλικίες άνω των δύο ετών. Για όσους επισκέπτονται τη χώρα επίσης είναι δωρεάν και δεν απαιτείται ραντεβού.
Ισπανία: Δωρεάν μόνο με ιατρική συνταγή. Δηλαδή για όσους έχουν ασφάλεια ή ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλειας και υγείας. Δωρεάν για όσους έχουν συμπτώματα και επί πληρωμή για ταξιδιωτικούς λόγους.
Λουξεμβούργο: Δωρεάν με ιατρική συνταγή και επί συμπτωμάτων. Παρέχονται κουπόνια μέχρι 28.02.2022 για όσους δεν μπορούν να εμβολιαστούν, για όσους επισκέπτονται τακτικά τον γιατρό τους και απαιτείται πιστοποιητικό, για εμβολιασμένους φοιτητές που χρειάζεται να ταξιδέψουν στο πανεπιστήμιό τους στο εξωτερικό και απαιτείται πιστοποιητικό.
Ιρλανδία: Με ιατρική συνταγή. Δωρεάν χωρίς συνταγή για όσους έχουν συμπτώματα και είναι άνω των 39 ετών ή είναι παιδιά κάτω των τεσσάρων, για όσους έχουν θετικό rapid ή self test εντός 24 ωρών, για τους εργαζόμενους στην περίθαλψη.
Ηνωμενο Βασίλειο: Δωρεάν επί συμπτωμάτων, για στενές επαφές κρούσματος, για όσους τους έχει ζητηθεί είτε από κάποιον του εθνικού συστήματος υγείας NHS είτε από οικογενειακό ή άλλο γιατρό, για όσους συμμετέχουν σε πιλοτικά προγράμματα της κυβέρνησης, για όσους τους έχει ζητηθεί να επιβεβαιώσουν ότι είναι θετικό κρούσμα, για όσους δεν είχαν ξεκάθαρο αποτέλεσμα και ζητήθηκε να το επαναλάβουν κ.ά.
Ιταλία: Δωρεάν επί συμπτωμάτων με συνταγή γιατρού. Επί πληρωμή για όσους ταξιδέψουν ή είναι επαφή κρούσματος.
Βέλγιο: Δωρεάν επί συμπτωμάτων μέσω ειδικού ερωτηματολογίου (ήταν δωρεάν ακόμη και για ταξίδι στο εξωτερικό μέχρι 30.09.2021).
Πολωνία: Με σύσταση γιατρού.
Βουλγαρία, Σλοβενία, Αλβανία, Ουγγαρία, Σερβία, Κροατία και Ρουμανία: Δωρεάν με συνταγογράφηση.
Πορτογαλία, Ελβετία: Δωρεάν σε όποιον εμφανίσει συμπτώματα ή είναι επαφή κρούσματος.
Σλοβακία: Δωρεάν για όσους επιστρέφουν από ταξίδι στο εξωτερικό, είναι σε περιβάλλον κρούσματος ή εμφανίζουν συμπτώματα. Καθυστερήσεις εμφανίζει η ηλεκτρονική πλατφόρμα ραντεβού και οι πολίτες επιλέγουν ιδιωτικά κέντρα με τιμές από €35.
