Με τον εκλεπτυσμένο και παραπλανητικό τίτλο «Επιχείρηση Χάρβαρντ» η φαρμακευτική Novartis εξαπέλυσε συντονισμένη μεθόδευση χρηματισμού και εξαγοράς κρατικών λειτουργών, υπουργών αλλά και του ίδιου του τότε πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά προκειμένου να κερδίσει από την Ελλάδα την εποχή της κρίσης.
Η αποκάλυψη του σχεδίου δεν προκύπτει μόνο από καταθέσεις μαρτύρων (τις τελευταίες μέρες απαξιώνονται συστηματικά προς όφελος των εμπλεκομένων) αλλά από επίσημα έγγραφα της Novartis, τα οποία φέρνει στη δημοσιότητα το Documento.
Η κυκλοφορία των Samsonite με ρόδες οι οποίες ήταν γεμάτες με «μοβ, πράσινα και κίτρινα χαρτονομίσματα» δεν είναι περιγραφές μόνο «ανώνυμων» μαρτύρων. Είναι το συμπλήρωμα όσων με περισσό κυνισμό περιγράφει η Novartis στα εσωτερικά της έγγραφα. Το τραγικό φυσικά είναι ότι αυτά που περιγράφονται στα έγγραφα και καταθέτουν οι προστατευόμενοι μάρτυρες έχουν επιβεβαιωθεί από την πραγματικότητα. Δηλαδή οι στόχοι της Novartis να μπουν στην ελληνική αγορά φάρμακα παρά τις απαγορεύσεις της τρόικας επιτεύχθηκαν με υπουργικές υπογραφές, κυρίως του Αδωνη Γεωργιάδη.
Η πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία ήταν σε στενή σχέση με το Τhink Τank που, σύμφωνα με τα έγγραφά της, έπρεπε να προσεγγίσει, ενώ στα e-mail που έχουν κατασχεθεί αναφέρονται κανονικά χρήματα και αποδέκτες. Η προσπάθεια να εμφανιστεί ότι η δικογραφία είναι ένα σύνολο καταθέσεων αναξιόπιστων μαρτύρων δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Τα έγγραφα και τα ηλεκτρονικά στοιχεία που έχουν κατασχεθεί σε κατ’ οίκον έρευνες αποδεικνύουν κινήσεις χρημάτων αλλά και εταιρείες που έκαναν το ξέπλυμα. Επιπλέον, εκθέσεις πληροφοριών του FBI, οι οποίες έχουν σταλεί στις ελληνικές αρχές για χρήση σε συγκεκριμένες υποθέσεις υπουργών και άλλων προσώπων, περιγράφουν πλήρως τη διαδικασία ξεπλύματος μέσα από διαφημιστικές εταιρείες και εταιρείες συνεδρίων. Ανάμεσά τους και η εταιρεία της Λίνας Νικολοπούλου-Στουρνάρα.
Φυσικά για το Documento τα στοιχεία αυτά δεν αποτελούν έκπληξη, ούτε και η εμπλοκή καθηγητών πανεπιστημίου και δήθεν επιστημονικών φορέων, αφού επί έναν χρόνο αποκαλύπτει αυτά ακριβώς τα στοιχεία. Η πρώτη αποκάλυψη για το κύκλωμα χρηματισμών από τη Νovartis έγινε το 2012 από το περιοδικό Hot Doc, το οποίο είχε αποδείξει ότι σύμβουλος υπουργού, ο οποίος ρύθμιζε τις τιμές του φαρμάκου, χρηματιζόταν μέσω εταιρειών της συζύγου του από τη Novartis, η οποία εμφανιζόταν να δίνει χρήματα για εικονικές μελέτες και ανύπαρκτο έργο.
Τον Ιανουάριο του 2017 το Documento είχε αποκαλύψει εμπλοκή υπουργών και ενός πρωθυπουργού, ενώ με τέσσερις ακόμη έρευνες αποκάλυψε τον ρόλο των εταιρειών της κ. Στουρνάρα, των ιατρικών συνεδρίων και των επίορκων καθηγητών πανεπιστημίου που έσερναν το γαϊτανάκι της διαφθοράς. Μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι το σκάνδαλο Novartis τέμνει αυτό του ΚΕΕΛΠΝΟ. Υπάρχουν οι ίδιοι πρωταγωνιστές, οι ίδιοι υπογράφοντες υπουργοί και φυσικά ο ίδιος τρόπος ξεπλύματος του μαύρου χρήματος μέσω εκδηλώσεων, επιστημονικών ημερίδων και διαφήμισης.
Τι περιέχει η δικογραφία της Novartis για τα πολιτικά πρόσωπα και πόσο «δεμένη» είναι; Είναι ψευδές το ερώτημα που μπαίνει, αφού στο ελληνικό Ποινικό Δίκαιο αυτό που οδηγεί την εισαγγελία να ασκήσει διώξεις είναι οι αποχρώσες ενδείξεις και όχι οι αποδείξεις ενοχής. Στην περίπτωση των πολιτικών προσώπων «αρμόδιος» εισαγγελέας είναι η Προανακριτική Επιτροπή της Βουλής η οποία οφείλει να εξετάσει και τη δικογραφία και μάρτυρες για να αποφανθεί για τη δίωξη, δηλαδή την παραπομπή στο Ειδικό Δικαστήριο. Τι περιέχει όμως η δικογραφία; Εχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τους μάρτυρες και την «ανωνυμία» τους. Τον όρο αυτό χρησιμοποίησε απαξιωτικά για τους προστατευόμενους μάρτυρες ο ίδιος ο εμπλεκόμενος πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος ωστόσο είναι αυτός που έκανε τον νόμο περί αναγκαιότητας «προστατευόμενων μαρτύρων».
Στην επίμαχη δικογραφία, όπως είναι γνωστό, καταθέτουν τρεις προστατευόμενοι μάρτυρες με τις κωδικές ονομασίες «ΜΑΞΙΜΟΣ ΣΑΡΑΦΗΣ», «ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΕΛΕΣΗ» και «ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ». Τα ονόματά τους δεν αποδεικνύουν απαραίτητα και το φύλο τους. Αυτό που μπορεί κάποιος να συμπεράνει είναι ότι πρόκειται για ανθρώπους που σχετίζονται με τη Novartis ή κάποια θυγατρική, όπως η Santoz, οι οποίοι γνωρίζουν λεπτομέρειες. Είναι πιθανόν να πρόκειται για άτομα που τα ίδια έχουν σοβαρές ποινικές ευθύνες, τις οποίες αντάλλαξαν με τη συνεργασία. Καίνε δηλαδή για να μην καούν.
Εκτός από τις μαρτυρίες, στη δικογραφία υπάρχουν ημερολόγια του αντιπροέδρου της Novartis Hellas Κωνσταντίνου Φρουζή, ο οποίος εμφανίζεται ως αυτός που λαδώνει τους πολιτικούς και διαχειρίζεται το μαύρο χρήμα. Τα ημερολόγια επιβεβαιώνουν αφύσικες πολλές επαφές με τα εμπλεκόμενα πολιτικά πρόσωπα. Υπάρχουν επίσης e-mails μεταξύ της ελβετικής Novartis και της ελληνικής, στα οποία εμφανίζονται ποσά και αποδέκτες. Υπάρχουν επιπλέον μαρτυρίες υπαλλήλων της Novartis και, όπως είναι φυσικό, τα δημοσιεύματα με τις έρευνες του Documento για το Novartis-gate.
Υπάρχουν ακόμη δύο εκθέσεις του FBI που έχουν σταλεί επισήμως στην Εισαγγελία Διαφθοράς είναι ουσιαστικά ενημερωτικά έγγραφα για το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος της πολυεθνικής, στα οποία όμως είναι εντυπωσιακό ότι αναφέρονται στην εισαγωγή τα ονόματα των πολιτικών για τους οποίους μπορεί να γίνει χρήση. Δηλαδή φαίνεται να υπάρχει ανοιχτή γραμμή μεταξύ FBI και εισαγγελίας για το ποιες έρευνες και ποια άτομα αφορούν οι έρευνες. Το σημαντικότερο όμως έγγραφο της δικογραφίας που έχει κατατεθεί από τον μάρτυρα «ΜΑΞΙΜΟ ΣΑΡΑΦΗ» είναι ένα εσωτερικό έγγραφο της Novartis που περιγράφει το σχέδιο χρηματισμού.
Σχέδιο «Λαδώστε υπουργούς και τον πρωθυπουργό»
Το 2013 η Novartis συντάσσει ένα έγγραφο με λίγους αποδέκτες, το οποίο έχει τον τίτλο «Novartis Systems Excellence Program, Project Proposal, Greece March 29, 2013». Αυτό το έγγραφο προτάσεων δεν είναι μια θεωρητική ανάλυση των συστημάτων φροντίδας και υγείας αλλά η έκθεση του ιδιαίτερου τρόπου δράσης της εταιρείας στην Ελλάδα. Μια ομολογία των άνομων πρακτικών και της στόχευσής της να χρηματίσει πολιτικούς. Η Novartis εντοπίζει ότι η υπέρογκη φαρμακευτική δαπάνη θα δεχθεί πίεση λόγω των συνθηκών (λιτότητα, τρόικα), οπότε προτείνει τρόπο δράσης ώστε να μη δεχθεί η ίδια αυτήν την πίεση των περικοπών. Το project προβλέπει ότι πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να μπουν νέα φάρμακά της στην ελληνική αγορά. Επειδή αυτό είναι αδύνατο λόγω απαγορεύσεων της τρόικας, η λύση είναι ο χρηματισμός των κρατικών λειτουργών αλλά και υπουργών. Σύμφωνα με τη Novartis πρέπει τα συγκεκριμένα άτομα να «δεσμευτούν».
Γράφει το έγγραφο: «Επικεφαλής του τομέα υγείας των οποίων η δέσμευση πρέπει να εξασφαλιστεί: Βοηθός καθηγητή κ. Κυριάκος Σουλιώτης (πρώην αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ) να δεσμευτεί εξαρχής, υπουργοί Υγείας και Οικονομικών καθώς και δημόσιοι υπάλληλοι (π.χ. διευθυντές νοσοκομείων) των οποίων η δέσμευση πρέπει να εξασφαλιστεί στο απαραίτητο στάδιο εφαρμογής».
Η συγκεκριμένη επιχείρηση πήρε την κωδική ονομασία «Harvard Project», γιατί θα ενέπλεκε και καθηγητές του Χάρβαρντ ως μελετητές ενός συστήματος υγείας. Απώτερος σκοπός των «δεσμεύσεων» ήταν όπως γράφει το έγγραφο:
«* Για τη Novartis:
> €140 εκατομμύρια εκκρεμών οφειλών και πολλά νέα προϊόντα σε όλα τα τμήματα (Exelon TTS, Seebri, Bexsero, Jakavi, Votubis, Signifor, Tobi Podhaler, Omnitrope, Optaflu, Fluad) βρίσκονται ακόμη εν αναμονή έγκρισης για τιμολόγηση και αποπληρωμή.
* Πιθανός αντίκτυπος στην επιχείρηση της Novartis
Ελλάδα: Συνεισφορά στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου περιβάλλοντος υγείας στο οποίο διασφαλίζεται στους ασθενείς ότι καινοτόμες θεραπείες είναι διαθέσιμες σε αυτούς, μέσω της σταθεροποίησης της συχνότητας πληρωμής και μέσω της δυνατότητας εισαγωγής νέων προϊόντων στην αγορά. Αν επιτραπούν νέες θεραπείες στην ελληνική φαρμακευτική αγορά, η Novartis θα έχει μόνο όφελος, δεδομένης της υποσχόμενης διοχέτευσης τόσο στη Γενική Ιατρική (GenMed) όσο και την Ογκολογία, γεγονός που θα ενισχύσει την ηγετική θέση που διατηρεί ήδη στην ελληνική αγορά».
Και οι δύο στόχοι της Novartis, να της πληρωθούν οι οφειλές του δημοσίου 140 εκατ. ευρώ αλλά και να μπουν τα νέα φάρμακά της στην ελληνική αγορά παρά τις απαγορεύσεις της τρόικας, πραγματοποιήθηκαν. Σύμφωνα με τους μάρτυρες, ο Αδωνης Γεωργιάδης έβαλε όλα τα νέα φάρμακα που προέβλεπε το «Harvard project» στην Ελλάδα, εξασφαλίζοντας για τη Novartis κέρδη και στην Ελλάδα αλλά κυρίως στο εξωτερικό, αφού η Ελλάδα είναι χώρα αναφοράς που καθορίζει την τιμή του φαρμάκου πανευρωπαϊκά.
Καταθέτει στις 17 Ιανουαρίου 2018 ο ΜΑΞΙΜΟΣ ΣΑΡΑΦΗΣ: «Η προαναφερόμενη “δέσμευση” (engangement) θα επιτυγχάνετο μέσω δωροδοκιών των αρμόδιων κρατικών αξιωματούχων, υπουργών και τότε πρωθυπουργού. Αυτό συνάγεται και από το ύψος του συγκεκριμένου προγράμματος, το οποίο υπολογίζω τουλάχιστον στο ύψος του ενός εκατομμυρίου ευρώ».
Στο έγγραφο της Novartis, που αποτελούσε το «Harvard project», γίνεται αναφορά στη συμμετοχή του Φρουζή σε αρμόδια επιτροπή υπό τον πρωθυπουργό (Prime Minister Think Tank) μέσα από την οποία θα διαμόρφωνε το νέο περιβάλλον που θέλει η Novartis. Καταθέτει ο μάρτυρας ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ για το «Harvard project»: «Η υλοποίηση μιας τέτοιας πρότασης θα ωφελούσε οικονομικά τη Novartis καθόσον, όπως αναγράφεται στην εταιρική παρουσίασή της, θα μειώνονταν τα ανεξόφλητα χρέη ύψους 140 εκατομμυρίων και θα εισάγονταν πολλά από τα φάρμακά της που δεν είχαν τύχει έγκρισης τιμής και αποζημίωσης. Αν κρίνει κάποιος εκ του αποτελέσματος τα προϊόντα που αναφέρονται στην παρουσίαση εισήχθησαν επιτυχώς στο σύστημα υγείας». Σύμφωνα με τον ίδιο μάρτυρα αλλά και τα επίσημα στοιχεία, ο Αδ. Γεωργιάδης, μέσα στο χρονικό όριο που προέβλεπε ο εταιρικός σχεδιασμός της Novartis (δέκα μήνες), έβαλε όλα τα νέα φάρμακα της Novartis στην ελληνική αγορά παρά τις απαγορεύσεις!
Τα αποκαλυπτικά e–mail και ο τιμοκατάλογος
Στη δικογραφία υπάρχουν e-mail του Φρουζή με τη μαμά Novartis στην Ελβετία. Κάποια από αυτά είναι αιτήματα να στείλει η μητρική εταιρεία χρήματα για να πληρωθούν Ελληνες κρατικοί λειτουργοί. Στις 21 Ιουλίου 2011, στις 20.52, ο Κ. Φρουζής στέλνει e-mail στον τότε πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Novartis Ελλάς Arnout Ploos van Amstel και τον οικονομικό διευθυντή Miguel Freire με τίτλο «Παρακαλώ να λάβετε υπόψη». Με το e-mail αυτό ο Κ. Φρουζής ζητούσε να λάβει έκτακτη αύξηση του προϋπολογισμού των 200.000 ευρώ σε δύο διαφορετικά κέντρα κόστους προκειμένου να πετύχει τους στόχους του που θα είχαν μεγάλη ανταποδοτικότητα με βάση τον οικονομικό δείκτη ROI (Return On Investment). Αναφέρει ότι χρειάζονται συμμαχίες με όλα τα κόμματα και τους τομεάρχες υγείας, γιατί προέβλεπε πως η επόμενη κυβέρνηση θα ήταν συνεργασίας. Ο πρόεδρος της Novartis απαντά θετικά στο αίτημα.
Το οικονομικό έτος 2012 ο Κ. Φρουζής ζητάει έκτακτη ενίσχυση 500.000 ευρώ για ειδικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με τα έγγραφα στα οποία περιγράφονται οι ανάγκες αυτές, πρέπει να επηρεαστούν αξιωματούχοι για την εισαγωγή προϊόντων στη θετική λίστα, να επηρεαστεί η επιτροπή φαρμάκου κ.λπ. Στον τιμοκατάλογο των ενεργειών προώθησης υπάρχουν ονόματα προσώπων και δίπλα στη στήλη «Resources needed in 2011 tsd euro» τα ποσά σε χιλιάδες ευρώ. Σε αυτούς τους καταλόγους εντοπίζονται τα ονόματα Πολύζου, Δημόπουλου, Δέδδε, Μαλλιώρη, του γενικού γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών Πλασκοβίτη και Βενιζέλος. Γράφει στη στήλη Ministries (υπουργεία) με την ένδειξη «reimbursement list» (λίστα επιστροφών): «MoF Project (Πλασκοβίτης-Βενιζέλος), 20.000 ευρώ».
Στη λίστα υπάρχουν και τα ονόματα του προέδρου του ΕΟΦ Γιάννη Τούντα και της αντιπροέδρου Σκουρολιάκου με ποσό «30.000 ευρώ».
Πώς γινόταν το ξέπλυμα και ο λογαριασμός PHARMA
Η Novartis μέσω του αντιπροέδρου Φρουζή είχε αναπτύξει, σύμφωνα με τους μάρτυρες και τα έγγραφα του FBI, ένα ευρύ δίκτυο ξεπλύματος μαύρου πολιτικού χρήματος. Η μητρική Novartis τιμολογούσε τα φάρμακα που έστελνε στη θυγατρική της στην Ελλάδα σε διπλάσια τιμή από την κανονική. Οταν πληρωνόταν, το πραγματικό αντίτιμο του φαρμάκου αφορούσε το φάρμακο, ενώ το επιπλέον πήγαινε σε έναν ελβετικό λογαριασμό απ’ όπου γίνονταν οι χρηματισμοί γιατρών και πολιτικών προσώπων με την ονομασία PHARMA.
Ο Κ. Φρουζής ζητούσε μεγάλα κονδύλια για τους προσυνεννοημένους χρηματισμούς. Η Ελβετία έστελνε χρήματα από αυτόν τον λογαριασμό. Ο Κ. Φρουζής έπαιρνε το ποσό που χρειαζόταν από τον λογαριασμό και το διοχέτευε σε εταιρείες που ασχολούνταν με συνέδρια, διοργάνωση εκδηλώσεων και μελέτες ή σε μέσα ενημέρωσης με το αιτιολογικό της διαφήμισης. Η πληρωμή αυτή αφορούσε σε εικονικό έργο. Στην πραγματικότητα η εταιρεία που πληρωνόταν από τον Κ. Φρουζή κρατούσε 30% από το ποσό για τη βρόμικη δουλειά και το υπόλοιπο το έδινε στον Φρουζή για να το παραδώσει στον δωροδοκούμενο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το πρώτο ξέπλυμα ξεκίνησε με τις εταιρείες του Κυριάκου Γριβέα, υπόδικου για την υπόθεση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Ο Γριβέας κατονομάζεται ως αυτός που ξέπλυνε χρήμα για τη Novartis αλλά και το ΚΕΕΛΠΝΟ. Ταυτόχρονα χρήμα εμφανίζεται να ξεπλένει ο εκδότης Παναγιώτης Μαυρίκος (αργότερα σκοτώθηκε σε περίεργο τροχαίο), ο οποίος εισέπραττε εκατομμύρια για ανύπαρκτα σε φύλλα κυκλοφορίες έντυπα και ο «διοργανωτής εκδηλώσεων» Βουλκίδης.
Ο Κυρ. Γριβέας ξέπλενε χρήματα μέσω των συνεδρίων της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) με τη βοήθεια του καθηγητή Κυριόπουλου και μιας ομάδας καθηγητών που εμφανίζονταν ως επιστημονικοί όμιλοι ή εταιρείες. Στα συνέδρια που διοργανώνονταν χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο αλλά για το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος η Novartis και οι φαρμακευτικές εμφανίζονταν ως χορηγοί.
Μετά τη δικαστική περιπέτεια του Γριβέα, τη διοργάνωση των συνεδρίων της ΕΣΔΥ με τις χορηγίες φαρμακευτικών ανέλαβε η πρώην εργαζόμενη του Γριβέα Λίνα Νικολοπούλου-Στουρνάρα. Οι μάρτυρες καταθέτουν ότι οι διοργανώσεις στην πραγματικότητα ήταν ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Το ίδιο καταγράφουν και οι εκθέσεις του FBI. Η αποκάλυψη για τις σχέσεις της κ. Στουρνάρα με τις φαρμακευτικές και τη Novartis έγινε από το Documento και η Λίνα Στουρνάρα μάς έκανε μηνύσεις και αγωγές. Τώρα ακόμη και οι Αμερικανοί του FBI περιγράφουν στην έκθεσή τους συνέδριο που διοργάνωσε η κ. Στουρνάρα σε νησί με χορηγία Novartis, το οποίο υπερτιμολογήθηκε για να ξεπλύνει το χρήμα που προοριζόταν για τον καθηγητή Κυριόπουλο.
Το πρόγραμμα EXACTLY και οι επίορκοι γιατροί
Από τον λογαριασμό PHARMA δωροδοκούνταν και οι γιατροί που συνταγογραφούσαν φάρμακα Novartis επί πληρωμή. Από το 2008 έως το 2009 η Novartis είχε εκπονήσει το Project EXACTLY που αφορούσε καρδιολόγους. Οι γιατροί χαρακτηρίζονταν φιλικοί ή όχι στη Novartis και με έναν αριθμό προσδιοριζόταν η ικανότητά τους να συνταγογραφούν φάρμακα. Ο γιατρός με προσδιορισμό 1 ήταν αυτός που έγραφε πολλά, με 2 λιγότερα και με 3 σχεδόν καθόλου. Το Project EXACTLY δεν ήταν μελέτη, όπως εμφανιζόταν, αλλά μέθοδος χρηματισμού γιατρών καλυμμένο πίσω από μελέτη. Αλλωστε υπεύθυνο για αυτήν τη μελέτη ήταν το εμπορικό τμήμα της εταιρείας και όχι το ιατρικό. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα στοιχεία από το EXACTLY καταστράφηκαν από την «ομάδα διαχείρισης της Novartis».
Στη συνέχεια η Novartis δημιούργησε άλλες εικονικές μελέτες. Οι γιατροί συμπλήρωναν ένα στατιστικό ερωτηματολόγιο και θεωρητικά έπαιρναν μέρος σε μια μελέτη επ’ αμοιβή. Το ερωτηματολόγιο δεν είχε καμία χρήση και τις περισσότερες φορές το συμπλήρωναν οι ίδιοι οι υπάλληλοι της Novartis για να δικαιολογήσουν το έμβασμα (500-1.000 ευρώ) το οποίο έστελναν στον γιατρό που εξυπηρετούσε την εταιρεία συνταγογραφώντας τα φάρμακά της. Στοιχεία και καταλόγους με τους επίορκους γιατρούς φαίνεται να διαθέτει το FBI.